"Nhiều người hỏi chưa cưới sao đã mua nhà chung, nhưng chúng tôi nghĩ có nhà rồi cưới lúc nào cũng được", Ngọc Lý, 30 tuổi, nói.
Cùng học Đại học Kiến trúc và làm chung công ty, nhưng phải đến giáp Tết 2024, Lý và Hoàng mới yêu nhau. Sau 6 năm đi làm, cả hai tích lũy được một khoản vốn, vừa muốn đầu tư, vừa mong có nhà riêng.
"Ngồi tính mới thấy, dù cố làm việc cũng khó đuổi kịp giá nhà", Hoàng chia sẻ. "Mà là dân ngoại tỉnh, ai chẳng mong có chốn riêng ở Hà Nội".
Tháng 5/2024, họ đặt cọc căn hộ 65 m2 ở quận Hà Đông, chọn hình thức đồng sở hữu. Khoản vay chiếm 60% giá trị căn nhà.
Huy Hoàng (áo khoác xám) đang kiểm tra thi công căn hộ ở Hà Đông, Hà Nội tháng 5/2024. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Ở Vũng Tàu, Lê Hoài và Thiên Nhi 26 tuổi, cũng có quyết định tương tự. Hai người mua chung ngôi nhà 30 m2, một trệt một lầu, giá hai tỷ đồng. Quyết định của họ vấp phải vô số lời can ngăn: "Sao không đợi cưới rồi hãy mua?", "Lỡ không thành thì sao?".
"Rất nhiều hoài nghi, nhưng với tôi, mua nhà định hình bức tranh gia đình sau kết hôn nên phải đặt lên hàng đầu", Hoài nói. Để đủ tiền, họ sang nhượng homestay ở Đà Lạt và vay thêm người thân. Tháng 6/2024, đôi trẻ dọn về ở chung.
Trước những biến động của thị trường bất động sản, ngày càng nhiều người trẻ đã thay đổi thứ tự ưu tiên, chọn mua nhà trước, cưới sau thay vì kết hôn rồi mới mua nhà như truyền thống.
Xu hướng này được các chuyên gia cho rằng góp phần làm tăng tỷ lệ người trẻ tham gia thị trường nhà ở từ năm 2019 đến nay. Theo Viện Nghiên cứu và Đánh giá thị trường Bất động sản Việt Nam (VARS IRE), nhóm khách hàng 25-35 tuổi chiếm trên 40% tổng lượng giao dịch, thậm chí 70% tại một số dự án. Báo cáo từ Batdongsan.com cũng cho thấy 62% nhu cầu tìm mua nhà năm 2024 đến từ người dưới 35 tuổi.
Thay vì "đi một mình", nhiều người tìm đến hình thức "mua chung". Trên mạng xã hội, hàng chục cặp đôi, nhóm bạn chia sẻ trải nghiệm góp tiền, xem đây là cách chia sẻ gánh nặng và rút ngắn hành trình an cư.
Xu hướng này cũng đang lan rộng toàn cầu. Khảo sát của Opendoor (Mỹ) năm 2024 cho thấy 77% người mua nhà lần đầu cùng người khác (không phải vợ chồng hoặc người thân).
Lê Hoài và Thiên Nhi, cùng 26 tuổi trong ngôi nhà ở Vũng Tàu năm 2024. Ảnh: Nhân vật cung cấp
"Vài năm gần đây, xu hướng người trẻ góp tiền mua nhà chung ngày càng rõ, đặc biệt ở đô thị lớn. Điều này phản ánh sự thay đổi tư duy sở hữu tài sản: linh hoạt, thực tế và sẵn sàng chia sẻ rủi ro", luật sư Trương Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, nhận định.
Theo luật sư Tuấn, khi mua nhà trước kết hôn, các bên được xem là đồng sở hữu, một quan hệ dân sự giữa những người cùng góp vốn. Hình thức này giúp họ linh hoạt góp vốn, vay ngân hàng và giảm bớt một số thủ tục pháp lý so với khi đã kết hôn.
"Không thể phủ nhận ưu điểm của việc góp vốn sớm, đặc biệt khi đây là một khoản sinh lời", ông Tuấn nói. "Tuy nhiên, đồng sở hữu luôn tiềm ẩn rủi ro, bởi chẳng ai lường trước được khi một mối quan hệ tình yêu tan vỡ".
Ông Tuấn khuyên các cặp đôi cần thỏa thuận rõ ràng về tỷ lệ góp vốn, quyền định đoạt tài sản và phương án xử lý nếu phát sinh tranh chấp. Nếu sau này kết hôn, họ có thể lập văn bản nhập phần tài sản này vào khối tài sản chung của vợ chồng.
Ở góc độ tâm lý, tiến sĩ Lã Linh Nga, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Khoa học Tâm lý - Giáo dục, nhận định người trẻ ngày nay bước vào tình yêu với tâm thế thực tế và chủ động hơn. Họ chuẩn bị kỹ lưỡng cho từng giai đoạn, từ yêu, cưới đến mua nhà, sinh con.
"Khi khả năng sở hữu nhà thành phố quá khó, người trẻ chọn làm điều khó nhất khi còn trẻ, khỏe và ít ràng buộc nhất", bà Nga nói.
Theo chuyên gia, đây là cách thử sức tài chính và khả năng đồng hành của nhau. Họ tỉnh táo, hiểu biết pháp lý và coi việc mua nhà như một khoản đầu tư chung. Nếu chẳng may không đi đến hôn nhân, họ vẫn có phương án xử lý rõ ràng.
Xu hướng này cũng phơi bày thực tế nghiệt ngã trong giấc mơ sở hữu nhà của người trẻ. Dữ liệu quý II/2025 của VARS IRE cho thấy, chỉ trong 5 năm, giá căn hộ tại Hà Nội tăng 88%, Đà Nẵng gần 70%, TP HCM hơn 48%. Trong khi đó, thu nhập bình quân ở Hà Nội chỉ tăng khoảng 6,4%/năm. Nếu áp dụng nguyên tắc "chi tiêu an toàn" (dành 1/3 thu nhập cho nhà ở), một hộ gia đình đô thị phải mất tới 80 năm mới mua nổi nhà.
"Xu hướng này phản ánh sức ép đẩy thế hệ trẻ vào lựa chọn thực tế. Hôn nhân ngày nay không còn là điểm khởi đầu của ổn định. Họ xác định phải ổn định (về vật chất, tài chính) mới là điều kiện để kết hôn", luật sư Tuấn nói.
Thực trạng này đặt ra yêu cầu về chính sách nhà ở phù hợp khả năng chi trả. Nhà nước đã ban hành các chính sách như Đề án xây 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội và các gói tín dụng ưu đãi. "Mục tiêu là giúp người trẻ dưới 35 tuổi 'an cư'. Có nhà, họ mới có nền tảng 'lạc nghiệp' và kiến tạo thế hệ tương lai", ông Tuấn nói thêm.
Lường trước rủi ro, Thiên Nhi và Lê Hoài đã đăng ký kết hôn sớm. "Ban đầu, đó là quyết định liều lĩnh vì vượt quá khả năng tài chính. Song đến giờ, quyết định liều lĩnh đó trở thành sáng suốt", Hoài nói. Vợ chồng anh dự định tổ chức đám cưới vào tháng 2/2026.
Với Lý và Hoàng, mua chung nhà là bước cam kết tình cảm và là bước đầu tiên xây tổ ấm. Sau khi có nhà, chuyện cưới và sinh con của họ cũng đến sớm hơn dự định. Cặp vợ chồng trẻ dự kiến trả dứt nợ nhà trong năm nay.
"Mục tiêu của chúng tôi là làm thêm, tăng thu nhập chứ không phải thắt lưng buộc bụng", Lý nói.
Phan Dương