Bộ Quốc phòng Nga ngày 1/11 thông báo đã hạ thủy tàu ngầm hạt nhân thế hệ mới mang tên Khabarovsk tại công ty đóng tàu Sevmash ở thành phố cảng Severodvinsk. Quá trình thử nghiệm trên biển dự kiến diễn ra trong năm 2026, trước khi tàu được biên chế cho Hạm đội Thái Bình Dương hải quân Nga cùng năm.
Sự kiện diễn ra chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Vladimir Putin cho biết Nga đã thử nghiệm thành công siêu ngư lôi Poseidon. "Lần đầu tiên chúng ta không chỉ phóng nó từ tàu ngầm, mà ngư lôi đã kích hoạt lò phản ứng hạt nhân và tự di chuyển trong khoảng thời gian nhất định", ông nói.
Lễ hạ thủy tàu ngầm Khabarovsk hôm 1/11. Video: BQP Nga
Khabarovsk là tàu ngầm thứ hai của Nga có thể mang phóng siêu ngư lôi Poseidon, sau chiếc Belgorod hạ thủy năm 2019 và đưa vào biên chế tháng 7/2022.
Tuy nhiên, Belgorod ban đầu là tàu ngầm hạt nhân mang tên lửa hành trình thuộc Đề án 949A, khởi đóng từ năm 1992 và không được hoàn thiện do thiếu ngân sách. Nhà máy Sevmash tái khởi động quá trình thi công từ năm 2012, ứng dụng thiết kế mới thuộc Đề án 09852.
Trong khi đó, Khabarovsk là chiếc đầu tiên thuộc Đề án 09851/09853, được phát triển để trở thành nền tảng mang phóng chuyên biệt cho ngư lôi Poseidon. Nga có kế hoạch đóng 3-4 tàu thuộc lớp này để biên chế cho Hạm đội Phương Bắc và Hạm đội Thái Bình Dương, hai chiếc tiếp theo nhiều khả năng sẽ mang tên Taganrog và Orenburg.
Tàu ngầm Khabarovsk được khởi đóng từ năm 2014 và dự kiến hạ thủy vào năm 2020. "Dự án chậm tiến độ do nhiều nguyên nhân, như đại dịch Covid-19, thay đổi thiết kế và nguồn lực dành cho xung đột Ukraine", H.I. Sutton, chuyên gia quân sự và tác chiến tàu ngầm, cho hay.
Hình ảnh được Bộ Quốc phòng Nga công bố chỉ cho thấy một phần đuôi và hệ thống đẩy phản lực dòng nước (pump-jet) của tàu ngầm Khabarovsk.
Tàu ngầm hạt nhân Khabarovsk tại lễ hạ thủy hôm 1/11. Ảnh: TASS
Thiết kế pump-jet có nhiều ưu điểm như tốc độ cao và độ ồn thấp hơn so với chân vịt, giúp tăng khả năng ẩn mình của tàu ngầm. Hệ thống này cũng đạt hiệu quả cao hơn ở mọi dải tốc độ, đồng thời mang lại nhiều lợi ích khi hoạt động ở những vùng biển nông hoặc gần bừo. Tuy nhiên, pump-jet thường nặng nề, phức tạp và tốn kém hơn nhiều so với động cơ chân vịt truyền thống.
Quân đội Nga đến nay chưa công bố thông số kỹ thuật của tàu ngầm Khabarovsk. Tuy nhiên, phân tích dữ liệu nguồn mở và ảnh vệ tinh cho thấy tàu dài khoảng 135 m, rộng 10 m, có lượng giãn nước khi lặn khoảng 10.000 tấn.
"Khabarovsk có nhiều điểm chung với tàu ngầm chiến lược mang tên lửa đạn đạo Đề án 955A, còn gọi là Borei-A, đặc biệt là ở khung thân và hệ thống động lực. Nó nhỏ hơn nhiều so với tàu ngầm Belgorod và lớp Borei-A, do khoang chứa tên lửa đạn đạo đã bị loại bỏ, đồng thời được tối ưu hóa cho nhiệm vụ mang phóng ngư lôi Poseidon", Sutton nói.
Tàu ngầm có thể sử dụng lò phản ứng hạt nhân tương tự lớp Borei-A, đạt tốc độ tối đa 55-60 km/h khi lặn, độ sâu hoạt động lên đến 500 m, làm nhiệm vụ 90-120 ngày mà không cần tiếp tế hậu cần. Ngoài vũ khí chính là 6 siêu ngư lôi Poseidon, tàu ngầm Khabarovsk cũng có thể mang tên lửa hành trình Kalibr, tên lửa diệt hạm siêu thanh Oniks và ngư lôi thông thường.
Đồ họa ước tính hình dáng của tàu ngầm Khabarovsk. Đồ họa: H.I. Sutton
Một số chuyên gia phương Tây nhận định Đề án 09851/09853 và ngư lôi Poseidon sẽ bổ sung sức mạnh đáng kể cho bộ ba răn đe hạt nhân của Nga. Nó nhắm vào các thành phố ven biển, nơi sinh sống của khoảng 50% dân Mỹ, tạo thành sức răn đe dựa trên khả năng gây tổn thất không thể chấp nhận.
"Các lá chắn phòng thủ tên lửa hoàn toàn vô hiệu, khiến Poseidon trở thành cái chết chậm rãi nhưng không thể tránh khỏi. Nó sẽ giúp đa dạng hóa năng lực răn đe hạt nhân, chứ không phải phương án thay thế tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm. Nga vẫn duy trì kế hoạch thay thế toàn bộ tàu ngầm chiến lược đời cũ bằng lớp Borei-A tối tân", Sutton nói.
"Khabarovsk đại diện cho cách tiếp cận bất đối xứng của Nga, nơi một khí tài duy nhất có thể thay đổi cân bằng sức mạnh dưới biển, buộc phương Tây chi tiêu khổng lồ để tìm cách đối phó", Malcolm Davis, chuyên gia từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Australia, nêu quan điểm.
Phong Lâm (Theo RIA Novosti, Army Recognition)