TS.BS.CK2 Trà Anh Duy, Trung tâm Sức khỏe Nam giới Men’s Health, cho biết bệnh nhân đến khám trong tình trạng mệt mỏi, giảm tập trung và hay cáu gắt. Ban đầu, tần suất chỉ 1-2 lần mỗi ngày nhưng 6 tháng gần đây tăng lên 3-6 lần. Cuối tuần, anh dành tới 4-5 tiếng chỉ để xem phim khiêu dâm và thủ dâm liên tiếp.
Khi quan hệ thực tế, anh gặp khó khăn trong việc đạt hoặc duy trì cương, thậm chí không thể xâm nhập, dẫn tới né tránh tình dục. Khám lâm sàng không phát hiện bất thường cơ quan sinh dục, song xét nghiệm cho thấy testosterone thấp hơn mức trung bình, cortisol buổi sáng tăng 780 nmol/L (bình thường 140-690). Đánh giá tâm lý ghi nhận rối loạn lo âu lan tỏa với điểm stress cao.
Bác sĩ Duy xây dựng lộ trình giảm dần tần suất thủ dâm, khuyến khích tham gia hoạt động xã hội, thể thao, kết hợp tư vấn tâm lý và liệu pháp thư giãn. Bệnh nhân được theo dõi lại nồng độ hormone sau ba tháng.
Thủ dâm là hành vi tình dục tự nhiên, giúp giải tỏa căng thẳng và đáp ứng nhu cầu sinh lý. Khi trở thành hành vi cưỡng bức, lặp lại với tần suất cao và gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, nó được xem là nghiện thủ dâm, thuộc nhóm rối loạn hành vi tình dục cưỡng bức.
Người nghiện thường không nhận ra vấn đề cho đến khi xuất hiện rối loạn cương, giảm ham muốn, mệt mỏi kéo dài hoặc rối loạn tâm lý. Yếu tố nguy cơ gồm stress, lo âu, trầm cảm, tiếp cận dễ dàng nội dung khiêu dâm, thiếu giáo dục giới tính lành mạnh, nồng độ testosterone thấp hoặc thói quen hình thành từ tuổi dậy thì.
Về mặt thần kinh, thủ dâm kích hoạt hệ thống khen thưởng của não, giải phóng dopamine, serotonin và endorphin - tạo cảm giác hưng phấn và thư giãn. Khi lặp lại liên tục, não giảm độ nhạy với các tín hiệu khoái cảm, buộc người nghiện phải tăng tần suất hoặc mức độ kích thích để đạt khoái cảm như trước. Cơ chế này tương tự nhiều dạng nghiện hành vi khác như cờ bạc hay nghiện internet.
Về tâm lý, nghiện thủ dâm liên quan lo âu, trầm cảm, cô đơn, giảm hứng thú với tình dục thực tế, ảnh hưởng mối quan hệ, hiệu suất làm việc và chất lượng giấc ngủ. Thủ dâm quá mức còn gây rối loạn cương, giảm nhạy cảm dương vật, biến động hormone, mệt mỏi mạn tính, đau cơ, giảm sức bền và miễn dịch.
Theo bác sĩ Duy, việc chẩn đoán dựa vào tiền sử hành vi, mức độ kiểm soát và hậu quả tâm lý - xã hội - tình dục, sử dụng các thang đo như HBI-19 hoặc tiêu chuẩn CSBD. Điều trị tập trung vào liệu pháp tâm lý, thay đổi lối sống (ngủ đủ, luyện tập thể chất, hạn chế phim khiêu dâm), hỗ trợ y tế khi cần (thuốc, điều chỉnh androgen) và tham gia nhóm đồng đẳng.
Lê Phương