Lý do nhiều người Việt muốn xách tay hành lý lên máy bay

Anh Lê Phát Đạt, blogger du lịch thường bay 3-4 lần mỗi tháng, cho biết anh không ngại chi tiền mua hành lý ký gửi, nhất là chặng quốc tế. Tuy nhiên, với các chặng bay nội địa, anh ưu tiên xách tay nếu không mang nhiều thiết bị.

"Số tiền mua hành lý không đáng bao nhiêu, nhưng thời gian chờ lấy đồ khiến tôi rất oải, anh Đạt nói. Blogger này cho biết trải nghiệm chờ đợi tại sân bay Tân Sơn Nhất khá chậm, có lần anh phải đợi 30 phút.

Không chỉ mất thời gian, rủi ro hỏng hóc cũng là điều khiến các blogger phiền lòng. Chung quan điểm, anh Vinh Lê, một blogger khác, cho biết lần chờ lâu nhất của anh tại Tân Sơn Nhất là 45 phút khi bay từ Hong Kong về TP HCM, nhưng "không ai giải thích hay xin lỗi".

Anh Đạt kể thêm có lần vali ký gửi của anh bị hỏng trong quá trình vận chuyển nhưng chỉ được đền bù 300.000 đồng.

"Chi phí cho hành lý ký gửi không đáng nhưng các vấn đề phát sinh khá phiền phức", anh Đạt nói. Với công việc blogger, các thiết bị điện tử là thứ quan trọng nhất nhưng cũng không thể để trong hành lý ký gửi. Vì thế, anh Đạt thường cố gắng không phải gửi đồ để đỡ tốn thời gian.

Trải nghiệm của họ phản ánh một phần xu hướng đã được ghi nhận trên toàn cầu. Theo Báo cáo Hành lý 2024 của SITA (công ty công nghệ vận tải hàng không toàn cầu), tỷ lệ hành lý bị xử lý sai trên toàn thế giới năm 2023 là 6,9 kiện trên 1.000 hành khách. Mặc dù tỷ lệ này ở châu Á thấp hơn đáng kể (khoảng 3 kiện trên 1.000 hành khách theo dữ liệu 2022), nhưng vấn đề đáng kể nhất – chiếm tới 77% đến 80% tổng số vụ - là hành lý bị chậm trễ, khiến hành khách phải chờ đợi.

Nếu nhóm của anh Đạt ưu tiên sự tiện lợi, nhiều hành khách khác chọn xách tay vì chi phí, chủ yếu khi bay các hãng hàng không giá rẻ (LCC). Trên thực tế mô hình LCC chiếm tỷ trọng lớn tại Việt Nam. Theo các báo cáo tài chính và phân tích thị trường 9 tháng đầu năm 2025, các hãng hàng không giá rẻ như Vietjet chiếm khoảng 43% thị phần vận tải hành khách nội địa. Mô hình của các hãng này vốn tách riêng chi phí hành lý ký gửi (với mức 7 kg xách tay) ra khỏi giá vé cơ bản để tối ưu chi phí.

Hoài An, du khách Hà Nội, là một ví dụ. Cô kể từng phải nộp thêm 600.000 đồng năm 2023 khi bay từ Hà Nội đi Bangkok (Thái Lan) do dư khoảng 2 kg hành lý xách tay. "Tôi không cố tình lách luật nhưng khó kiểm soát cân nặng. Nguyên chiếc vali rỗng đã nặng 1-2 kg", cô nói. Cô cho biết từ đó luôn chủ động mua thêm ký gửi quốc tế, vì tiền nộp tại sân bay đắt gấp đôi so với mua trước.

Câu chuyện thừa cân hành lý xách tay không hiếm, dẫn đến các cuộc tranh cãi tại cửa ra máy bay khi hành khách không chịu trả thêm tiền và chỉ trích hãng hàng không "cứng nhắc".

Theo ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Hà Nội, có hai lý do hành khách ngại ký gửi, thích xách tay. Lý do thứ nhất liên quan đến thời gian chờ đợi. Lý do thứ hai thường đến từ nhóm đi các hãng hàng không giá rẻ, không có hành lý ký gửi để tiết kiệm tiền. Thông thường, các hãng này chỉ cho 7 kg hành lý xách tay nhưng vali không đã tốn tới 1-2 kg khiến nhiều người bị quá cân.

Tuy nhiên, ông Đạt cho rằng một số hãng hàng không đang làm không tốt về mặt truyền thông và quy trình kiểm tra, tạo ra hình ảnh "không đẹp". Ông chỉ ra việc dùng "chiếc cân như ngoài chợ" để kiểm tra đột xuất tại cửa ra máy bay là "khá buồn cười", không tương xứng với định vị của hãng.

"Các hãng nên áp dụng cân điện tử kết hợp khung đo kích thước chuẩn hóa như sân bay quốc tế", ông Đạt đề xuất.

Theo ông, dù hành khách chưa tuân thủ nghiêm quy định, các hãng cũng không nên áp dụng cứng nhắc, "tận thu" gây phản cảm, nhất là với khách hàng chỉ lố 1-2 kg không phải do cố tình gian lận. "Nhiều du khách cảm thấy không thoải mái nếu bị săm soi ở cửa ra máy bay như phạm tội'', ông nói.

Lý giải về việc hành lý trả chậm, đại diện Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất cho biết thời gian trả hành lý phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Vào các giờ cao điểm, khi nhiều chuyến bay hạ cánh cùng lúc, hệ thống băng chuyền và nhân lực phải xử lý liên tục, có thể gây ra chậm trễ cục bộ.

Để tránh phiền phức, các blogger khuyên du khách nên chủ động. "Nên tính toán kỹ hành lý và mua trước qua mạng, tránh phát sinh chi phí đắt đỏ tại sân bay", anh Vinh Lê nói.

Anh Phát Đạt gợi ý du khách nên mua một chiếc cân điện tử tại nhà. "Tôi còn mang theo một chiếc cân du lịch nhỏ để tính toán số hành lý ký gửi chiều về nếu mua thêm quà lưu niệm", anh nói.

Câu chuyện hành lý xách tay được thảo luận nhiều trên các diễn đàn mạng những ngày qua khi Hãng hàng không Quốc gia (Vietnam Airlines) thông báo từ ngày 3/11 sẽ áp dụng chính sách thu phí hành lý xách tay vượt tiêu chuẩn (về trọng lượng hoặc kích thước) ngay tại cửa ra máy bay, thay vì chủ yếu kiểm soát tại quầy làm thủ tục như trước.

Ở góc độ vận hành, đại diện Vietnam Airlines lý giải, việc siết chặt quy định nhằm đảm bảo an toàn bay (do các khoang hành lý có tải trọng giới hạn), đồng thời giúp quá trình hành khách lên máy bay nhanh hơn, giảm ùn tắc.

So sánh quy định Hành lý xách tay của các hãng bay Việt Nam

Hoài Anh