Vụ cướp diễn ra trong khoảng 7 phút, giữa ban ngày, trước sự chứng kiến của đông đảo du khách ngày 19/10 tại bảo tàng Louvre đã gây chấn động nước Pháp, làm dấy lên nhiều hoài nghi về mức độ an ninh của địa điểm nổi tiếng này, giữa lúc các bảo tàng đang trở thành mục tiêu ngày càng thường xuyên của băng đảng tội phạm.
Theo Bộ trưởng Nội vụ Pháp Laurent Nunez, nhóm cướp "rõ ràng là những kẻ chuyên nghiệp", dường như đã thăm dò kỹ lưỡng hiện trường từ trước, áp dụng các phương thức vừa đơn giản vừa hiệu quả và để lấy những món đồ giá trị nhất, dễ tiêu thụ nhất rồi tẩu thoát mà không gặp bất cứ cản trở nào.
Nhóm này dùng một xe tải có thang nâng, loại thường dùng bởi các công ty chuyển nhà. Chúng đỗ xe ngay bên ngoài bảo tàng, nâng thang lên ban công tầng hai rồi dùng máy cắt góc để phá cửa sổ và chui vào Phòng trưng bày Apollo.
Việc nhóm cướp có thể lái một thiết bị hạng nặng như vậy tiếp cận công trình nhạy cảm như bảo tàng Louvre giữa ban ngày khiến nhiều người thắc mắc về công tác đảm bảo an ninh vòng ngoài, đặc biệt là với nơi trưng bày nhiều báu vật vô giá.
Xe tải có sàn nâng được nhóm cướp sử dụng để đột nhập bảo tàng Louvre sáng 19/10. Ảnh: AFP
Khi trèo lên được ban công tầng hai, chỉ bằng một chiếc máy cắt đơn giản, nhóm cướp đã đột nhập được vào phòng trưng bày Apollo, nơi được trang trí lộng lẫy và chứa nhiều cổ vật, như viên kim cương Regent nặng 140 carat từng thuộc về nhiều vị vua Pháp, hay bức tranh Mona Lisa.
Một số du khách ở tầng một khi đó nghe thấy nhiều tiếng động lạ trên tầng hai và báo với nhân viên bảo tàng. Nhân viên bảo tàng đã lên kiểm tra, nhưng bị nhóm cướp đe dọa bằng máy cưa và phản ứng của họ lúc đó là rút lui, yêu cầu du khách sơ tán.
Bộ Văn hóa Pháp cho biết 5 nhân viên bảo tàng đang làm việc trong hoặc gần phòng trưng bày đã làm đúng quy trình khi liên lạc với lực lượng an ninh và cảnh báo du khách, yêu cầu họ ra ngoài để đảm bảo an toàn.
Trong khi đó, nhóm cướp tiến thẳng đến hai tủ kính trưng bày bộ vương miện hoàng gia Pháp. Những hiện vật trong hai tủ chủ yếu có niên đại thế kỷ 19, gắn với hai triều đại của Hoàng đế Napoleon và cháu ông là Hoàng đế Napoleon III.
Theo giới chức, tám món đồ đã bị lấy đi, gồm vương miện, vòng cổ, hoa tai và trâm cài. Các món này từng thuộc về hoàng hậu Marie-Louise, hoàng hậu Hortense của Hà Lan, nữ hoàng Marie-Amelie và hoàng hậu Eugenie. Một chiếc vương miện của hoàng hậu Eugenie cũng bị đánh cắp, nhưng sau đó được tìm thấy gần bảo tàng, dường như do bọn cướp làm rơi trong lúc bỏ trốn.
Giới chuyên gia cho rằng nhóm cướp này làm việc rất bài bản, hoàn toàn không để ý đến những bức họa nổi tiếng thế giới mà chúng không thể bán lại. Thay vào đó, chúng tập trung vào những vật phẩm có thể bán, đặc biệt là trang sức.
Dù các vương miện, vòng cổ có giá trị lịch sử, văn hóa lớn tới đâu, chúng đều có thể dễ dàng bị tháo rời thành từng mảnh và bán lại trên thị trường chợ đen mà giới chức rất khó lần ra dấu vết. Giá trị thu về từ những mảnh này có thể không lớn như vật phẩm nguyên bản, nhưng cũng sẽ rất đáng kể.
Trước khi bảo vệ hay cảnh sát kịp phản ứng với tin báo, nhóm cướp đã rút ra bằng đường cũ. Trước khi tháo chạy bằng hai chiếc xe máy, chúng đã tìm cách phóng hỏa chiếc xe thang bên ngoài để phi tang manh mối, nhưng một nhân viên bảo tàng đã kịp thời ngăn đám cháy.
Cựu giám đốc Pierre Rosenberg từng cảnh báo an ninh bảo tàng Louvre "mỏng manh" sau khi một bức tranh của danh họa Camille Corot bị lấy trộm giữa ban ngày vào năm 1998. Khi nhận nhiệm vụ năm 2021, Giám đốc Louvre Laurence des Cars cũng yêu cầu cảnh sát Paris đánh giá lại về hệ thống an ninh của bảo tàng.
Nhưng một số khuyến nghị phải đến "vài tuần, vài tháng trước" mới được đưa ra, theo Bộ trưởng Văn hóa Rachida Dati. Bà nói những đề xuất này đã bắt đầu được triển khai, nhưng không cập nhật chi tiết.
Các tổ chức công đoàn cho rằng mức độ an ninh tại Louvre suy giảm nhiều do cắt giảm biên chế, trong khi lượng khách tham quan tăng mạnh. Một nguồn tin công đoàn nói khoảng 200 vị trí việc làm toàn thời gian đã bị tinh giản trong 15 năm qua, trong tổng lực lượng gần 2.000 nhân viên bảo tàng. Giữa tháng 6, nhân viên bảo tàng đã tổ chức đình công để phản đối tình trạng thiếu người khiến họ không thể hoàn thành nhiệm vụ.
"Vụ cướp diễn ra chỉ vài tháng sau khi nhân viên bảo tàng cảnh báo về lỗ hổng an ninh", David Belliard, phó thị trưởng Paris thuộc Đảng Xanh, viết trên X, đặt câu hỏi vì sao các cảnh báo này bị ban quản lý và cơ quan liên quan trong chính phủ làm ngơ.
Một số bảo vật của hoàng gia Pháp được trưng bày tại Louvre, trước khi bị nhóm cướp lấy đi vào ngày 19/10. Ảnh: AFP
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã công bố dự án cải tạo quy mô lớn cho bảo tàng, ước tính lên tới 930 triệu USD. Kế hoạch dự kiến mở lối vào mới nhằm giảm ùn tắc quanh kim tự tháp kính nổi tiếng và một sảnh trưng bày dành riêng cho bức tranh Mona Lisa, dự kiến đến năm 2031 hoàn thành.
Bộ trưởng Dati cho biết dự án cải tạo này cũng bao gồm một kế hoạch an ninh mới. Bộ Văn hóa Pháp cũng thông báo sẽ nâng cấp các biện pháp an ninh với camera thế hệ mới. Nguồn tin công đoàn hy vọng khoản chi "sẽ đáp ứng mức độ bảo vệ mà bảo tàng xứng đáng có được".
Nhưng trong quá trình đó, công tác an ninh tại bảo tàng Louvre vẫn chứa đựng những lỗ hổng nghiêm trọng, tất cả được phơi bày trong vụ cướp táo bạo.
Pháp có khoảng 1.200 địa điểm được đưa vào danh sách bảo tàng quốc gia. Louvre là mục tiêu gần nhất trong hàng loạt bảo tàng Pháp đang bị tội phạm chuyên nghiệp nhắm tới vì an ninh bảo tàng không nghiêm ngặt bằng an ninh ngân hàng, theo Trung tâm Phòng chống Buôn bán Di sản văn hóa (OCBC).
Hồi tháng 9, trộm đã đột nhập vào Viện Hàn lâm Khoa học Tự nhiên Paris trong đêm, lấy đi 6 kg quặng vàng, trị giá khoảng 700.000 USD trên thị trường chợ đen. Trộm cũng đánh cắp một chiếc bình gốm cổ, trị giá hơn 7 triệu USD, ở bảo tàng thành phố Limoges.
Theo OCBC, số vụ trộm bảo tàng ở Pháp cao nhất từng được ghi nhận là năm 2015 với 31 vụ. Các vụ trộm tăng vọt trở lại vào năm 2024 với 21 vụ, hơn gấp đôi số vụ năm 2023.
Thanh Danh (Theo BBC, AFP)