Thừa ủy quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng sáng 31/10 trình Quốc hội dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ. Ông cho biết dự luật nhằm thể chế hóa quan điểm phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Đảng, coi doanh nghiệp là trung tâm của hoạt động ứng dụng, chuyển giao và đổi mới công nghệ. Luật cũng cụ thể hóa quy định ngăn chặn nhập khẩu công nghệ lạc hậu, tiếp thu và làm chủ công nghệ tiên tiến phù hợp với điều kiện Việt Nam.
Theo dự thảo, Nhà nước ưu tiên chuyển giao công nghệ cao, công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, công nghệ xanh, sạch, công nghệ phục vụ phát triển sản phẩm quốc gia, dự án quan trọng, trọng điểm và công nghệ phục vụ quốc phòng, an ninh từ nước ngoài vào Việt Nam và chuyển giao trong nước. Nguồn lực đầu tư sẽ được bố trí cho hoạt động chuyển giao công nghệ trong nông nghiệp, nông thôn, đặc biệt ở địa bàn kinh tế - xã hội khó khăn.
Dự luật bổ sung chính sách khuyến khích chuyển giao công nghệ từ Việt Nam ra nước ngoài, thúc đẩy chuyển giao trong nước, lan tỏa công nghệ tiên tiến từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sang doanh nghiệp trong nước, đồng thời thúc đẩy phong trào đổi mới sáng tạo của tổ chức, cá nhân.
Gian trưng bày của Bộ Khoa học và Công nghệ tại triển lãm thành tựu đất nước 80 năm. Ảnh: Quỳnh Trần
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng xu hướng toàn cầu đặt ra yêu cầu phải sửa đổi luật để phù hợp thực tiễn, khi hoạt động chuyển giao ngày càng dựa trên tài sản trí tuệ và công nghệ phi vật chất. Do đó, phạm vi và nhóm công nghệ được chuyển giao cần được mở rộng. Dự luật cũng thúc đẩy đổi mới sáng tạo nội sinh, khuyến khích mô hình doanh nghiệp spin-off từ viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp, cùng cơ chế ưu đãi đối với công nghệ chuyển giao trong nước.
Dự luật đồng thời bổ sung chính sách hình thành thị trường khoa học minh bạch, chuyên nghiệp. Trên thế giới, chuyển giao công nghệ không còn là giao dịch đơn lẻ mà là gói công nghệ thông qua sàn giao dịch, với các công cụ như xếp hạng công nghệ, định giá tài sản trí tuệ, đấu giá sáng chế.
Thẩm tra dự luật, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tán thành với các nhóm chính sách lớn, đồng thời đề nghị bổ sung ưu đãi cho doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nghiên cứu, tiếp nhận, đổi mới và làm chủ công nghệ; có cơ chế khuyến khích lan tỏa công nghệ từ khối FDI sang doanh nghiệp nội địa.
Với các công nghệ không được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ như bí quyết kỹ thuật, công thức pha chế, quy trình sản xuất hay thiết kế đặc thù, Ủy ban đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định về cơ chế chứng minh quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng để bảo đảm tính khả thi trong chuyển giao.
Đối với góp vốn bằng công nghệ, Ủy ban tán thành định hướng sửa đổi, coi đây là biện pháp tháo gỡ tình trạng "đóng băng" kết quả nghiên cứu, tài sản trí tuệ. Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cảnh báo rủi ro nếu cho phép tự định giá công nghệ góp vốn, dễ dẫn tới trục lợi, thổi phồng giá trị, tạo vốn ảo và chuyển giá trốn thuế. Ủy ban đề nghị quy định cơ chế kiểm soát chặt chẽ, chế tài đủ mạnh để ngăn gian lận.
Đối với chính sách Nhà nước mua và phổ biến công nghệ, Ủy ban đồng tình chủ trương nhưng yêu cầu làm rõ nguồn kinh phí, cơ chế giám sát và tiêu chí lựa chọn, định giá công nghệ; đặc biệt là cơ chế bảo mật và tiêu chí riêng với công nghệ quốc phòng, an ninh.
Quốc hội sẽ thảo luận dự luật này tại hội trường ngày 21/11 và biểu quyết thông qua vào ngày 10/12.
Sơn Hà