Tôi ủng hộ việc cha mẹ cùng con trải nghiệm một phần của kỳ nghỉ hè ở quê. Quê dù chỉ cách Hà Nội 20 km, bạn sẽ thấy rất khác. Ở đó, trẻ sẽ được cảm nhận không gian thiên nhiên thực sự, có gió trong lành, nhất là những vùng quê gần sông. Cuộc sống sinh hoạt ở quê khác rất xa với ở thành phố, nó khiến trẻ con căng mình ra hấp thụ những điều mới lạ.
Con bạn sẽ được hái rau, hái quả ngoài vườn, biết phân biệt cành cây chắc chắn và cành cây dễ gãy. Được rửa rau ở ngoài sân thay vì ở bồn rửa như ở nhà phố, và nước rửa rau đôi khi được dùng để cọ sân. Bài học tiết kiệm nước mà cô dạy ở trường chưa chắc đã sống động như thế.
Nếu nhà bạn vẫn còn chăn nuôi gà, vịt, trẻ sẽ được tham gia cùng ông bà trong nhiều hoạt động hàng ngày như cho gà ăn, sẽ được ông bà kể thêm cho câu chuyện tình mẫu tử khi gà mẹ che chở gà con bằng minh chứng thực tế. Những hoạt động hàng ngày ở quê trở nên rất mới lạ so với cuộc sống phố “sáng xe minibus đi học, chiều xe minibus đưa về, tối ôn bài”.
Sự va chạm, giao tiếp giữa những người trong gia đình nhiều hơn, giúp trẻ tăng cường kỹ năng giao tiếp. Đặc biệt, chỉ có ông bà, dù trình độ và sự tiếp cận văn minh, tiếng Anh không thể “xịn” như bố mẹ, nhưng tính kiên trì của ông bà sẽ giúp con tiếp thu và chỉnh sửa được những mặt như: ăn nói tròn câu, dùng từ sai, cách chào hỏi, quan tâm đến người cùng lứa, người lớn tuổi, lời mời, lời chào…
Tuy nhiên, cuộc sống ở quê cũng sẽ dễ khiến bạn phải đối mặt với một số vấn đề đau đầu. Thứ nhất, ông bà quá nuông cháu cưng, cơm nước tận miệng, ngại cháu động chân động tay, dẫn đến việc hình thành tính cách của một “ông vua con” chỉ sau một thời gian về quê. Trẻ cũng có thể mất hết thói quen ăn ngủ trong năm học, lười biếng và “hạch sách” bố mẹ sau khi về nhà.
Một vấn đề nữa rất tế nhị, đó là thói quen chăm sóc sức khoẻ của bố mẹ và ông bà có sự khác biệt. Trẻ ở phố sinh hoạt có lịch trình riêng, giờ uống nước, giờ ăn, hay bổ sung thuốc bổ, vitamin… Nhưng một số ông bà lại cho rằng những quy định này rườm rà, sách vở nên sẽ không áp dụng.
Theo tôi, bố mẹ nên về quê cùng con trong một vài ngày. Kỳ về quê sẽ rất tuyệt nếu trẻ được chứng kiến cả đại gia đình sum vầy. Bố mẹ có thể lên một kế hoạch như: Đi bắt giun cho cá ăn để trẻ không còn sợ giun, đi câu cá, đi hái trái cây, sưu tầm lá cây… Bạn có thể trao đổi thêm với ông bà để khi trẻ ở lại, những hoạt động ngoại khoá ngay tại quê sẽ khiến trẻ không nhàm chán.
Cha mẹ hãy dành thời gian cùng con nghỉ hè 3-4 ngày. Ảnh minh hoạ.
Khoá sinh hoạt hè dễ biến thành học kỳ thứ ba
Khoá sinh hoạt hè đang rất phổ biến ở Hà Nội. Hiện có 2 nhóm: nhóm do các trung tâm ngoại khoá tổ chức và nhóm do các trường tự tổ chức. Với các trung tâm ngoại khoá, họ có lợi thế về sự sáng tạo, nhiều chuyên gia kỹ năng, sân khấu hoá các hoạt động rất tốt. Với các trường học, bạn sẽ yên tâm hơn về yếu tố ôn tập vì thầy cô có trình độ sư phạm, có quy trình quản lý về ăn uống, chăm sóc mà bạn đã kiểm nghiệm từ trước.
Một khoá sinh hoạt hè có nhiều lợi ích về giáo dục và môi trường cho trẻ. Trong năm học, cách học bị lệ thuộc vào giáo án, chương trình chung nên hè là cơ hội để tăng cường, củng cố hoặc nâng cao kiến thức. Trẻ tham gia sinh hoạt hè sẽ được phát triển kỹ năng sống như team work (làm việc nhóm), phát triển khả năng giao lưu, hòa nhập với bạn mới. Quan trọng nhất, trẻ duy trì năng lượng hoạt động, không bị gián đoạn hoặc đánh mất những thói quen, kiến thức được xây dựng sẵn.
Tuy nhiên, có một số điều khiến phụ huynh dễ ái ngại với chương trình sinh hoạt hè. Trẻ sẽ căng thẳng nếu lại phải tiếp thu thêm nhiều thông tin mới. Một số trung tâm, trường học không có kinh nghiệm dễ biến thành học kỳ thứ ba nếu không lựa chọn nội dung hoạt động. Ở Hà Nội hiện số lượng trung tâm, trường quảng cáo về khoá học hè nhiều, một số trường học trong năm vốn đã đông đúc, mùa hè lại nhận thêm trẻ bên ngoài thì đó quả là bài toán khó cho quản lý hoạt động của họ.
Thiếu yếu tố sáng tạo và “ngại” phụ huynh là đặc điểm chung của đa số trại hè tại Việt Nam. Đặc tính của phụ huynh Việt là vẫn rất ái ngại những hoạt động dễ tổn hại đến con (một phần do tâm lý nuông chiều, một phần do không tin năng lực tổ chức của cơ sở).
Tại Australia, hình thức trại hè rất chuyên nghiệp. Một số trường tổ chức chương trình khám phá rừng. Trẻ cùng thầy cô khám phá rừng trong vài ngày, có ghi chép, chụp hình, ôn lại kiến thức sinh vật, môi trường, học những kỹ năng như bổ củi, cắm trại, đốt lửa, sơ chế đồ ăn, tự chăm sóc bản thân, tự sơ cứu… Để thực hiện công tác này, phụ huynh được thông báo về các điều kiện tham gia, ekip của trường cũng rất hùng hậu để quán xuyến mọi vấn đề. Tiêu chí của hoạt động là “Bước ra như một người trưởng thành”.
Cha mẹ cần hiểu nhu cầu thực sự của trẻ
Ở Việt Nam, tôi nghĩ phụ huynh khó lựa chọn chỉ 1 trong 2 hình thức về quê hay sinh hoạt hè, bởi vì phụ huynh vẫn phải lo gánh nặng “cơm áo gạo tiền”, kỳ nghỉ phép khó kéo dài 3-5 ngày liên tục vì sức ép công việc. Tuy nhiên, bạn vẫn cần phải cân bằng.
Hãy tính đến nhu cầu thực sự của trẻ, trước khi bạn cân nhắc những điều kiện cá nhân của người lớn. Người lớn sẽ nói: Hè này tôi muốn con học piano, nhưng nhu cầu của trẻ về piano đã đúng thời điểm chưa, bạn đã tạo tâm lý và sự ưa thích từ trước chưa?
Nếu về quê, hãy có kế hoạch cụ thể về các hoạt động cho con trong ngày, kèm ít nhất một người tham gia trong một vài ngày. Bạn nên gửi con về quê ngay sau khi nghỉ hè, vì đó là lúc con hào hứng với mùa hè nhất, thèm khát thay đổi thế giới nhất. Con sẽ căng mình ra để đón nhận niềm vui sướng được đi chơi, về với ông bà và những điều thú vị ở quê.
Đối với các hoạt động, câu lạc bộ ngoại khoá, hãy chọn các nội dung khám phá, vui chơi phù hợp với lứa tuổi của con. Nội dung hoạt động cần vừa sức, nên là các hoạt động trải nghiệm trò chơi, vận động, hoạt động nghệ thuật… Bạn có thể chọn ở trường hay ở trung tâm tuỳ theo nhu cầu, đặc tính trẻ có hay quên không.
Một người bạn của tôi làm ngân hàng, mùa hè thường dành 3-4 ngày về quê cùng con trước khi bàn giao hẳn cho ông bà trong 2 tuần. Anh có hẳn một kế hoạch cho ngày hè của con với mục tiêu ngắn hạn: sưu tập mấy loài lá cây, ép lá khô ra sao, con nhận biết và chụp hình bao nhiêu loài côn trùng, sâu bọ, ông bà dạy cho con mấy trò chơi, hay chỉnh cho con anh thói quen ngại gặp người lạ…
Sau 2 tuần, anh kéo con trở về phố. Con bắt đầu tham gia khoá sinh hoạt hè ở trường và khoe với bạn những thành quả của mình. Từ nhỏ, anh định nghĩa cho con, quê là “con đường cong cong, dòng sông cong cong (thực ra đó như một kênh nước dài) và cây cầu cong cong. Đứa trẻ nhà anh ngay từ nhỏ đã mường tượng về quê như thế, và nó luôn mong mỏi chuyến về quê “cong cong” của cả gia đình.
Trịnh Quang Dũng
Hệ thống trường Quốc tế Việt Úc