Jahangir Khan giành chức vô địch World Open lần thứ sáu năm 1988. Ảnh: Unsquashable
Cái tên "Jahangir", trong tiếng Urdu (ngôn ngữ chính thức của Pakistan) có nghĩa là "người chinh phục thế giới". Và Jahangir đã sống đúng với ý nghĩa ấy khi thống trị squash suốt thập niên 1980 và đầu 1990, với sáu chức vô địch World Open và 10 lần liên tiếp đăng quang British Open.
Squash, hay còn gọi là bóng quần, là một môn thể thao dùng vợt và bóng cao su, thi đấu trong một sân kín có bốn bức tường. Hai hoặc bốn người chơi luân phiên đánh bóng bằng vợt vào tường, bóng phải nảy xuống sàn một lần hoặc không nảy trước khi đối phương trả lại. Tốc độ bóng có thể vượt 250 km/h. Chính nhịp độ dồn dập, cường độ vận động lớn và yêu cầu chiến thuật tinh tế khiến squash được tạp chí Forbes ví như môn thể thao đốt sức bậc nhất. Nó thậm chí được coi là một trong những môn thể thao trong nhà khắc nghiệt nhất thế giới.
Sinh ngày 10/12/1963 tại Karachi trong gia đình giàu truyền thống squash, nhưng từ nhỏ Jahangir chịu nhiều hoài nghi khi làm quen với môn thể thao này. Do mắc chứng thoát vị nặng, các bác sĩ từng cảnh báo cha ông không nên để con trai theo đuổi môn thể thao đòi hỏi thể lực cao độ này. "Ông ấy nói với cha tôi: Dưới bất kỳ hoàn cảnh nào cũng không được cho cậu bé chơi squash, vì điều đó sẽ gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe của tôi", Jahangir kể lại trên World Squash.
Sau hai ca phẫu thuật, Jahangir vẫn miệt mài tập luyện dưới sự dìu dắt của cha và anh trai Torsam Khan. Năm 1979, ở tuổi 15, ông bất ngờ vô địch giải nghiệp dư thế giới, trở thành tay vợt trẻ nhất từng đăng quang.
Nhưng niềm vui sớm tắt lịm khi Torsam đột ngột qua đời vì đau tim ngay trên sân đấu ở tuổi 27. "Đó là thời khắc vô cùng khó khăn cho gia đình tôi. Tôi từng nói với chính mình rằng không muốn tiếp tục chơi squash nữa", Jahangir nhớ lại.
Sau nhiều tháng dừng thi đấu, ông quyết định trở lại để tri ân người anh quá cố. "Tôi đã rất đau đớn và nhiều khi chỉ biết khóc một mình, nhưng sâu thẳm trong tim, tôi hiểu rằng không còn lựa chọn nào khác ngoài việc kiên trì, để giữ vinh quang cho anh trai", Jahangir bày tỏ.
Jahangir Khan (trái) trở thành nhà vô địch thế giới trẻ nhất, 17 tuổi, vào năm 1981. Ảnh: Rex
Dưới sự huấn luyện của người anh họ Rehmat Khan, Jahangir nhanh chóng bước lên đỉnh cao. Năm 1981, ông vô địch World Open ở tuổi 17, trở thành nhà vô địch trẻ nhất lịch sử. Đó cũng là khởi đầu cho chuỗi 555 trận thắng kéo dài suốt 5 năm 8 tháng - kỳ tích được Guinness công nhận là chuỗi bất bại dài nhất trong mọi môn thể thao chuyên nghiệp. Chuỗi này chỉ dừng lại tại chung kết World Open 1986, khi Jahangir thua Ross Norman, nhưng không gì có thể làm lu mờ kỷ lục vô tiền khoáng hậu.
Trong sự nghiệp, Jahangir sáu lần vô địch World Open và giữ kỷ lục 10 lần liên tiếp đăng quang British Open từ 1982 đến 1991. Ông giữ ngôi số một thế giới suốt 94 tháng, từ tháng 1/1982 đến tháng 4/1992, thống trị gần như tuyệt đối trong hơn một thập kỷ. Nếu ở World Open, Jahangir chỉ thua kém đồng hương Jansher Khan (tám lần vô địch), thì ở British Open, kỷ lục của ông đến nay vẫn chưa bị san bằng.
Jahangir thắng không chỉ thể lực sung mãn, mà còn bởi lối chơi thông minh. Ông nổi tiếng với khả năng kiểm soát toàn bộ không gian sân đấu, di chuyển linh hoạt, phản xạ nhanh và những pha đánh chính xác đến mức gần như hoàn hảo. Các đối thủ thường mô tả cảm giác thi đấu với Jahangir như "đâm đầu vào một bức tường" - không có lối thoát, không có kẽ hở. Khả năng duy trì cường độ cao trong nhiều ván đấu liên tiếp biến ông thành cơn ác mộng thực sự.
Ảnh hưởng của Jahangir vượt xa phạm vi sân đấu. Thành công của ông góp phần đưa squash trở thành môn thể thao toàn cầu, mở đường cho các VĐV đến từ nhiều quốc gia ngoài Pakistan và Ai Cập. Nhiều nhà báo quốc tế từng so sánh Jahangir với những huyền thoại thể thao ở các môn khác như Michael Jordan trong bóng rổ hay Pele trong bóng đá - những biểu tượng vượt khỏi ranh giới chuyên môn để trở thành di sản văn hóa.
Jahangir Khan được vinh danh với Giải thưởng Thành tựu Thể thao Xuất sắc tại Lễ trao giải Châu Á 2018 được tổ chức tại London, Anh. Ảnh: Pakistanshining
Jahangir giải nghệ năm 1993 sau khi giúp Pakistan vô địch World Team Championship ngay tại quê nhà Karachi. Sau đó, ông giữ nhiều vị trí quản lý, từng làm Chủ tịch Liên đoàn Squash Thế giới giai đoạn 2002-2008. Chính phủ Pakistan tôn vinh Jahangir là "VĐV của thiên niên kỷ", trong khi Liên Hợp Quốc cũng ghi nhận ông là một trong những VĐV vĩ đại nhất của 1.000 năm qua.
Dù squash chưa được phổ biến rộng rãi toàn thế giới, tên tuổi Jahangir Khan vẫn là minh chứng cho sức mạnh của ý chí. Từ một cậu bé bị bác sĩ khuyên không nên chạm vào quả bóng squash, ông đã vươn lên để trở thành huyền thoại bất tử. Jahangir không chỉ là VĐV vĩ đại nhất lịch sử squash, mà còn là biểu tượng bất diệt của tinh thần thể thao thế giới - nơi nghị lực có thể biến điều không tưởng thành sự thật.
Hồng Duy tổng hợp