"Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu, trong đó hơn 90% trường hợp tử vong xảy ra sớm trước 70 tuổi", Thứ trưởng Y tế Nguyễn Thị Liên Hương nói nhân Ngày Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) toàn cầu năm 2025 hôm 19/11 tổ chức tại Bệnh viện Bạch Mai, nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng và thúc đẩy các biện pháp giảm gánh nặng bệnh lý này trên toàn thế giới.
Hơn 390 triệu người trên thế giới đang sống chung với COPD, phần lớn ở các quốc gia thu nhập thấp và trung bình. Ước tính đến năm 2030, toàn cầu có hơn 4,5 triệu trường hợp tử vong mỗi năm do COPD. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc COPD khoảng 10% dân số, tức hơn 10 triệu người. Với sự gia tăng tỷ lệ hút thuốc lá và quá trình già hóa dân số, tỷ lệ mắc COPD được dự báo tiếp tục tăng trong những năm tới.
COPD đang là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ ba trên toàn thế giới sau các bệnh tim mạch và đột quỵ. Bệnh không thường được chẩn đoán đúng, dẫn đến người bệnh không được điều trị hoặc điều trị không đúng cách. Bệnh đặc trưng bởi các triệu chứng hô hấp dai dẳng và giới hạn lưu lượng khí thở do sự bất thường của đường thở hoặc phế nang.
Một bệnh nhân COPD đang điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Lê Nga
PGS.TS Vũ Văn Giáp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, cho biết tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh này khoảng 7,1% nam giới và 1,9% nữ giới trong nhóm người trên 40 tuổi. 50-70% bệnh nhân COPD chưa từng được chẩn đoán hoặc chỉ phát hiện khi chức năng phổi đã giảm đáng kể.
Người mắc bệnh giai đoạn đầu thường có biểu hiện ho, khạc đờm kéo dài, khó thở. Giai đoạn sau, bệnh nhân ở thể nặng hơn, khó thở thường xuyên khi gắng sức nhẹ hoặc liên tục. Tình trạng bệnh nhân có thể xấu đi khi mắc phải các đợt kịch phát. Người bệnh COPD lên cơn cấp dẫn đến khó thở nặng, phải đặt nội khí quản, thở máy ngay.
Thuốc điều trị dự phòng cho bệnh nhân COPD hầu hết được bảo hiểm y tế chi trả. Trường hợp không được bảo hiểm y tế trả, bệnh nhân phải dùng thuốc dự phòng tại nhà chi phí trung bình khoảng 1,5 triệu đồng một tháng. Khi bệnh nhân gặp biến chứng, chi phí điều trị có thể tăng gấp 13 lần, lên đến hơn 200 triệu đồng mỗi năm.
Chẩn đoán COPD sớm và phù hợp có thể tác động đáng kể đến sức khỏe của cộng đồng, giúp cải thiện các triệu chứng, chức năng phổi và chất lượng cuộc sống của người bệnh, theo PGS Giáp.
Thứ trưởng Hương cũng nhìn nhận COPD không thể chữa khỏi nhưng có thể cải thiện các triệu chứng nếu tránh hút thuốc và tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ. Chủ động phòng bệnh bằng cách không hút thuốc lá, thuốc lào, duy trì lối sống lành mạnh với chế độ dinh dưỡng và vận động hợp lý. Khi xuất hiện triệu chứng ho, khó thở, cần đi khám sớm để phát hiện và điều trị kịp thời.
Bệnh viện Bạch Mai bắt đầu triển khai hoạt động Phòng, chống bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và hen phế quản từ năm 2011 trong Chiến lược Quốc gia về phòng ngừa và kiểm soát bệnh không lây nhiễm. Tính đến năm 2024, cả nước có hơn 300 phòng quản lý ngoại trú COPD và hen phế quản, gần 3.000 trạm y tế xã, phường triển khai hoạt động dự phòng và phát hiện sớm COPD và hen phế quản.
Lê Nga