Quân đội Mỹ tuần trước cử lực lượng đổ bộ bằng trực thăng lên một tàu chở dầu bị nước này trừng phạt ngoài khơi Venezuela để thực thi lệnh bắt phương tiện này. Theo Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Pam Bondi, con tàu thuộc "mạng lưới vận chuyển dầu bất hợp pháp" chuyên vận chuyển dầu bị cấm vận từ Venezuela và Iran.
Tập đoàn quản lý rủi ro hàng hải Vanguard của Anh cho biết tàu dầu bị quân đội Mỹ bắt là Skipper, được chế tạo năm 2005 với tên gọi ban đầu là Toyo. Tàu dài 333 m, sức chứa khoảng hai triệu thùng dầu, là một trong những tàu chở dầu lớn nhất khi đó.
Con tàu này có hành tung phức tạp, khi được đổi tên sang Maera vào năm 2019, Adisa từ năm 2021 rồi sau đó là Skipper từ năm 2022.
Thông tin từ nền tảng dữ liệu thương mại Kpler cho thấy Skipper thuộc sở hữu của công ty Triton Navigation, trụ sở Quần đảo Marshall. Công ty này cũng có tên trong thông báo áp trừng phạt mà Bộ Tài chính Mỹ công bố tháng 11/2022. Đơn vị quản lý và vận hành tàu là Thomarose Global Ventures, trụ sở ở Nigeria.
Binh sĩ Mỹ tiếp cận tàu chở dầu ngoài khơi Venezuela ngày 10/12. Video: YouTube/Scripps News
Trang TankerTrackers.com chuyên theo dõi hoạt động vận chuyển dầu thô cho biết Skipper thường xuyên vận chuyển hàng từ các quốc gia bị Mỹ áp lệnh trừng phạt. Để tránh bị phát hiện, tàu đã tắt hoặc làm giả tín hiệu Hệ thống Nhận dạng Tự động (AIS) trong suốt quá trình di chuyển trên biển, phương thức mà các phương tiện thuộc "đội tàu bóng tối" thường áp dụng khi vận chuyển dầu cho các quốc gia nằm trong danh sách trừng phạt của phương Tây.
"Skipper đã vận chuyển gần 13 triệu thùng dầu từ Iran và Venezuela từ khi gia nhập 'đội tàu bóng tối' toàn cầu năm 2021", Samir Madani, đồng sáng lập TankerTrackers.com, nói.
Theo Kpler, Skipper đã tắt hoặc thay đổi dữ liệu AIS, hệ thống cung cấp thông tin theo thời gian thực về vị trí của một con tàu, như tên, hướng di chuyển, tốc độ, phân loại, tín hiệu gọi và số đăng ký.
"Các phương tiện sẽ không biết vị trí thật của tàu, mà chỉ thấy vị trí giả mà nó đang truyền đi", Dimitris Ampatzidis, giám đốc quản lý rủi ro của Kpler, nói. Trong hai năm qua, Skipper có 80 ngày phát tín hiệu giả để thể hiện tàu hiện diện ở Ai Cập, Iran, Địa Trung Hải, Ghana và Nigeria.
Tàu dầu Skipper ở ngoài khơi thành phố Barcelona, Venezuela hồi tháng 11. Ảnh: TankerTrackers.com
Trong thời gian tắt AIS, dữ liệu cho thấy mớn nước của Skipper thay đổi đáng kể, đồng nghĩa tàu đã bốc hoặc dỡ lượng hàng nhất định. Tuy nhiên, các phân tích lại không tìm thấy bất kỳ lần cập cảng nào tương ứng, cho thấy Skipper đã bốc dỡ hàng trên biển theo phương thức "từ tàu qua tàu" để qua mặt các hệ thống giám sát thông thường.
Cựu sĩ quan hải quân Bỉ Frederik Van Lokeren cho biết việc hai tàu bơm dầu cho nhau trên biển không phải hành động phi pháp, nhưng "cực kỳ hiếm gặp". Đây thường là dấu hiệu để xác định một tàu trong số đó đang tìm cách né tránh lệnh trừng phạt.
TankerTrackers.com đã phân tích ảnh vệ tinh và xác định Skipper năm nay có hai lần di chuyển từ Iran đến Trung Quốc vào tháng 2 và tháng 7. Tàu sau đó xuất hiện ngoài khơi Madagascar hồi tháng 10 rồi vượt Đại Tây Dương, đến phía bắc Trinidad và Tobago.
Tín hiệu AIS mà Skipper phát đi cho thấy con tàu ở gần bờ biển Guyana từ tháng 11 đến tháng 12. Tuy nhiên, hình ảnh vệ tinh cho thấy Skipper thực tế neo đậu ngoài khơi phía bắc thành phố Barcelona, Venezuela, cách đó khoảng 880 km, dường như bốc hàng tại cảng dầu Jose trong thời gian này.
Matt Smith, nhà phân tích tại Kpler, xác nhận Skipper đã tắt AIS hồi giữa tháng 11 để "âm thầm nhận khoảng 1,1 triệu thùng dầu thô nặng Merey". Vào thời điểm bị quân đội Mỹ bắt hôm 10/12, Skipper đang chia sẻ thông tin cho thấy tàu ở vị trí cách đó hơn 640 km và treo cờ Guyana.
Georgetown nhanh chóng lên tiếng bác bỏ, cho biết con tàu không đăng ký tại Guyana và hành động treo cờ nước này là phi pháp. Skipper được cho là dùng cờ Panama với mục đích tương tự cho đến năm 2023.
"Những hành vi này cho thấy đây là con tàu hoạt động mờ ám, can thiệp dữ liệu để che giấu dòng chảy dầu thô bị trừng phạt dưới vỏ bọc là hoạt động hàng hải bình thường", ông Ampatzidis nói.
Hành trình của tàu Skipper trước khi bị quân đội Mỹ bắt ngày 10/12. Đồ họa: Washington Post
Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt ngày 11/12 thông báo Mỹ đang trong quá trình tịch thu Skipper.
"Mỹ có đội điều tra tại chỗ, đang thẩm vấn những người có mặt trên tàu và thu giữ mọi bằng chứng liên quan", bà Leavitt nói, thêm rằng Skipper sẽ được đưa về Mỹ. "Chúng tôi dự định tịch thu số dầu trên tàu và sẽ tuân theo quy trình pháp lý liên quan".
Giới phân tích cho rằng vụ bắt tàu dầu có thể được xem là "một trong những bước ngoặt kịch tính nhất", giữa lúc Mỹ tăng cường chiến dịch gây áp lực nhằm vào Venezuela.
"Việc bắt tàu Skipper chắc chắn sẽ được coi là lời cảnh báo ngầm đối với các tàu dầu khác về rủi ro khi nhập hàng từ Venezuela và hoạt động xung quanh vùng biển nước này. Nó cũng sẽ là đòn giáng vào đội tàu bí mật đang giúp các quốc gia như Iran buôn bán dầu bị trừng phạt", Stephen Collinson, bình luận viên kỳ cựu của CNN, nhận xét.
Như Tâm (Theo Sky News, BBC, ABC News)