Ngày 4/3/2020, Covid-19 có mặt trên 81 quốc gia, với 92.777 ca dương tính, và 3.161 người tử vong. Tổng thống Donald Trump có cuộc gặp gỡ các CEO của 4 hãng hàng không lớn nhất nước này, đồng thời là 4 hãng hàng không lớn nhất thế giới, theo xếp hạng của Business Insider. Kết luận của buổi họp: "Phần lớn các nước vẫn an toàn để bay. Rất an toàn".

Như một bộ phận lớn của thế giới trong quý I năm 2020, các "ông lớn" hàng không Mỹ bối rối, không biết phản ứng sao cho phù hợp. Phương thức đương đầu với khủng hoảng phổ biến khi ấy là các... chương trình khuyến mại.

Sự lạc quan không được đáp ứng. Trong vòng một tháng sau đó, dịch bệnh lên đỉnh điểm. Ngày 15/4 được New York Times thống kê là một trong những ngày đen tối nhất lịch sử chống dịch năm 2020 của nước Mỹ, với 2.752 người chết.

Đến tận 1/5/2020, American Airlines, mới nâng mức độ ứng phó bằng cách phát khẩu trang, khăn và nước rửa tay khử khuẩn cho hành khách.

Trong khi ở Việt Nam, ba tháng trước đó, khi mới chỉ có 2 ca nhiễm nCoV, là cha con người Trung Quốc, Vietnam Airlines đã chủ trương dừng các đường bay du lịch, hạn chế bay thương mại đến Trung Quốc và khử trùng toàn bộ tàu bay từ Trung Quốc về Việt Nam, từ 24/1.

Đó là mở đầu cho một chuỗi phản ứng nhanh của hãng hàng không quốc gia. Theo thống kê của Vietnam Airlines, hơn một năm qua hãng ban hành khoảng 140 văn bản chỉ đạo, thông báo liên quan đến công tác phòng chống dịch bệnh. Tương ứng với diễn biến dịch bệnh từng thời điểm, những chỉ đạo thay đổi liên tục.

Để cập nhật gần như cùng lúc với biến động lượng ca bệnh mắc mới ở Việt Nam, nhiều văn bản trong số này được phát đi cùng một ngày, cách nhau chỉ vài giờ đồng hồ.

Và không ít quyết định được đưa ra sau những cuộc họp diễn ra lúc nửa đêm.

Nếu như ở văn bản đóng dấu đỏ hỏa tốc của Tổng giám đốc Vietnam Airlines gửi Văn phòng Chính phủ ngày 31/1/2020, công tác ứng phó dịch bệnh của hãng mới dừng lại ở "trang bị vật dụng y tế cho tổ bay và nhân viên sân bay, và dự khòng cho hành khách khi cần". Hai tháng sau đó, mức độ phòng dịch của Vietnam Airlines đã nâng lên một cấp độ, khi nhiều hãng hàng không thế giới vẫn khẳng định việc bay "rất an toàn".

Trải dài 11 trang giấy, quy định chính sách phòng dịch đầu tiên, hướng dẫn chi tiết nguyên tắc chung, ứng phó trên chuyến bay nghi có ca nhiễm kèm tiêu chuẩn trang thiết bị y tế phòng dịch, được hãng ban hành ngay tháng 3 năm ngoái. Lúc này, chương trình đối phó Covid-19 đã trở thành bắt buộc, kèm theo đó là bốn loại trang thiết bị y tế: dung dịch rửa tay, trang phục bảo hộ 7 món, dụng cụ đo thân nhiệt và dung dịch khử trùng, diệt khuẩn.

Sau gần 2 tháng vận chuyển hành khách bị "đóng băng" vì diễn biến khó lường của dịch bệnh, đầu tháng 5/2020, các chương trình tái khởi động lại ngành du lịch vừa nhen nhóm thì đợt dịch thứ 2 bùng phát tại Đà Nẵng. Khi ổ dịch này vừa được kiểm soát, các ca bệnh Covid-19 liên quan đến đường hàng không đứng trước nguy cơ bùng phát khi người Việt ở nước ngoài ồ ạt hồi hương.

Năm 2020 khép lại, cũng là khi Hải Dương trở thành ổ dịch mới. Quy chuẩn phòng dịch của Vietnam Airlines cũng có 5 lần sửa đổi, tương thích với diễn biến mới của dịch bệnh.

Theo lãnh đạo hãng, các kịch bản phòng dịch được Vietnam Airlines phân làm 4 cấp độ: chuyến bay thường, chuyến bay có khách đi về từ vùng dịch, chuyến bay quốc tế có khách và chuyến bay quốc tế chở hàng hoá.

"Tại bản cập nhật phòng dịch dễ dàng nhận thấy những hướng dẫn xếp chỗ cho hành khách, vệ sinh tàu bay cho đến cởi đồ bảo hộ trong 10 bước, việc tháo găng tay khi nào hay cách rửa tay, sát khuẩn", vị này nói.

Cùng thời điểm ở Mỹ, hãng hàng không lớn nhất thế giới, American Airlines, mới bắt đầu đưa ra quy định bắt buộc các tổ tiếp viên... đeo khẩu trang.

Trong nhiều biện pháp từ những ngày đầu tiên, phải kể đến việc phun khử khuẩn tàu bay bằng chloramine B sau tất cả chuyến bay về từ vùng dịch hoặc có người nghi nhiễm.

18 năm trước, khi đối diện đại dịch SARS, Vietnam Airlines từng chứng minh phương châm "chống dịch là trên hết, an toàn của khách là quan trọng nhất" giúp họ cùng cả nước ngăn chặn lây lan, kiểm soát tình thế. Lần thứ hai đối đầu, Vietnam Airlines không thay đổi quyết tâm.

Kết hợp khuyến cáo của Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), và hướng dẫn của Bộ Y tế, Vietnam Airlines bắt đầu phun khử trùng và lau chùi vệ sinh trang thiết bị toàn bộ đội tàu bay ngay sau khi hạ cánh từ trung tuần tháng 3/2020.

Nhiều biện pháp phòng dịch nội bộ do hãng tự đề xuất và thực hiện, bất chấp doanh thu sụt giảm mạnh do Covid-19. Và đến lúc này, Vietnam Airlines vẫn là hãng hàng không duy nhất phát khăn lau tay có tẩm cồn 60 độ cho hành khách.

Đội nhân viên vệ sinh của Công ty TNHH MTV Dịch vụ mặt đất sân bay Việt Nam (VIAGS) có thêm nhiệm vụ mới, cả theo nghĩa đen và nghĩa bóng. Khi những hành khách cuối cùng rời máy bay cùng phi hành đoàn, trong bộ đồ bảo hộ chỉ lộ đôi mắt sau cặp kính chống giọt bắn, họ mang theo những bình nước phun khử khuẩn trên vai, vượt qua nỗi lo sợ của những người tiếp xúc đầu tiên với nguy cơ dịch bệnh, tiến vào trong, làm nhiệm vụ phun khử khuẩn.

Ngay cả việc vệ sinh, lau dọn thường ngày cũng thận trọng và kỹ càng hơn. Ba loại khăn vệ sinh màu sắc khác nhau sẽ được dùng riêng cho từng khu vực: khăn trắng vệ sinh các bề mặt khoang hành khách, hành lý, khăn vàng vệ sinh nhà bếp và khăn hồng vệ sinh toilet. Tất cả đều được xịt hóa chất Netbiokem DSAM, một dung dịch vệ sinh khử trùng chuyên dụng được nhà sản xuất Airbus và Boeing chấp thuận để lau chùi các vật dụng và bề mặt nội thất trên máy bay.

Với những biện pháp phòng dịch được đặt ở mức độ cao nhất, Vietnam Airlines vẫn nhận thấy, cần phải an toàn hơn thế. Đấy là lần thứ hai, hãng áp dụng thêm một "lớp bảo vệ" nữa cho hành khách: thảm diệt khuẩn.

Cuối tháng 4/2020, tại khu vực cửa lên tàu bay, hành khách thấy những tấm bảng lưu ý màu xanh da trời: "Quý khách vui lòng vệ sinh đế giầy dép tại thảm, trước khi ra cửa tàu bay", đặt cạnh một tấm thảm màu xám tại quầy soát vé. Tuỳ theo kích cỡ máy bay và lượng khách, thảm sẽ được phun tẩm dung dịch khử khuẩn cao cấp nhất theo tiêu chuẩn ngành y tế và hàng không 2 hoặc 3 lần.

Không lâu sau đó, tờ trình về "khăn tay tẩm cồn cho hành khách" được bút phê gần nửa trang giấy của lãnh đạo hãng. "Phòng chống Covid-19 là nhiệm vụ quan trọng. Việc bổ sung vật phâm khử trùng cho pax còn làm cho khách yên tâm. VNA khẳng định trách nhiệm và tính chuyên nghiệp với khách hàng, cộng đồng và xã hội", đồng thời yêu cầu cung cấp "nhanh nhất có thể".

Và những gói khăn giấy tẩm cồn đã đến tay hành khách, chưa đầy 30 ngày kể từ dấu tích trên văn bản của vị CEO hãng.

Sản phẩm trông đơn giản không khác gì một chiếc khăn ướt thông thường là hàng loạt tiêu chuẩn cần đáp ứng: Lựa chọn loại cồn nào? Bao nhiêu độ? Bao bì nên thiết kế ra sao để vừa thân thiện, thẩm mỹ, vừa không gây nhầm lẫn khi sử dụng...

Năm 2020, Vietnam Airlines chi 94 tỷ đồng cho các khoản phát sinh phục vụ phòng dịch Covid 19, trong đó, riêng vật tư y tế như khẩu trang, đồ bảo hộ và dung dịch sát khuẩn khoảng 10 tỷ đồng, khăn kháng khuẩn cho hành khách gần 7 tỷ đồng và khử trùng tàu bay, khử khuẩn tai nghe và thảm khử khuẩn gần 14 tỷ đồng. Năm 2021, họ dự tính, con số tổng tiền phát sinh cho phòng dịch sẽ là 121 tỷ đồng.

Trong một báo cáo dự tính thiệt hại do Covid-19, VNA chỉ ra, với mỗi tuần kéo dài của dịch bệnh, ước tính doanh thu trung bình giảm 400-450 tỷ đồng. "Việc VNA tìm tòi và thực hiện những biện pháp chống dịch không ai bắt buộc, bất chấp gia tăng chi phí, trong bối cảnh khó khăn khi toàn bộ các chuyến bay quốc tế đã dừng, khẳng định phương châm trên của VNA không phải là câu nói chơi, đại diện hãng nói.

Câu chuyện chống dịch của hãng hàng không quốc gia tiếp tục được "nối dài". Khi tháng 5 vừa qua, VNA thực hiện sửa đổi tài liệu quy định phòng chống dịch . Nếu năm 2020, việc giãn cách hành khách tại sân bay không có trong quy định phòng chống dịch mà chỉ thực hiện khi nhà chức trách sân bay hoặc cơ quan quản lý yêu cầu. Thì nay, hãng quy định thực hiện giãn cách tại các khu vực tại sân bay như các khu vực xếp hàng, trên xe bus, phòng khách Bông Sen... có decal hay footprice để khách hàng nhận biết vị trí đứng và nhân viên kiểm soát khách. Giải pháp này áp dụng cho các chuyến bay có rủi ro lây nhiễm từ cấp độ 3 trở lên.

Bên cạnh đó, hãng tiếp tục đặt các bình nước rửa tay diệt khuẩn tại nhiều vị trí tại sân bay, từ quầy check-in, các bàn ăn trong phòng khách bông sen, khu vực boarding đến khu vực băng chuyền hành lý... để khách sử dụng. Việc vệ sinh bằng dung dịch khử khuẩn các khu vực tại sân bay như quầy check-in, phòng khách bông sen, trang thiết bị phục vụ hành khách như kiosk, khung đo hành lý xách tay... được thực hiện với tần suất 60 phút một lần thậm chí cao hơn.

Thời gian tới, VNA tiếp tục nghiên cứu để siết chặt hơn các biện pháp chống dịch như quy định vận chuyển đối với khách hoàn thành cách ly tập trung hay nghiên cứu sử dụng QR code để khách gọi món ăn và phục vụ khách tại bàn trong phòng khách Bông Sen, nhằm giảm tiếp xúc hơn so với hình thức buffet hiện tại.