Công ty Điện lực miền Bắc, tiền thân của Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) ngày nay, được thành lập bởi Bộ Điện và Than vào ngày 6/10/1969. Sau hơn nửa thế kỷ, EVNNPC hiện là đơn vị nòng cốt trong hệ thống điện quốc gia, đóng góp lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Những ngày đầu thành lập, cán bộ, công nhân ngành Điện miền Bắc vừa sản xuất, vừa bám trụ trong "mưa bom bão đạn" để bảo vệ nguồn sáng cho Thủ đô và các khu công nghiệp. Điện không chỉ là năng lượng sản xuất mà còn là "mạch máu" phục vụ chiến đấu, bảo đảm hậu phương lớn miền Bắc vững mạnh.
Năm 1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, Công ty Điện lực vừa phải khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục sản xuất, vừa san sẻ đội ngũ cán bộ lãnh đạo, công nhân lành nghề vào tiếp quản các cơ sở vật chất của ngành ở miền Nam.
Năm 1979, khi chiến tranh biên giới xảy ra, hệ thống điện tại 6 tỉnh biên giới phía Bắc trở thành mục tiêu đánh phá ác liệt của địch và hư hại nặng nề. Nhà máy điện Lạng Sơn và Lào Cai bị phá hoại hoàn toàn; lưới điện của các tỉnh Hà Giang, Quảng Ninh, Cao Bằng... hư hỏng nặng song cán bộ công nhân viên kiên cường bám địa bàn, duy trì dòng điện.
Đội xung kích Công ty Điện lực Quảng Ninh khôi phục hệ thống điện trung thế trên địa bàn xã Can Lộc, Hà Tĩnh sau bão số 5 năm 2025. Ảnh: EVNNPC
Đến cuối năm 1980, đơn vị có tổng công suất nguồn đạt 590,4MW; các đường dây điện có cấp điện áp từ 3kV đến 110kV đạt hơn 9.286 km. Tổng dung lượng máy biến áp các loại đạt 2.560 MVA đáp ứng công suất sử dụng cho công nghiệp Trung ương tăng hơn 1,6 lần và công nghiệp địa phương tăng hơn 1,4 lần. Công suất sử dụng cho bơm thủy lợi tăng 1,2 lần so với năm 1976.
Trong hành trình phát triển, Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) đã vượt qua nhiều thử thách khắc nghiệt. Trước biến động giá nhiên liệu và khủng hoảng năng lượng toàn cầu, EVNNPC linh hoạt điều hành, tối ưu nguồn lực, tiết kiệm điện và ứng dụng công nghệ để giảm tổn thất, duy trì cung cấp điện ổn định. Thiên tai cũng là thử thách thường trực: bão lũ, hạn hán, đặc biệt sau bão Yagi (9/2024) gây thiệt hại lớn cho hạ tầng điện. Tuy nhiên, những người thợ điện miền Bắc vẫn kiên cường bám trụ, khẩn trương khắc phục sự cố, sớm khôi phục cấp điện.
Đơn vị triển khai hàng loạt dự án trọng điểm nhằm mở rộng và nâng cấp lưới điện. Các công trình trạm biến áp và đường dây 110kV được hoàn thành đồng bộ, tạo nên hệ thống truyền tải vững chắc. Đặc biệt, lưới điện hạ áp đã vươn tới vùng sâu, vùng xa, miền núi và hải đảo, đưa ánh sáng văn minh đến từng bản làng, góp phần xóa đói, giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.
Công nhân điện lực miền Bắc trên đường đi khắc phục sự cố lưới điện. Ảnh: EVNNPC
Trong đó, EVNNPC vượt qua nhiều khó khăn để mở rộng cấp điện, trở thành đơn vị dẫn đầu cả nước trong công tác điện nông thôn. Đến năm 2025, 100% xã và 99,23% hộ dân nông thôn (gần 8 triệu hộ) trong khu vực đã có điện lưới quốc gia, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn, miền núi và vùng sâu, vùng xa. Đơn vị đưa điện ra 4 huyện đảo gồm Vân Đồn, Cô Tô, Bạch Long Vỹ và Cát Hải - khẳng định ý nghĩa chiến lược về phát triển kinh tế biển và bảo vệ chủ quyền quốc gia.
Doanh nghiệp cung cấp điện cho hơn 11 triệu khách hàng tại 17 tỉnh, đảm bảo nguồn điện ổn định cho 40% dân số cả nước, đáp ứng nhu cầu của nhiều khu công nghiệp trọng điểm như Bắc Ninh, Hải Phòng, Quảng Ninh, Thái Nguyên... Hệ thống lưới điện 110kV và trung, hạ áp được đầu tư đồng bộ, giúp ổn định sản xuất, thu hút đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế khu vực phía Bắc.
Để làm được điều này, tổng công ty ứng dụng công nghệ hiện đại như trung tâm điều khiển xa, hệ thống SCADA/DMS, tiến tới xây dựng lưới điện thông minh. Nhờ đó, doanh nghiệp giảm tổn thất điện năng, nâng cao độ tin cậy cung cấp điện và chất lượng dịch vụ khách hàng.
Giai đoạn 2021 - 2025, đơn vị tăng trưởng điện thương phẩm và chất lượng dịch vụ. Sản lượng điện thương phẩm tăng từ 74,86 tỷ kWh (2020) lên khoảng 99,15 tỷ kWh (2024), tương đương mức tăng trung bình 7,3% một năm, đảm bảo nguồn điện ổn định cho phát triển kinh tế – xã hội tại 17 tỉnh, thành phía Bắc.
Tổng công ty đã số hóa toàn bộ dịch vụ điện theo cấp độ 4, kết nối 100% lên Cổng Dịch vụ công quốc gia. Thời gian cấp điện trung áp giảm còn 3,25 ngày (2024); tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt đạt 92% năm 2024 và gần 96% nửa đầu 2025, doanh thu qua kênh số đạt tới 99%. Tổn thất điện năng tiếp tục giảm, phản ánh hiệu quả quản lý kỹ thuật và vận hành ngày càng cao.
Theo đại diện doanh nghiệp, từ năm 2020, EVNNPC được Tổ chức Fitch Ratings xếp hạng tín nhiệm ở mức BB/Ổn định; các năm 2021 - 2022 đạt BB-, triển vọng "Tích cực", và đến năm 2023 được nâng lên BB+, triển vọng "Ổn định" - đánh dấu bước tiến quan trọng trong năng lực tài chính và uy tín quốc tế.
Công nhân EVNNPC làm việc xuyên đêm khắc phục sự cố lưới điện sau bão số 10 (Bualoi). Ảnh: EVNNPC
Bên cạnh nhiệm vụ sản xuất - kinh doanh, EVNNPC còn chú trọng công tác an sinh xã hội, thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp nhà nước vì lợi ích nhân dân. Hằng năm, Tổng công ty triển khai nhiều hoạt động ý nghĩa như xây nhà tình nghĩa, hỗ trợ hộ nghèo, tặng học bổng, ủng hộ các quỹ "Vì người nghèo", "Đền ơn đáp nghĩa" và các chương trình tại vùng sâu, vùng xa. Trong những giai đoạn khó khăn như dịch Covid-19 hay thiên tai bão lũ, cán bộ, công nhân viên không chỉ nỗ lực khôi phục điện mà còn tích cực hỗ trợ vật chất, nhu yếu phẩm, giúp người dân sớm ổn định cuộc sống.
Đại diện EVNNPC cho biết tổng công ty đặt mục tiêu trở thành doanh nghiệp hiện đại, chuyên nghiệp và phát triển bền vững bằng việc đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, ứng dụng công nghệ 4.0 trong quản lý, vận hành và kinh doanh điện năng. Doanh nghiệp lấy khách hàng làm trung tâm, không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ, rút ngắn thời gian cấp điện và mở rộng các kênh chăm sóc trực tuyến giúp khách hàng trải nghiệm dịch vụ nhanh chóng, thuận tiện.
Không chỉ đảm bảo nguồn điện ổn định, EVNNPC còn giữ vai trò trụ cột trong an ninh năng lượng quốc gia, đồng hành cùng địa phương thu hút đầu tư, phát triển công nghiệp và nâng cao đời sống nhân dân - đóng góp tích cực vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Như Ý