Tổng thống Mỹ Donald Trump đã dành phần lớn thời gian trong bài phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc hôm 23/9 để chỉ trích, nói rằng các tổ chức quốc tế "không thực sự hữu ích". Nhưng khi gặp Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres sau đó, ông lại thể hiện thái độ hoàn toàn khác, không gay gắt, không chỉ trích, thậm chí còn mang tính hòa giải.
"Đất nước chúng tôi ủng hộ Liên Hợp Quốc 100%", Tổng thống Mỹ nói. "Và tôi nghĩ tiềm năng của Liên Hợp Quốc rất lớn, thực sự rất lớn".
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ngày 23/9. Ảnh: AP
Tổng thống Mỹ dường như thể hiện hai hình ảnh hoàn toàn khác nhau chỉ trong vài tiếng. Sau 10 năm ông Trump bước chân vào chính trường, đa phần các lãnh đạo thế giới đã quen với thực tế rằng có một Tổng thống Trump thường công khai thể hiện thái độ cứng rắn, quyết liệt qua những phát biểu trực tiếp hay trên mạng xã hội và một Tổng thống Trump khác kiềm chế hơn, thậm chí sẵn sàng nhượng bộ khi gặp mặt riêng.
Nếu ở vào nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, nhiều lãnh đạo có thể đã phật lòng trước lời quở trách họ nhận được hôm 23/9, khi Tổng thống chỉ ra tất cả điều mà ông cho là họ đang thất bại. "Các bạn đang hủy hoại đất nước mình", ông nói.
Vào năm 2018, các nhà ngoại giao toàn cầu đã thể hiện thái độ không coi trọng bài phát biểu có phần khoe khoang của Tổng thống Trump tại Liên Hợp Quốc. Nhưng lần này, phản ứng từ hội trường không phải phẫn nộ hay chê cười mà là những tràng pháo tay và lời ca ngợi.
Ông Trump chỉ trích các nước phương Tây công nhận Nhà nước Palestine tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ngày 23/9. Video: AFP
Qua những trải nghiệm cá nhân với Tổng thống Mỹ, giới lãnh đạo nước ngoài có lẽ đã học được cách làm hài lòng ông vì hiểu rõ rằng ông luôn vui vẻ trước những lời khen ngợi và cũng rất dễ nổi giận nếu cảm thấy người khác không tôn trọng mình hay bản thân bị lừa dối.
"Họ rõ ràng rất lo lắng về những gì ông Trump sẽ nói", Richard Gowan, giám đốc Nhóm Khủng hoảng Quốc tế thuộc Liên Hợp Quốc, nhận xét. "Họ ngầm hiểu với nhau cần tỏ ra thân thiện hết mức với Tổng thống Trump để không làm ông tức giận".
Gowan thêm rằng từ quan chức Liên Hợp Quốc đến lãnh đạo thế giới, "mọi người đều lo lắng về sự khó đoán của ông Trump", đến mức những người trước đây từng đối đầu với Tổng thống tin rằng chiến lược tốt nhất là giữ im lặng trước mọi lời chỉ trích ông tung ra.
Một nguồn tin ngoại giao châu Âu cho biết các quan chức châu lục này không muốn công khai giải thích hay phản bác những lời công kích từ ông Trump. Thay vào đó, họ cố gắng sắp xếp để có được cuộc gặp riêng với Tổng thống, dành cho ông lời ca ngợi.
Trong bài phát biểu, Tổng thống Trump lấy dẫn chứng về những cuộc đàm phán hòa bình mà chính quyền Mỹ đã tham gia để lập luận rằng Liên Hợp Quốc đã lỗi thời và không còn khả năng giải quyết các cuộc xung đột toàn cầu. Nhưng thay vì công khai phản bác, Tổng thư ký Guterres dùng chính chủ đề này trong cuộc gặp riêng với Tổng thống Trump để ca ngợi ông.
Ông Trump gặp Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen bên lề phiên họp của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ngày 23/9. Ảnh: AP
"Ngài đã chọn hòa bình làm mục tiêu trọng tâm trong nhiệm kỳ của mình", lãnh đạo Liên Hợp Quốc nói. "Ngài đã tìm mọi cách, trong mọi hoàn cảnh, để có được hoặc cố gắng có được các lệnh ngừng bắn, giảm căng thẳng, tạo ra những thỏa thuận hòa bình hoặc xây dựng nền tảng cho chúng".
Tổng thống Trump đã đón nhận thiện chí. "Có thể đôi lúc tôi không đồng ý, nhưng tôi rất ủng hộ các ngài", ông Trump nói về Liên Hợp Quốc. Dù vậy, chính quyền Trump đã cắt giảm một tỷ USD ngân sách dành cho Liên Hợp Quốc và thông báo với quốc hội về ý định cắt thêm một tỷ USD nữa. Tổng thống cũng rút Mỹ khỏi một số cơ quan trực thuộc Liên Hợp Quốc và Thỏa thuận Khí hậu Paris.
Tương tự, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen đã không bộc lộ chút bực tức nào sau khi ông Trump chế giễu các quốc gia khu vực vì mua dầu và khí đốt tự nhiên từ Nga.
"Nghĩ mà xem, họ đang bơm tiền cho chính cuộc xung đột mà họ chống lại", Tổng thống phát biểu tại Liên Hợp Quốc. "Đó là nỗi hổ thẹn đối với họ và họ đã rất xấu hổ khi tôi phát hiện ra".
Trong cuộc gặp sau đó cùng ngày với Tổng thống Mỹ, bà von der Leyen chỉ đáp lại bằng một câu đơn giản: "Ông hoàn toàn đúng và chúng tôi đang giải quyết vấn đề này".
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, người thường xuyên gọi điện cho lãnh đạo Mỹ, dường như cũng đang có cách tiếp cận tương tự ông Trump. Trong bài phát biểu trước hội trường Liên Hợp Quốc, Tổng thống Pháp đã lên án "những người chỉ trích Liên Hợp Quốc gay gắt nhất", dù không nêu đích danh ông Trump, cáo buộc rằng họ "muốn thay đổi luật chơi vì muốn thể hiện quyền thống trị".
Song tại cuộc gặp riêng với Tổng thống Trump, ông Macron lại không đề cập đến bất đồng giữa họ, mà thay vào đó nói về mối hợp tác Mỹ - Pháp trong nỗ lực chấm dứt những cuộc xung đột ở nước ngoài.
Sau cùng, khi ra về vào cuối ngày, các quan chức châu Âu đã giành được điều mà họ xem là một chiến thắng lớn về chính sách. Họ thuyết phục thành công Tổng thống Trump thay đổi quan điểm về cuộc xung đột Ukraine - Nga. Sau nhiều tháng nói rằng Ukraine nên nhượng bộ lãnh thổ để có một thỏa thuận hòa bình lâu dài với Nga, Tổng thống hôm 23/9 nói ông tin Kiev, với hỗ trợ từ NATO, có thể giành lại toàn bộ lãnh thổ.
Tổng thống Trump gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tại New York ngày 23/9. Ảnh: AP
Dường như không có ví dụ nào về hai khía cạnh trái ngược của Tổng thống Trump rõ ràng hơn cách ông ứng xử với Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva hôm 23/9.
Ông đã dành một phần bài phát biểu trước Liên Hợp Quốc để công kích chính phủ Brazil, cáo buộc họ "thực hiện nỗ lực chưa từng có nhằm can thiệp quyền và tự do của công dân Mỹ cùng những người khác bằng cách kiểm duyệt, đàn áp, vũ khí hóa, tham nhũng tư pháp và nhắm mục tiêu vào các nhà phê bình chính trị tại Mỹ".
Nhưng tại hậu trường, người ta lại nhìn thấy Tổng thống Trump và người đồng cấp Brazil giống như hai người bạn lâu ngày không gặp.
"Chúng tôi đã có một cuộc trao đổi tích cực, chúng tôi thống nhất sẽ gặp mặt vào tuần tới", ông Trump cho hay, thêm rằng Tổng thống Lula da Silva là người "vô cùng tử tế".
"Ông ấy yêu quý tôi và tôi cũng vậy. Tôi chỉ làm việc với những người tôi yêu quý", Tổng thống Mỹ nói. "Chúng tôi đã có ít nhất là 39 giây ăn ý tuyệt vời. Đó là một dấu hiệu tốt".
Vũ Hoàng (Theo AP, Reuters, AFP)