Nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947), Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình tiếp kiến trúc sư Nguyễn Xuân Thắng (TP HCM) và kỹ sư cầu đường Lâm Hồng Tiên (Hà Nội) - hai công dân đã gần 10 năm âm thầm tìm kiếm thông tin và mộ phần liệt sĩ trên khắp cả nước.
Phó thủ tướng cho biết ông biết đến hai người qua phim tư liệu, báo chí và truyền thông, đánh giá đây là nghĩa cử thiết thực, thể hiện đạo lý "uống nước nhớ nguồn" của dân tộc Việt Nam.
Từ năm 2017 đến nay, cùng nhóm cựu chiến binh và tình nguyện viên, ông Thắng và Tiên đã khảo sát thực địa, phân tích dữ liệu, cung cấp thông tin giúp tìm thấy nhiều hố chôn tập thể. Đáng chú ý, năm 2017, nhóm đã xác định vị trí chôn khoảng 150 liệt sĩ hy sinh khi tấn công sân bay Biên Hòa trong Tết Mậu Thân.
Năm 2021, đội phát hiện nơi chôn 213 liệt sĩ Trung đoàn 1, Sư đoàn 9 hy sinh trong trận đánh căn cứ Mỹ Frontier City ở Tây Ninh; năm 2022 tìm thấy một trong hai mộ lớn của khoảng 50 liệt sĩ Trung đoàn 22, Sư đoàn 3 hy sinh tại Xuân Sơn, Bình Định; năm 2024 phát hiện hố chôn chứa 20 bộ hài cốt thuộc Sư đoàn 7 tại Bàu Tràm, Tân Uyên, Bình Dương.
Giai đoạn 2024-2025, hai kỹ sư tiếp tục hỗ trợ Đội K72 Bình Phước xác định hơn 140 liệt sĩ hy sinh cuối năm 1967 tại khu vực sân bay Lộc Ninh. Việc đối chiếu, thu thập thông tin vẫn đang được tiếp tục thực hiện.
Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình cùng anh Nguyễn Xuân Thắng (thứ ba từ trái sang) và anh Lâm Hồng Tiên (thứ tư từ trái sang) trong hành trình "Đi tìm liệt sĩ". Ảnh: Nguyễn Hoàng
Ngoài hoạt động thực địa, hai ông còn khai thác kho dữ liệu gồm hơn 2,6 triệu trang ảnh chụp giấy tờ của bộ đội Việt Nam bị quân đội Mỹ thu giữ, hiện lưu trữ tại Đại học Công nghệ Texas (Mỹ). Từ đó, họ phân tích, đối chiếu phiên hiệu đơn vị, bản đồ tác chiến, thời gian trận đánh để xác định danh tính, địa điểm hy sinh của liệt sĩ.
Đến nay, hàng trăm thông tin về liệt sĩ và các tài liệu liên quan đã được hai kỹ sư gửi đến thân nhân và cơ quan chức năng. Nhiều gia đình từ đó xác định được thời gian, địa điểm hy sinh của người thân - những người đã nằm lại trong các trận đánh khốc liệt suốt chiến tranh.
Tại buổi gặp, ông Nguyễn Xuân Thắng và ông Lâm Hồng Tiên chia sẻ động lực đến với hành trình đi tìm liệt sĩ bắt nguồn từ tâm nguyện cá nhân và trách nhiệm thiêng liêng. Dù còn nhiều việc dang dở, họ khẳng định sẽ tiếp tục nỗ lực, với mong muốn ngày càng nhiều liệt sĩ được trở về.
"Bằng sự miệt mài, cố gắng, với tất cả lòng thành kính, các anh đã phát hiện được rất nhiều thông tin quý. Những tư liệu ấy có ý nghĩa đặc biệt với công tác tìm kiếm, xác minh và quy tập hài cốt liệt sĩ ở các nghĩa trang trên cả nước", Phó thủ tướng nói.
Ông đề nghị Bộ Nội vụ khẩn trương cử đầu mối phối hợp với hai ông để tiếp nhận, xác minh tư liệu. Trường hợp cần thiết, Bộ có thể tổ chức đoàn công tác đi nước ngoài để đối chiếu, mở rộng thông tin; đồng thời nghiên cứu việc trao trả kỷ vật liệt sĩ cho thân nhân khi đã xác định rõ danh tính.
Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, việc thúc đẩy hoạt động tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Dù đã có nhiều kết quả, song đến nay vẫn còn hàng trăm nghìn liệt sĩ chưa được tìm thấy hoặc chưa xác định được danh tính. "Nghĩ về chiến tranh, về những người con ưu tú đã ngã xuống cho Tổ quốc, lòng ta như quặn lại...", ông nói.
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long dự buổi làm việc và cho biết sẽ thực hiện nghiêm túc chỉ đạo này, đồng thời phối hợp đề xuất hình thức khen thưởng phù hợp với hai cá nhân.
Vũ Tuân