Naira Saiz Billbao, người Tây Ban Nha, thường tìm kiếm cơ hội đi du lịch miễn phí. Vì vậy, cô vào các nền tảng du lịch tình nguyện phổ biến trên mạng để tìm kiếm cơ hội và gặp một tin tuyển tình nguyện viên tại một nhà trọ ở Costa Rica.
Dòng giới thiệu "Bạn có yêu thiên nhiên, mơ ước được sống bên bờ biển không" đã nhanh chóng thu hút sự chú ý của cô. Khi đọc tiếp, Naira biết rằng nơi đó đang tuyển người làm một số công việc liên quan đến mạng xã hội, thời gian làm việc vài giờ mỗi ngày, 5 ngày một tuần và được đổi lấy chỗ ở miễn phí tại nhà trọ ven biển, bao quanh là rừng rậm xanh tươi và hồ bơi.
Vốn yêu thích Costa Rica sau vài lần ghé thăm, nên lần này Naira rất hào hứng với cơ hội được ở miễn phí. Mọi thứ sau đó được ví như giấc mơ thành hiện thực.
Du khách, người dân địa phương cùng thu hoạch tại một nông trại organic theo chương trình của nền tảng WWOOF. Ảnh: Instagram/Wwoofusa
Tiếc rằng mọi chuyện không như cô mong đợi. Khi đến nơi vào đầu năm nay, cô đối diện với một tòa nhà đổ nát vẫn đang trong quá trình xây dựng, hành lang lối vào dài bất tận dẫn đến một ngôi nhà không có cửa sổ.
"Thật thảm họa, chẳng khác gì nhà tù", nữ du khách kể lại.
Naira giống như nhiều du khách bị thu hút bởi các cơ hội tình nguyện, đổi công việc lấy chỗ ăn, ở miễn phí ở nước ngoài. Du lịch tình nguyện - hình thức trao đổi kỹ năng lấy nơi ăn chốn ở hoặc các quyền lợi khác - từ lâu vốn là loại hình được nhiều khách du lịch bụi yêu thích.
"Về bản chất, đây là một hình thức trao đổi. Bạn giúp đỡ và đổi lại được ở miễn phí", Shay Gleeson, nhà sáng lập nền tảng Helpstay, nhận xét về việc đi du lịch tình nguyện này. Ngày nay, loại hình này đang phát triển mạnh mẽ. Nền tảng Worldpackers, một trong những "ông lớn" trong lĩnh vực này, cho biết có hơn 7 triệu thành viên đến từ 140 quốc gia. Nền tảng WWOOF – tập trung vào các trang trại nông nghiệp hữu cơ – cũng đã thu hút hơn 100.000 thành viên.
Cơ hội tình nguyện trên các nền tảng này rất đa dạng: từ nhà trọ cần nhân viên lễ tân, dọn dẹp, tổ chức tiệc, đến trường dạy lướt sóng cần giáo viên, hay gia đình địa phương cần người trông trẻ. Thậm chí còn có những công việc cho nhạc sĩ biểu diễn hoặc nghệ sĩ trang trí không gian.
Worldpackers cho biết gần một nửa đối tác của họ là tổ chức phi lợi nhuận, và tình nguyện viên đóng vai trò thiết yếu trong hoạt động của họ.
Không chỉ những người làm việc từ xa như Naira mới quan tâm tới mô hình này. Hàng triệu người trẻ cũng đang tìm đến du lịch tình nguyện - cách du lịch tiết kiệm nhưng giàu trải nghiệm - như một sự thay thế cho các tour du lịch truyền thống.
"Thế hệ trẻ không chỉ tìm kiếm những bức ảnh hay danh sách điểm đến", Ricardo Lima, đồng sáng lập kiêm CEO của Worldpackers, chia sẻ. Giới trẻ ngày nay không muốn kiểu du lịch đại trà mà muốn trải nghiệm chân thực, hòa mình vào đời sống địa phương.
Du khách khi tham gia vào các chương trình du lịch tình nguyện, thường sẽ làm các công việc như hỗ trợ chủ nhà làm nông, thu hoạch rau củ tại các trang trại địa phương. Ảnh: Instagram/Wwoofusa
Nữ du khách Jenna Pollard, đến từ bang South Dakota, Mỹ, có trải nghiệm tình nguyện quốc tế đầu tiên tại trang trại trồng lạc của một gia đình gần thành phố Pai, miền bắc Thái Lan, năm 2016. Khi đó, cô 28 tuổi và ở lại Pai trong 10 ngày. Cô thích cách đi du lịch này thay vì chỉ ở khách sạn và đi tham quan. Cô đã kết bạn, học vài câu tiếng Thái Lan và tham gia nhiều hoạt động, được ăn các món đặc sản. "Còn mong gì hơn được nữa", Jenna nói.
Giờ đây, khi kể lại về cô con gái 10 tuổi của chủ nhà và những ngôi nhà tre đơn sơ mà họ sống cùng nhau, Pollard vẫn rạng rỡ.
Hiện cô là Giám đốc chương trình giáo dục và kết nối cộng đồng tại WWOOF USA, và xem trải nghiệm tình nguyện là bước ngoặt cuộc đời. "Với nhiều người, sau khi kết thúc, họ cảm thấy niềm tin vào con người được khơi dậy trở lại" cô nói.
Theo Pollard, "phép màu" ấy xảy ra khi những người xa lạ kết nối và trở thành bạn bè. Tất cả bắt đầu chỉ bằng "niềm tin".
Du khách quay lại trải nghiệm làm nông khi đi du lịch. Video: Instagram/Wwoofusa
Nhưng không phải ai cũng gặp may mắn như Pollard. Naira là ví dụ đối lập khi chuyến đi kết thúc trong thảm họa. Ngoài việc chủ nhà cung cấp các thông tin sai lệch về cơ sở vật chất, Naira nói "bị đối xử như một nhân viên không lương hơn là tình nguyện viên".
Dù ban đầu họ chỉ thỏa thuận làm các công việc liên quan đến mạng xã hội, Naria đến đó bị yêu cầu lau dọn nhà vệ sinh, các khu vực khác trong nhà trọ. Ban đầu là cách một ngày cô phải làm một lần, sau là mỗi ngày và cuối cùng là phải làm 8 tiếng một ngày mà không được cung cấp trang thiết bị bảo hộ hay hướng dẫn an toàn lúc dùng các hóa chất độc hại.
"Thuốc tẩy làm bỏng rát ngón tay tôi", cô nói.
Giọt nước tràn ly đến khi Naira phát hiện có người lục lọi đồ đạc và 400 USD giấu trong ngăn bí mật của ba lô đã biến mất. Khi thông báo với quản lý rằng cô sẽ rời đi, người này đề nghị trả cho cô 50 USD để ngăn Naira đăng các đánh giá tiêu cực lên nền tảng nơi họ đăng tin tuyển. Nhưng cô từ chối.
Trải nghiệm du lịch tình nguyện của Naira có thể đáng nhớ vì trải qua những điều tệ hại. Nhưng quyết định tham gia của cô, theo đánh giá của nhiều người, còn mạo hiểm hơn.
Tất cả nền tảng lớn đều khẳng định an toàn của tình nguyện viên là ưu tiên hàng đầu, đồng thời áp dụng nhiều biện pháp phòng ngừa rủi ro. Nhiều nền tảng đích thân cử người kiểm duyệt mọi chủ nhà đăng tin trên hệ thống, nơi yêu cầu xác minh danh tính và hình ảnh khu vực ăn, ở dành cho tình nguyện viên hoặc kiểm tra trực tiếp khi có điều kiện. Các nền tảng này đều theo dõi chất lượng thông qua đánh giá của thành viên và cung cấp dịch vụ hỗ trợ, như đường dây nóng khẩn cấp khi có sự cố.
Tuy nhiên, cùng lúc đó, họ cũng nhấn mạnh rằng nhiệm vụ chính của họ là kết nối, còn trách nhiệm về an toàn thuộc về chủ nhà và tình nguyện viên. Lý do họ đưa ra là "du lịch vốn không bao giờ an toàn tuyệt đối" và "du lịch tình nguyện cũng vậy".
Gleeson cho biết Helpstay khuyên mọi thành viên nên tự nghiên cứu kỹ lưỡng và chuẩn bị kế hoạch dự phòng - như với bất kỳ chuyến đi nào khác. Ông nói rằng đa số tình nguyện viên của nền tảng đều làm vậy.
"Chúng tôi không phải là dịch vụ nắm tay dẫn đi. Đây là hình thức du lịch dành cho người trưởng thành", ông nói.
Tuy nhiên, Naira lo ngại rằng mạng xã hội đã lãng mạn hóa việc tình nguyện, khiến nhiều người xem nhẹ tầm quan trọng của khâu chuẩn bị. Cô cho rằng các nền tảng này đang hướng đến nhóm người không đủ điều kiện tài chính để du lịch truyền thống, nên nếu gặp sự cố, họ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề hơn. Và phụ nữ là nhóm dễ bị tổn thương nhất. 70% thành viên của Helpstay và 64% của Worldpackers là nữ giới. Tỷ lệ này phần nào xuất phát từ nhận thức rằng tình nguyện thông qua nền tảng giúp du lịch an toàn hơn.
Nhiều phụ nữ cảm thấy yên tâm hơn khi các nguy cơ như quấy rối hoặc tấn công có thể được giảm thiểu nhờ quy trình xác minh chủ nhà và đánh giá công khai.
Tuy nhiên, khi những biện pháp ấy không đủ và mọi chuyện diễn ra sai hướng, chính những rủi ro mà phụ nữ cố tránh lại xuất hiện, và đó là điều Naira mong muốn được thảo luận nhiều hơn trên mạng. Tuy nhiên cô nhấn mạnh không muốn các trải nghiệm của mình khiến người khác sợ hãi hay bỏ ý định đi du lịch theo hình thức này.
"Tôi không muốn mọi người dừng lại. Hãy cứ đi nhưng phải chuẩn bị kỹ càng", cô nói.
Anh Minh (Theo CNN)