Manisha Puppala, công dân Ấn Độ, vừa tốt nghiệp thạc sĩ về quản lý công nghệ tại Học viện Công nghệ Rochester ở bang New York, Mỹ. Cô vốn định nộp đơn xin thị thực lao động H-1B để ở lại Mỹ sau khi hoàn thành chương trình học.
Nhưng chính quyền Tổng thống Donald Trump gần đây thông báo mức phí 100.000 USD cho các đơn xin visa H-1B mới. Mỹ muốn cải tổ chương trình thị thực nhằm giải quyết lo ngại lao động công nghệ Mỹ đang bị người nhập cư giành mất cơ hội nghề nghiệp.
Thay đổi của Mỹ khiến tương lai của Puppala trở nên bấp bênh. Cô đã vay 120.000 USD để du học Mỹ và hiện làm việc tại một công ty ở Boston theo giấy phép lao động tạm thời cho sinh viên nước ngoài. Cô từng mơ ước điều hành một công ty khởi nghiệp của riêng mình.
"Giờ mình phải làm gì đây?", cô tự hỏi khi nghe thông báo mới từ chính quyền ông Trump.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick ở Nhà Trắng ngày 19/9. Ảnh: AP
Công dân Ấn Độ chiếm khoảng 70% số người được cấp visa H-1B, loại thị thực cấp cho lao động tay nghề cao nước ngoài. Đây là loại thị thực mà công ty công nghệ Mỹ sử dụng rộng rãi để tuyển dụng nhân tài và cũng là con đường chính vào Mỹ của nhiều chuyên gia nước ngoài.
Người Ấn Độ từng rất ủng hộ chương trình H-1B khi nó được giới thiệu năm 1990, theo nhà kinh tế học Britta Glennon, phó giáo sư về quản lý tại Trường Wharton.
Nhiều năm qua, các gia đình Ấn Độ thường khuyến khích con cái chọn ngành học về công nghệ, kỹ thuật để có cơ hội tìm việc làm tốt nhất. Mạng lưới các trường công nghệ hàng đầu Ấn Độ, vốn được mô phỏng theo Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) của Mỹ, đã giúp đào tạo nhiều chuyên gia máy tính và kỹ sư nói tiếng Anh hàng đầu. Họ là nhóm lao động luôn được săn đón ở Mỹ.
Thành công nổi bật của các kỹ sư và nhà khoa học máy tính Ấn Độ sở hữu visa H-1B đã khiến nhiều sinh viên nước này muốn theo con đường tương tự, theo Glennon. Một trong số đó là Sundar Pichai, hiện là CEO của Alphabet. Đến năm 2003, người Ấn Độ chiếm hơn 30% số đơn xin H-1B thành công.
Từ năm 2007, do nhu cầu xin visa H-1B vượt quá số lượng cho phép, chính phủ Mỹ đã chuyển sang hình thức xổ số để cấp visa. Các nhà kinh tế Rishi R. Sharma và Chad Sparber đã phân tích rằng hệ thống mới thúc đẩy các công ty dịch vụ công nghệ Ấn Độ, vốn làm việc với khách hàng Mỹ thông qua sự kết hợp giữa nhân viên tại Mỹ và đội ngũ ở Ấn Độ, ồ ạt nộp đơn xin visa để tăng cơ hội trúng suất.
Sau đó, các công ty nói trên lại ký hợp đồng cho khách hàng sử dụng số lao động người Ấn làm việc tại Mỹ dư thừa của mình, dẫn đến những lời phàn nàn từ nhân sự Mỹ rằng họ đang bị thay thế bởi lao động nước ngoài. Họ đệ đơn kiện lên Ủy ban Cơ hội Việc làm Bình đẳng, cáo buộc Công ty Dịch vụ Tư vấn Tata (TCS) của Ấn Độ sa thải lao động Mỹ để thay thế bằng lao động có thị thực H-1B.
TCS đã được cấp 5.500 visa H-1B năm ngoái, đứng thứ hai sau Amazon với hơn 14.000 visa. TCS bác bỏ cáo buộc là vô căn cứ.
Trụ sở công ty Google ở Mountain View, bang California, Mỹ hồi năm 2023. Ảnh: Washington Post
Giờ đây, Mỹ muốn cải tổ lại chương trình thị thực lần nữa. Khoản phí mới dự kiến ảnh hưởng tới những người nộp đơn lần đầu từ năm tới, chính quyền ông Trump cũng có kế hoạch điều chỉnh lại hệ thống xổ số để ưu tiên những ứng viên được trả lương cao hơn.
Puppala làm việc cho công ty về AI tên Trial and Error để phát triển H1Founders, nền tảng nhằm giúp lao động nhập cư trong lĩnh vực công nghệ khởi nghiệp và có khả năng tự bảo lãnh bằng các loại thị thực khác.
Siddharth Sarasvati, cấp trên của Puppala, cho biết khoản phí mới là thách thức đối với công ty khởi nghiệp như của ông. "H-1B cần phải cải cách. Nhưng đây không phải là cải cách mà là đòn giáng mạnh, dẫn tới chỉ những công ty lớn mới có thể đáp ứng", Sarasvati nói.
Shah, lao động có thị thực H-1B ở Boston, mô tả mình đang trong cảnh bấp bênh. "Đất nước này có thực sự là nơi sinh sống của tôi không? Hay đã đến lúc cần trở về Ấn Độ, nơi mới thực sự là nhà?", anh tự hỏi.
Một số chuyên gia tin rằng Ấn Độ có thể hưởng lợi từ thay đổi về chính sách thị thực mới của Mỹ. Họ cho rằng quốc gia Nam Á dựa vào nguồn chuyên gia giỏi không có thị thực H-1B để phát triển ngành công nghệ trong nước. Nhóm lao động chuyên môn cao này đã góp phần thúc đẩy các trung tâm công nghệ như Bengaluru phát triển, theo Glennon.
"Khoản phí 100.000 USD sẽ bóp nghẹt nỗ lực sáng tạo ở Mỹ và thúc đẩy sự phát triển của Ấn Độ", Amitabh Kant, cựu lãnh đạo một tổ chức tư vấn chính sách của Ấn Độ, nói. "Bằng cách đóng cửa với nhân tài toàn cầu, Mỹ đang đẩy làn sóng đổi mới và khởi nghiệp đến Bangalore, Hyderabad, Pune và Gurgaon".
Nhân viên tại công ty công nghệ Infosys ở Bangalore, Ấn Độ. Ảnh: AFP
Dù cơ hội việc làm ở Ấn Độ đã tăng trong 10 năm qua, nước này lại có quá nhiều cử nhân công nghệ, khiến nhiều người khó kiếm được việc làm thu nhập tốt. Một số chuyên gia công nghệ cho rằng so với Mỹ, văn hóa làm việc tại Ấn Độ vẫn còn nặng tính cấp bậc. Thêm vào đó, AI cũng có thể đe dọa nhiều vị trí công việc phổ thông.
"Ấn Độ có nhiều trường tốt để đào tạo kỹ sư nhưng không có nhiều thứ để giữ chân họ sau khi tốt nghiệp", một kỹ sư phần mềm 31 tuổi ở Albany, New York, nói.
Anh tới Mỹ để theo học chương trình tiến sĩ năm 2017 và sau đó xin thị thực H-1B thành công trong lần đầu tiên công ty nộp đơn năm 2022. Những lo ngại về cuộc sống và cơ hội nghề nghiệp ở Ấn Độ thúc đẩy vợ chồng anh chọn ở lại Mỹ.
Hai người dự định sẽ tìm kiếm thị thực cho lao động tay nghề cao khác để ở lại Mỹ nếu chính sách H-1B ảnh hưởng đến họ. Trong trường hợp xấu nhất, vợ chồng anh sẽ chuyển tới Canada.
"Trở về Ấn Độ là phương án cuối cùng chúng tôi cân nhắc", anh nói.
Thanh Tâm (Theo WSJ, CNN, AFP)