Đầu tháng 11, anh Đoàn Minh, du khách Hải Phòng, liên hệ 5 cơ sở lưu trú có tiếng tại thôn Lô Lô Chải, xã Lũng Cú để đặt phòng cho chuyến đi cuối tuần nhưng đều nhận thông báo hết chỗ. Tuy nhiên, khi đăng tin tìm kiếm lên các hội nhóm du lịch Hà Giang, anh lập tức nhận được lời mời từ các môi giới trung gian. Một người chào bán phòng tại chính cơ sở vừa báo kín lịch với giá 1,2 triệu đồng một đêm, cao gấp rưỡi mức niêm yết 800.000 đồng.
Khảo sát thêm hai đầu mối khác, anh Minh vẫn nhận được báo giá chênh 400.000-500.000 đồng cho một đêm nghỉ. "Sale" (người bán lại) giải thích do nhu cầu tăng đột biến, họ phải đặt cọc giữ chỗ trước nên giá bán lại cao hơn. Không chấp nhận mức chênh lệch quá lớn so với mặt bằng chung dịch vụ tại miền núi, nam du khách chỉ tham quan trong ngày thay vì ngủ lại.
Lô Lô Chải nằm dưới chân cột cờ Lũng Cú, nổi tiếng với những nếp nhà trình tường mái ngói âm dương và văn hóa bản địa đặc sắc. Sức hút của điểm đến tăng vọt sau khi được Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) vinh danh là một trong những "Làng du lịch tốt nhất thế giới". Lượng khách đổ về trải nghiệm khiến công suất phòng dịp cuối tuần luôn đạt mức tối đa. Nhiều cơ sở thông báo đã kín lịch đến hết tháng 12 và dịp Tết Nguyên đán.
Toàn cảnh làng Lô Lô Chải. Ảnh: Tuấn Đào
Sự nổi tiếng dẫn đến tình trạng đầu cơ, trục lợi giá phòng. Anh Nguyễn Thuật, quản trị viên cộng đồng du lịch Hà Giang, xác nhận hiện tượng này nhen nhóm từ cuối năm 2024 và bùng phát trong mùa cao điểm năm nay. Có trường hợp giá gốc 600.000 đồng nhưng qua tay trung gian bị đẩy lên tới 2,4 triệu đồng, tăng gấp 4 lần.
Theo anh Thuật, việc "ôm" phòng không sai quy định nhưng bán chênh quá cao làm mất niềm tin của du khách, gây tiếng xấu cho cả cộng đồng du lịch là "làm ăn chặt chém".
Tình trạng này gây bức xúc cho chính các chủ cơ sở lưu trú. Chị Nguyễn Phương Thảo, đại diện Amazing Homestay tại Lô Lô Chải, cho biết từng "dở khóc dở cười" khi khách phàn nàn chất lượng không xứng với số tiền 1,3 triệu đồng, trong khi thực tế chủ nhà thu về 800.000 đồng theo niêm yết.
Theo chị Thảo, các đơn vị lữ hành uy tín thường được chiết khấu 10-20% và cam kết bán đúng giá. Song, các môi giới tự do thường đóng giả khách lẻ đặt phòng rồi tự ý nâng giá.
"Khách phàn nàn giá cao như ở villa, tôi không biết sao sale lại ăn chênh lệch nhiều đến thế", chị Thảo nói.
Khách du lịch ở Lô Lô Chải cuối tuần tháng 11. Ảnh: Hà Giang Tour
Nhóm "sale tự do" hoạt động chủ yếu dựa vào các giao dịch mua bán nhỏ lẻ, không chính thức và kênh mạng xã hội, khác biệt với các công ty lữ hành lớn (Travel Agent - TA) có hợp đồng chiết khấu rõ ràng. Tại Lô Lô Chải, việc nhiều hộ dân mới làm du lịch, thiếu kinh nghiệm quản lý, đã tạo ra kẽ hở cho các sale tự do tận dụng. Những người này thường đặt cọc hoặc mua phòng trực tiếp với giá bán lẻ, sử dụng danh nghĩa khách cá nhân để "khóa" số lượng lớn phòng ngay từ giai đoạn đặt sớm.
Sale tự do cũng không bị ràng buộc bởi các điều khoản "không bán cao hơn giá niêm yết" (parody rate) như các TA chính thức. Họ bán lại phòng qua các nhóm du lịch, hội nhóm chia sẻ kinh nghiệm trên Facebook, Zalo, Tiktok, nơi dễ dàng tiếp cận khách có nhu cầu gấp, chấp nhận giá cao để có chỗ ở. Mức chênh lệch lợi nhuận thuộc về cá nhân sale, khiến chủ homestay không kiểm soát được giá và vô hình chung mang tiếng xấu.
Trong mùa cao điểm, Giàng A Phớn, Giám đốc Hà Giang Trẻ - đơn vị chuyên tour Hà Giang - cho biết thường làm việc sớm với các homestay để giữ phòng cho khách. Hiện Đồng Văn và Lô Lô Chải đang là hai điểm "khan" phòng nhất vào cuối tuần.
Trong khi đó, nhiều đơn vị lữ hành lớn ở Hà Nội và TP HCM tiết lộ "né" Lô Lô Chải, không cho khách ngủ đêm, chỉ đến check in một ngày vì tình trạng phòng không đảm bảo, giá bị đẩy lên quá cao.
Ông Phạm Anh Vũ, Phó tổng giám đốc Du Lịch Việt, cho biết mùa cao điểm cuối năm, công ty thường có 12-15 đoàn khởi hành đi Hà Giang mỗi tháng. Các đoàn đều ngủ đêm ở Mèo Vạc, Đồng Văn để đảm bảo chất lượng dịch vụ đồng bộ và giá cả ổn định.
Theo ông, hiện tượng tăng giá phòng quá cao ở Lô Lô Chải ảnh hưởng xấu đến thị trường. Việc này từng xảy ra ở Cát Bà, Hải Phòng hay Phượng Hoàng Cổ Trấn ở Trung Quốc.
Lô Lô Chải là điểm du lịch cộng đồng, quy mô nhỏ, nên tác động của việc "ôm phòng" nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến hình ảnh cộng đồng người Lô Lô. Giá phòng bị đẩy cao cũng tạo ra hiệu ứng domino với các dịch vụ khác, khiến người dân bản địa chuyển từ làm văn hóa sang làm dịch vụ thương mại ngắn hạn, dần mất đi bản sắc và giá trị văn hóa lâu đời.
Bên trong một phòng nghỉ cho khách ở Lô Lô Chải. Ảnh: Ngọc Thành
Ông Sình Gỉ Gai, trưởng làng Lô Lô Chải, ý thức rõ về tình trạng này, cho biết sẽ nhắc nhở các hộ làm homestay kiểm soát giá đúng niêm yết. Trong thời gian tới, lực lượng chức năng xã Lũng Cú sẽ kiểm tra đột xuất bằng cách hỏi trực tiếp khách thuê phòng để xác định những trường hợp chênh giá, qua đó có biện pháp xử lý kịp thời.
Đại diện À Lôi Homestay ở Lô Lô Chải cho biết có kinh nghiệm làm du lịch lâu năm nên chỉ cần một khách báo phải mua phòng giá cao hơn niêm yết, sẽ chấm dứt hoạt động với sale.
Tú Nguyễn