Trên cao tốc, mọi tình huống bất ngờ đều có thể biến thành thảm họa nếu tài xế không kịp xử lý, khi tốc độ cao khiến thời gian phản ứng bị rút ngắn, và chỉ một quyết định sai lầm có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Câu hỏi thường trực mà các tài xế băn khoăn khi đi trên cao tốc là: khi gặp vật cản, nên đánh lái để tránh, phanh dừng khẩn cấp hay giữ thẳng lái và đi qua?
Theo các chuyên gia lái xe bởi còn tùy thuộc loại vật cản, điều kiện giao thông và phản xạ của chính người cầm lái. Tuy nhiên, nguyên tắc chung là phải ưu tiên an toàn của con người, cả người trên xe lẫn những người xung quanh.
Xe chết máy giữa đường
Xe hỏng nằm chắn giữa làn cao tốc là một trong những tình huống nguy hiểm thường gặp nhất. Trong mọi tình huống, tránh luôn là ưu tiên số một vì điều đó đồng nghĩa với việc bạn sẽ không gặp những rắc rối liên hoàn. Tuy nhiên khi nào có thể tránh lại là việc tài xế cần rèn luyện.
Điều kiện tiên quyết là khoảng cách tới xe phía trước nằm trong ngưỡng an toàn, tức tối thiểu 50 m trở lên. Tiếp theo, tài xế cần quan sát làn bên cạnh, nếu thông thoáng thì mới cho xe chuyển làn, thậm chí ngay cả khi phải đánh lái gắt. Trước khi chuyển hướng phải giảm tốc độ, bật xi-nhan.
Tài xế cũng cần hiểu rõ chiếc xe đang lái. Thông thường xe gầm thấp sẽ có khả năng ổn định tốt hơn khi phải đánh lái gấp so với các xe gầm cao ngang phân khúc. Hàm lượng công nghệ an toàn, độ cứng vững của thân xe của ảnh hưởng tới khả năng chuyển hướng ở tốc độ cao.
Một điểm các tài xế cần lưu ý là không nên đánh lái gấp khi xe đang chạy nhanh, vì việc này tăng nguy cơ mất lái, lật xe (nếu là xe tải nặng). Ngoài ra, tài xế cần báo hiệu cho xe chết máy giữa đường bằng cách nháy đèn pha hoặc còi, vì có thể người trong xe mở cửa để ra ngoài bất ngờ.
Động vật nhỏ
Chuột, mèo hoặc chó nhỏ thường khiến tài xế phản xạ đánh lái vì sợ cán phải. Nhưng ở tốc độ cao, cú đánh lái bất ngờ có thể nguy hiểm hơn nhiều so với việc giữ thẳng và giảm tốc. Trong đa số tình huống, cách an toàn nhất là nên phanh chậm dần và giữ làn, thay vì cố né bằng mọi giá. Nếu bắt buộc phải cán qua, tài xế cần giữ chắc vô-lăng, tránh phanh gấp ngay khi qua vật cản để duy trì tay lái ổn định.
Chỉ khi điều kiện xung quanh trống trải, xe chạy sau ở khoảng cách xa, tài xế mới có thể cân nhắc đổi hướng để tránh. Ưu điểm là bảo toàn sinh mạng động vật, nhưng có nhược điểm lớn là mang rủi ro va chạm với các phương tiện phía sau, hoặc mất lái nếu đánh lái quá gấp.
Động vật lớn
Ôtô đánh lái và tông trúng con trâu trên cao tốc vào ngày 16/3 tại cao tốc Hà Nội - Hải Phòng. Video:Quang Anh
Bò, trâu băng qua cao tốc có thể gây ra tai nạn nghiêm trọng tương đương một vụ va chạm xe. Trong tình huống này, việc xe đâm trực diện với động vật gần như chắc chắn gây thiệt hại nặng cho cả người và phương tiện. Vì vậy, tài xế phải tìm cách tránh va chạm bằng mọi giá. Cách xử lý hiệu quả nhất là vừa giảm tốc, vừa đánh lái sang hướng an toàn, thường là phía sau hướng di chuyển của động vật.
Người đi bộ
Người băng qua đường đón xe khách, người đi nhặt ve chai, công nhân chăm sóc, bảo trì cao tốc là những người đi bộ tài xế có thể gặp. Cách xử lý cần được ưu tiên là giảm tốc tối đa, kết hợp còi và đèn để cảnh báo, đồng thời tìm hướng tránh an toàn.
Điểm quan trọng trong tình huống này là người đi bộ thường có tâm lý hoảng loạn, có thể dừng lại hoặc chạy bất chợt sang hai bên. Vì vậy, khi đánh lái, tài xế cần hướng về khoảng trống phía sau người đó thay vì phía trước, để hạn chế nguy cơ họ chạy đúng vào hướng di chuyển của xe. Ngoài ra, cần dùng xi-nhan trước khi đánh lái để báo hiệu hướng xe muốn di chuyển.
Các vật cản khác
Ôtô lách qua hai vật cản giữa cao tốc Hà Nội - Hải Phòng trong tích tắc, ngày 20/9. Video: Lâm Nguyễn
Cành cây, thùng nhựa, tảng đá, lốp xe... là những vật cản thường thấy trên cao tốc. Trong nhiều trường hợp, giữ thẳng lái và cán qua sẽ an toàn hơn, bởi xe được thiết kế để chịu được va chạm với vật nhỏ. Tuy nhiên, với những vật cứng và to như tảng đá, hay sắc nhọn như thanh sắt, tài xế nên chủ động giảm tốc và tìm cách né.
Đặc biệt, nếu gặp hố sâu hoặc ổ gà lớn, tuyệt đối không nên cho xe phóng qua vì sẽ làm hư hại nặng hệ thống treo hoặc làm mất lái. Cách an toàn nhất là giảm tốc trước khi đến gần, giữ vô-lăng chắc để tránh mất lái, và nếu có thể, đánh lái nhẹ sang vùng an toàn đã quan sát trước đó.
Tài xế không nên phanh gấp ngay miệng ổ gà, hố sâu vì lúc này tải trọng dồn mạnh xuống trục trước, khiến phuộc trước của xe ở trạng thái nén tối đa, khi "sập" xuống ổ gà hệ thống treo không còn hành trình để hấp thụ lực, dễ gây hỏng giảm xóc, méo vành hoặc nổ lốp. Thay vào đó, tài xế cần giảm tốc từ xa, nhả phanh trước khi qua ổ gà và giữ thẳng lái.
Hồ Tân