Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia (ODNI) ngày 21/7 công bố giải mật một phần kết luận của Tòa Giám sát Tình báo Nước ngoài (FISC) về hoạt động của Cục Điều tra Liên bang (FBI) vi phạm các quy trình áp dụng Điều 702 về dữ liệu tình báo, thuộc Đạo luật Giám sát Tình báo Nước ngoài (FISA).
Văn bản của tòa án cho thấy chuyên viên phân tích FBI có 4 lần tìm thông tin trong kho dữ liệu tình báo, có sử dụng tên của một thượng nghị sĩ Mỹ và một nghị sĩ cấp bang vào tháng 6/2022. Chuyên viên của FBI "nắm được thông tin một cơ quan tình báo nước ngoài đang nhắm mục tiêu" vào hai nhà lập pháp Mỹ.
Tuy nhiên, sau khi đánh giá lại sự việc, Đơn vị An ninh Quốc gia thuộc Bộ Tư pháp Mỹ nhận thấy hành động tìm kiếm thông tin của chuyên viên FBI đã không tuân thủ đúng quy trình.
Trong một sự việc khác vào tháng 10/2022, một chuyên viên FBI đã sử dụng kho dữ liệu tình báo để tìm thông tin về một thẩm phán Mỹ. Người này từng khiếu nại FBI vi phạm nhân quyền. Cơ quan chức năng cũng kết luận cách làm việc của chuyên viên FBI trong sự việc không tuân thủ đúng quy trình.
Giám đốc FBI Christopher Wray tại phiên điều trần ở quốc hội Mỹ tháng 11/2022. Ảnh: AFP.
ODNI không tiết lộ danh tính và nơi làm việc của các quan chức Mỹ bị FBI tìm kiếm thông tin trái phép. Nội dung giải mật không giải thích lý do FBI đưa thẩm phán cấp bang vào diện giám sát, song người này đã từng khiếu nại FBI vi phạm nhân quyền sau khi nhận tin báo từ một cảnh sát được giấu tên.
FBI chưa bình luận về thông tin này và không tiết lộ danh tính những người liên quan sự việc.
Điều 702 của FISA thiết lập kho dữ liệu tình báo chung cho các cơ quan chấp pháp Mỹ, thu thập nội dung liên lạc giữa các mục tiêu tình báo ở nước ngoài và liên lạc giữa họ với công dân Mỹ.
Điều luật này được thiết kế sau vụ khủng bố ngày 11/9/2001, cho phép những cơ quan như FBI được tiếp cận kho dữ liệu tình báo phục vụ điều tra trong nước. Tuy nhiên, nếu FBI muốn truy cập kho dữ liệu tìm thông tin về công ty hoặc công dân Mỹ, chuyên viên FBI cần chứng minh nghi vấn của mình là chính đáng và quá trình tìm kiếm thông tin có khả năng hiệu quả. Thông thường, chuyên viên và đặc vụ FBI cần xin phép thẩm phán cấp liên bang mới được tiếp cận kho dữ liệu tình báo.
Điều 702 dự kiến hết hiệu lực vào cuối năm nay. Giới lãnh đạo cộng đồng tình báo Mỹ ủng hộ quốc hội tiếp tục gia hạn Điều 702 của FISA, trong khi một số nghị sĩ từ cả hai đảng bày tỏ lo ngại về lạm quyền. Một tài liệu được giải mật hồi tháng 5 cho thấy FBI đã tìm kiếm thông tin trong kho lưu trữ dữ liệu tình báo nước ngoài mà không có lệnh của tòa án hơn 250.000 lần trong vài năm qua.
FBI cho rằng đây là công cụ cần thiết để họ đảm bảo an toàn cho người dân Mỹ. Giám đốc FBI Christopher Wray ngày 21/7 gửi thư cho lãnh đạo Hạ viện và Thượng viện, khẳng định Điều 702 có ý nghĩa then chốt đối với an ninh quốc gia.
Wray nói quyền giám sát thông tin tình báo đã giúp FBI chặn nhiều một vụ tấn công mạng từ Trung Quốc nhắm vào hạ tầng giao thông Mỹ và chặn tin tặc Iran tấn công một quan chức Mỹ. FBI từ chối xác nhận liệu hai ví dụ mà ông Wray đề cập trong thư đã từng được giải mật hay chưa.
Thanh Danh (Theo Reuters, ABC)