Financial Times ngày 7/10 dẫn lời hai quan chức Liên minh châu Âu (EU) cho biết các thành viên của khối đã đạt đồng thuận về áp đặt hạn chế di chuyển đối với các nhà ngoại giao Nga, sau khi các cơ quan tình báo cảnh báo số vụ phá hoại gia tăng do "điệp viên Nga hoạt động dưới vỏ bọc ngoại giao".
Các cơ quan tình báo châu Âu cho rằng mạng lưới điệp viên có liên hệ với Moskva đứng sau một số hoạt động như phóng hỏa, tấn công mạng, phá hoại hạ tầng cho tới quấy rối bằng drone. Tình báo châu Âu nhận định đây là chiến dịch có sự phối hợp kỹ lưỡng, nhằm làm suy yếu những nước đồng minh của Ukraine.
Theo kế hoạch mới, những nhà ngoại giao Nga làm việc tại thủ đô mỗi nước thành viên EU sẽ phải thông báo cho chính quyền sở tại nếu muốn di chuyển sang quốc gia thành viên khác.
Đại sứ quán Nga tại Warsaw, Ba Lan, hồi tháng 11/2013. Ảnh: Reuters
Tài liệu nội bộ EU bị rò rỉ vào đầu tháng 10 cho thấy loạt biện pháp hạn chế đi lại sẽ bao gồm: quan chức ngoại giao Nga cùng thân nhân và nhân viên hỗ trợ phải báo trước ít nhất 24 giờ trước khi tới một quốc gia EU khác, nêu rõ phương tiện, biển số xe, mã chuyến bay, điểm ra vào và thời gian lưu trú.
Trong trường hợp nhà ngoại giao Nga nhận chức vụ hoặc rời nhiệm sở và cần di chuyển qua các nước EU, họ sẽ không cần xin phép trước.
Bộ Ngoại giao Nga chưa bình luận về diễn biến này. Trong khi đó, giới chức an ninh EU cho rằng điệp viên Nga thường sử dụng vỏ bọc ngoại giao, chỉ đạo cho đặc tình và hoạt động ở nước khác trong khối thay vì nước sở tại để qua mặt lực lượng phản gián.
"Các điệp viên như vậy được cử đến một nước EU, nhưng tiến hành hoạt động gián điệp ở nước khác. Cơ quan an ninh sở tại có thể biết được họ đang lên kế hoạch gì đó, nhưng không thể duy trì theo dõi một khi họ di chuyển sang nước khác", một nhà ngoại giao EU tiết lộ nội dung báo cáo tình báo.
Vị trí Nga và các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU). Đồ họa: Wiki Commons
Đề xuất siết quản lý đi lại đối với các nhà ngoại giao Nga được Czech thúc đẩy từ tháng 5/2024 và sẽ được đưa vào gói trừng phạt thứ 19 của Brussels đối với Moskva. Hai nguồn thạo tin tiết lộ rằng Hungary, quốc gia từng phản đối sáng kiến, đã rút lại quyền phủ quyết và mở đường cho gói biện pháp được thông qua.
Ngày 30/9, Czech cũng trở thành nước đầu tiên trong EU cấm công dân Nga mang hộ chiếu ngoại giao và công vụ nhập cảnh tại các sân bay quốc tế, nếu những người này chưa được chính phủ Czech cấp phép.
Các nước thành viên đạt đồng thuận về biện pháp này một ngày sau khi Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Liên bang Nga Dmitry Medvedev bình luận rằng "điệp viên và nội gián của chúng tôi ở châu Âu đang chờ lệnh".
Quan chức cấp cao Nga không nêu rõ các "điệp viên và nội gián" này đang chờ mệnh lệnh gì. Ông tiết lộ thông tin chủ yếu để bác bỏ cáo buộc Moskva đứng sau loạt vụ drone lạ xuất hiện ở châu Âu vài tuần qua.
Việc EU phê chuẩn gói trừng phạt thứ 19 với Nga có thể bị trì hoãn vì các nước còn tranh cãi quanh đề xuất của Áo, muốn bổ sung điều khoản nhằm gỡ phong tỏa tài sản liên quan tỷ phú Nga Oleg Deripaska để bồi thường cho ngân hàng Raiffeisen. Vòng đối thoại tiếp theo về gói trừng phạt dự kiến diễn ra vào ngày 8/10.
Thanh Danh (Theo FT, TVP, Moscow Times)