Tác phẩm lấy cảm hứng giai đoạn từ thời tiền Lê đến khi Lý Công Uẩn lên ngôi, dời đô từ Hoa Lư ra thành Đại La, sau đổi tên là Thăng Long, đặt nền móng cho thời kỳ ổn định và phát triển dài lâu của đất nước. Series quy tụ nhiều diễn viên nổi tiếng như nghệ sĩ Trung Hiếu (vai Đinh Bộ Lĩnh), Hoàng Hải (Lê Hoàn), Tiến Lộc (vai Lý Công Uẩn).
Năm 2010, series từng bị nhận xét "giống phim truyền hình Trung Quốc", do bối cảnh quay ở phim trường Hoành Điếm, Chiết Giang. Tổng đạo diễn là ông Cận Đức Mậu, người từng thực hiện Tuổi trẻ Bao Thanh Thiên, Đại Tống khai quốc.
Ông Trịnh Văn Sơn - tác giả kịch bản, đồng thời là giám đốc Công ty Cổ phần Truyền thông Trường Thành, đơn vị sản xuất - cho biết nhiều năm qua, êkíp kiên trì chỉnh sửa phim nhiều lần chờ ngày ra mắt công chúng.
"Gần đây, công nghệ AI phát triển, chúng tôi mới nắn nót được một số phần khẩu hình chưa khớp để hoàn thiện phim hơn. Lần chỉnh sửa gần nhất là giữa năm nay. Dù mất nhiều năm, tôi kiên trì, lạc quan do phim không gặp vướng mắc ở nội dung, chỉ cần điều chỉnh bối cảnh", ông Sơn nói.
Diễn viên Tiến Lộc đóng vai Lý Công Uẩn trong phim. Ảnh: Trường Thành Media
Ông Việt Phương - giám đốc công ty 3D, đơn vị làm hậu kỳ - cho biết thay đổi nhiều hình ảnh liên quan kiến trúc, phục trang để phim thuần Việt. Chẳng hạn, mái nhà kiểu Trung Quốc được sửa thành mái "kẻ truyền kẻ bảy" của nhà gỗ Bắc Bộ hoặc mái đầu rồng kiểu Việt Nam. Mái ngói ống ở đường phố cũng được thay bằng mái vảy cá. Ngoài ra, họ thêm hình ảnh cây cau, chuối, các bức bích họa lớn cũng được đổi thành tranh Việt Nam. Một số trang phục đậm màu được hạ tông xuống.
Trích đoạn anh em Đinh Liễn và Đinh Hạng Lang - hai con trai của vua Đinh Tiên Hoàng - đối đầu trong phim "Đường tới thành Thăng Long". Video: VTV
Sau khi phát sóng từ ngày 20 đến 31/10 trên VTV5, 19 tập phim Đường tới thành Thăng Long được nhiều khán giả quan tâm. Hiện nhiều tài khoản đăng lại tác phẩm, nhận hàng nghìn lượt theo dõi. Nhà sản xuất cho biết hiện họ chưa đánh bản quyền các video này, do muốn khán giả được tiếp cận phim rộng rãi.
Trên YouTube và fanpage của phim, nhiều người khen nội dung, sự đầu tư của phim. Tài khoản Nét Xưa nhận xét: "Phim xúc động, câu chuyện gần gũi, lời thoại ý nghĩa, khơi dậy niềm tự hào dân tộc. Không ngờ cuối cùng phim đã được lên sóng sau 15 năm, đáng để chờ đợi". Tài khoản Long Vũ bình luận: "Bối cảnh, phục trang đẹp. Tôi khá ấn tượng khung cảnh trong chùa Ứng Tâm, có xuất hiện tượng A Di Đà". Khán giả Hồ Công Tuấn nói nhịp phim nhanh, cuốn hút, các cảnh chiến đấu, võ thuật đẹp.
Tuy nhiên, phim còn một số "sạn" về xây dựng nhân vật. Nhân vật Đỗ Thích, người đứng đầu một sứ quân từng bị Đinh Tiên Hoàng tiêu diệt, khai thác chưa hay. Trong lịch sử, Đỗ Thích bị nghi là người giết hại Đinh Tiên Hoàng và Nam Việt vương Đinh Liễn. Phim thay đổi một số tình tiết, nhưng không triệt để: "Rõ ràng nếu khai thác được sâu hơn về việc ai là chủ mưu đứng sau Đỗ Thích - Nguyễn Bặc hoặc Lê Hoàn - thì sẽ hấp dẫn và kịch tính hơn", một khán giả nhận xét trên diễn đàn phim. Cảnh hỏa táng xác hai con cha con Đinh Tiên Hoàng, Đinh Liễn trên thuyền cũng được cho sáng tạo chưa phù hợp, do sử ghi "rước linh cữu tiên hoàng đế về táng ở sơn lăng Trường Yên".
Nhà sử học Lê Văn Lan cho rằng dù có chỉnh sửa, phim "vẫn tệ", không phản ánh đầy đủ cuộc kháng chiến của dân tộc khi chống quân Tống xâm lược lần thứ nhất (980 - 981). Ông nhận định tác phẩm "phản ánh sai lệch lịch sử Việt Nam, làm tổn hại hình ảnh Lý Công Uẩn".
Một cảnh trong "Đường tới thành Thăng Long". Ảnh: Trường Thành Media
Êkíp cho biết Đường tới thành Thăng Long là phim dã sử, lấy cảm hứng từ lịch sử, không phải phim tài liệu. Vì thế, đoàn làm phim mong khán giả có cái nhìn rộng mở với tác phẩm. "Nhận xét của người xem, các nhà nghiên cứu đều là tư liệu quý để chúng tôi chắt lọc, rút kinh nghiệm để thực hiện các tác phẩm sau", ông Trịnh Văn Sơn nói.
Ông Tạ Huy Cường - đồng đạo diễn - nhớ lại hơn ba tháng quay phim, họ gặp khó khăn do thời tiết ở phim trường Hoành Điếm thấp, nhiều ngày xuống khoảng 2 độ C. Thời điểm ấy, đoàn vẫn sử dụng các máy quay thô sơ, ghi hình bằng băng, êkíp hai lần hết băng. Đạo diễn Tạ Huy Cường phải bay đến Bắc Kinh và Quảng Châu để mua. Chi phí hạn chế trong khi nhiều đại cảnh cần sự tham gia của nhiều người, họ phải nhờ đến các diễn viên quần chúng Trung Quốc.
"Khi làm Đường tới thành Thăng Long năm 2009, chúng tôi không có phim truyền hình dã sử nào trong nước để soi chiếu nên còn nhiều thiếu sót. Tôi nghĩ việc phim được phát sóng, dù muộn, vẫn là cột mốc đáng nhớ. Hy vọng các nhà làm phim trong nước chú ý đến đề tài này, giúp hình thành nền công nghiệp phim cổ trang của Việt Nam. Đây là mảnh đất màu mỡ, nhiều tiềm năng", ông Cường nói.
Dòng phim cổ trang, nhất là các đề tài lấy cảm hứng từ yếu tố dân gian, lịch sử, được khán giả trong nước ngày càng đón nhận, như Thiên mệnh anh hùng (2012), Mỹ nhân kế (2013), Tấm Cám: Chuyện chưa kể (2016), Trạng Quỳnh (2019), Người vợ cuối cùng (2023). Hộ linh tráng sĩ - lấy cảm hứng từ bí mật về ngôi mộ của vua Đinh Tiên Hoàng - đang được sản xuất.
Đường tới thành Thăng Long từng dự định lên sóng dịp kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội nhưng vấp phải sự phản ứng lớn. Hội đồng Trung ương thẩm định phim truyện và lãnh đạo Cục Điện ảnh khi ấy có văn bản kết luận: "Phim đã cố gắng bám sát những mốc lịch sử quan trọng, có tính chuyên nghiệp cao nhưng do đa số cảnh quay thực hiện ở Trung Quốc nên Đường tới thành Thăng Long dễ gây cho người xem cảm giác đây là bộ phim truyền hình Trung Quốc". Trải qua nhiều lần kiểm duyệt và chỉnh sửa, phim từng được ấn định lên sóng giữa năm 2011 nhưng sau đó lại hoãn.
Hà Thu