Bốn năm trước, Francis từ Myanmar đến Hong Kong học đại học, mong có cơ hội phát triển trong môi trường toàn cầu. Francis tốt nghiệp Đại học Trung Văn Hong Kong - một trong những trường tốt nhất ở đây, nằm trong top 32 thế giới theo QS.
Nhưng khi gửi đơn xin việc đến hơn chục nơi, bao gồm cả tổ chức phi lợi nhuận, trường học và doanh nghiệp xã hội, duy nhất một chỗ chấp nhận anh với công việc bán thời gian, làm ca đêm.
"Tôi là người đầu tiên trong gia đình du học, nhưng giờ lại không tìm được việc. Cha tôi hiện vẫn phải trả tiền thuê nhà cho tôi", Francis nói.
Sinh viên Đại học Trung Văn Hong Kong. Ảnh: The Chinese University of Hong Kong
Những câu chuyện như của Francis được cho phản ánh một nghịch lý trong chiến lược thu hút nhân tài của Hong Kong (Trung Quốc).
Từ năm 2016, Hong Kong nỗ lực trở thành trung tâm giáo dục ở châu Á. Đặc khu này bắt đầu cấp học bổng toàn phần cho sinh viên Đông Nam Á, châu Phi và Trung Á; đồng thời tăng gấp đôi chỉ tiêu sinh viên quốc tế, bao gồm cả từ Trung Quốc đại lục.
Trong 5 năm qua, hơn 500 du học sinh người Indonesia, Kazakhstan, Malaysia, Thái Lan và các nước thuộc "Sáng kiến Vành đai và Con đường" đã nhận học bổng tổng trị giá 180 triệu HKD (23 triệu USD). Tám đại học công lập của Hong Kong còn cấp thêm học bổng nhập học, có suất lên tới 140.000 HKD mỗi năm kèm trợ cấp sinh hoạt.
Chính quyền cho rằng những chính sách này giúp Hong Kong cạnh tranh hơn trong thu hút nhân tài. Tuy nhiên, thị trường việc làm yếu, nhu cầu với nhân lực nói tiếng Trung tăng cùng sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo, khiến nhiều sinh viên không tìm được việc sau tốt nghiệp, và buộc phải rời đi.
Thị trường việc làm Hong Kong đang trở nên khắc nghiệt không chỉ với du học sinh. Số vị trí tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp trên JIJIS (hệ thống thông tin việc làm ở Hong Kong) giảm hai phần ba so với năm ngoái. Tỷ lệ thất nghiệp nhóm tuổi 20–29 tăng lên 8% trong quý III, cao nhất từ năm 2021. Doanh nghiệp cắt giảm vị trí đầu vào và đầu tư mạnh vào tự động hóa.
"Doanh nghiệp ưu tiên AI hơn là nhân sự trẻ", ông Dicky Yuen, giám đốc công ty nhân sự Venruenix, nhận định.
Ngay cả ngành Công nghệ thông tin, từng được coi là đầu tàu tăng trưởng, cũng giảm gần 70% chỉ tiêu tuyển dụng, từ hơn 2.100 xuống chỉ còn 700 trong quý II. Nguyên nhân là Hong Kong đang trong quá trình tái cấu trúc kinh tế, theo người đứng đầu cơ quan Lao động - Chris Sun.
Đối với sinh viên quốc tế, một rào cản lớn nữa đến từ việc ngày càng có nhiều nhà tuyển dụng Trung Quốc đại lục, yêu cầu ứng viên phải biết tiếng Trung.
"Có công ty chỉ gọi để hỏi tôi có biết tiếng Trung không. Khi tôi nói không, họ lập tức cúp máy", Lafsi Ali Mwabodo, cựu sinh viên người Kenya tại Đại học Baptist Hong Kong, nói. Người này đã gửi hơn 400 hồ sơ xin việc trong năm nay.
Còn Peeranut Kosujja, người Thái, tốt nghiệp ngành Kỹ thuật y sinh tại Đại học Trung Văn, đã phải chuyển đến Hà Lan vì thị trường Hong Kong ngày càng ít việc làm cho người không biết tiếng Trung.
Ngay cả những người đã có việc cũng thấy nguy cơ. Một lập trình viên Malaysia 25 tuổi thấy công việc của mình giảm hẳn sau khi công ty anh sáp nhập với doanh nghiệp mẹ từ Trung Quốc.
"Các dự án mà nhóm Hong Kong phụ trách đều bị đội ngũ ở đại lục thay thế. Tôi đang tính chuyển sang Singapore hoặc về Malaysia", anh nói.
Hiện 72% sinh viên quốc tế ở Hong Kong đến từ Trung Quốc đại lục. Số này đã tăng gấp đôi so với năm học 2016-2017, trực tiếp đe dọa cơ hội việc làm của du học sinh từ các quốc gia khác. Tình trạng này khiến giới quan sát đặt câu hỏi về chiến lược "quốc tế hóa" của Hong Kong, dù chính quyền vẫn kêu gọi thu hút thêm sinh viên Đông Nam Á.
"Không dấu hiệu nào cho thấy thị trường việc làm sẽ hồi phục như trước đại dịch", Peter Bithos, lãnh đạo tập đoàn vận hành nền tảng việc làm JobsDB, nhận định.
Abylai Shynggysov, cựu sinh viên ngành kỹ thuật tại Đại học Bách khoa Hong Kong đã phải về quê ở Kazakhstan để tìm cơ hội. Anh có việc ngay khi trở lại. Còn với Francis, nếu muốn ở lại Hong Kong, anh sẽ phải tiếp tục bám trụ với công việc bán thời gian 10.000 HKD hàng tháng và cố gắng học lên thạc sĩ, hy vọng đủ điều kiện cư trú vĩnh viễn sau bảy năm.
Năm học trước, hơn 17.000 sinh viên quốc tế theo bậc cử nhân ở các đại học công lập của Hong Kong. Đặc khu này có hơn 20 cơ sở giáo dục đại học, trong đó 8 trường công lập. Trên bảng xếp hạng đại học của QS, Đại học Hong Kong (HKU) có vị trí cao nhất - top 11 thế giới. Theo sau là Đại học Trung Văn Hong Kong (top 32), Khoa học và Công nghệ Hong Kong (top 44).
Khánh Linh (Theo Nikkei Asia, Hong Kong Education Bureau)