Tại trung tâm xử lý đơn hàng của Amazon ở Chiba, gần Tokyo, số lượng robot vận hành đã vượt 2.000, nhiều hơn tổng số nhân viên. Kho cũng rộng hơn khoảng 40% so với mô hình truyền thống. Tại đây, Amazon sử dụng máy đóng gói tự động có khả năng điều chỉnh kích thước bao bì theo từng sản phẩm, cùng hệ thống phân loại giúp ghép nhiều món hàng vào chung một hộp hoặc túi để tối ưu quy trình.
Tuy nhiên, khi hàng hóa đã ra đường, con người vẫn giữ vai trò chính. Với gần 30% dân số Nhật trên 65 tuổi, số lái xe tải dự kiến giảm một phần ba xuống còn 480.000 người vào năm 2030, theo Nomura Research Institute.
Người tiêu dùng Nhật Bản chưa quen với việc nhìn thấy robot giao hàng, khi thương mại điện tử vẫn chưa chiếm tới 10% doanh số bán lẻ. Ảnh: Getty Images
Amazon đang đẩy mạnh tự động hóa tại các kho gần khu dân cư để tăng hiệu quả toàn chuỗi cung ứng. Kohei Shimatani, Phó Chủ tịch vận hành Amazon Nhật Bản, cho biết robot sẽ sớm vượt ra ngoài kho trung tâm, cho phép đóng gói tự động tại các điểm giao hàng nhỏ hơn. "Dân số già không phải là rào cản chính để mở rộng giao hàng trong ngày", ông Shimatani nhận định.
Trên thị trường toàn cầu Amazon triển khai mô hình AI DeepFleet để kiểm soát robot, giúp tăng tốc độ vận hành lên 10%.
Tuy nhiên, các đối thủ logistics Nhật Bản, như Nippon Express, còn dè dặt. Tại một kho ở phía đông Tokyo, công ty thử nghiệm xe nâng tự động, hệ thống lưu trữ lưới, robot di chuyển kệ hàng và xe lăn công nghệ cao cho nhân viên. Theo Akira Unno, Giám đốc phát triển kinh doanh, phần lớn công nghệ vẫn trong giai đoạn thử nghiệm. Đây là thời kỳ chuyển đổi để xem robot có thực sự bùng nổ hay con người vẫn hiệu quả hơn".
Nhật Bản là nước xuất khẩu robot công nghiệp lớn nhất thế giới, song chỉ có 0,17 robot tại mỗi kho hàng không thuộc Amazon, so với 0,68 tại Mỹ và 0,57 tại Trung Quốc, theo Interact Analysis.
Nguyên nhân là chi phí triển khai robot trong kho hiện có rất cao, kho nhỏ, hình dạng chữ L và nhiều tầng, khiến tích hợp tự động hóa khó khăn. "Điều then chốt để các công ty logistics cải thiện hiệu quả là loại bỏ những mặt hàng đặc biệt khó xử lý", Ryoichi Kakui, CEO công ty tư vấn e-LogiT tại Tokyo, nhận định.
Ngoài ra, các vấn đề về luật hạn chế giờ làm lái xe tải và nguồn nhân lực giảm mỗi năm 10.000 người khiến giới quản lý lo ngại. Thương mại điện tử tại Nhật vẫn dưới 10% tổng bán lẻ, thấp hơn nhiều so với 27% tại Anh, khiến áp lực giữ chuỗi cung ứng liên tục tăng.
SBS Holdings, một trong những tập đoàn vận tải lớn, không đặt hy vọng vào xe tự lái trong ngắn hạn mà lên kế hoạch tuyển hàng trăm lao động nước ngoài làm lái xe.
Theo ông Unno, vấn đề không chỉ là so sánh chi phí - lợi ích. Câu hỏi cơ bản là liệu chúng ta có thể duy trì chuỗi cung ứng trong bối cảnh thiếu nhân lực hay không.
Ngọc Minh (theo Financial Times)