Nhiếp ảnh gia người Mỹ Catherine Karnow chụp một giáo viên tên Trần Thị Điệp trên chuyến tàu Thống Nhất năm 1990. Lúc ấy, bà đi khắp tàu tìm kiếm những khung hình mà không có ý tưởng cụ thể nào. Bỗng nhiên, bà bị thu hút bởi người phụ nữ ngồi gần cửa sổ với gương mặt suy tư.
Năm 2010, tác giả nhận được tin nhắn trên mạng xã hội của một người tên Thảo, nói người trong ảnh là mẹ cô. Nhờ mối duyên này, bà và nhân vật gặp lại, trở thành bạn tốt của nhau. Năm 2018, con gái bà Điệp kết hôn, Catherine đã bay từ Mỹ sang Việt Nam dự đám cưới.
Tác phẩm được bà giới thiệu tại triển lãm Việt Nam - Một đất nước đang đổi thay 1990-2015, diễn ra ngày 21-5/12 tại số 45 Tràng Tiền, Hà Nội, thuộc khuôn khổ sự kiện Photo Hanoi'25.
Thầy giáo dạy nhạc đã về hưu trong căn nhà đơn sơ tại một con phố vắng ở Hà Nội, năm 1990. Tác giả chú thích: ''Ông không có học sinh mà chỉ ngồi một mình, chơi những bản tình ca cùng chiếc đàn guitar một dây''.
Catherine đến Việt Nam lần đầu vào tháng 7/1990, nhận thấy đất nước ''vẫn còn khá nguyên sơ, tinh khôi theo một cách nào đó nhưng đã bắt đầu hé mở cánh cửa đến tương lai với nhiều cơ hội''.
Người dân ở TP HCM đợi phà để trở về nhà ở bên kia sông sau một ngày làm việc, năm 1990. Ngày 20/11/2011, đường hầm sông Sài Gòn (hầm Thủ Thiêm) được khánh thành, nối liền trung tâm thành phố với các vùng ngoại ô lân cận.
Những người cuối cùng ở tầng lớp quý tộc phong kiến, họ hàng của vua Bảo Đại, 35 năm trước. Họ đứng trước nghĩa địa của dòng tộc tại Huế.
Nhiếp ảnh gia ghi lại hình ảnh hai người lái xích lô chở hai doanh nhân nước ngoài, năm 1994. Đây cũng là năm Tổng thống Mỹ Bill Clinton tuyên bố bãi bỏ lệnh cấm vận thương mại với Việt Nam.
Khi ở Việt Nam, Catherine Karnow có cơ hội tiếp cận những nhân vật đặc biệt như Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nhà điêu khắc Diệp Minh Châu. Trong ảnh, bà chụp khoảnh khắc người dân chào đón Đại tướng Võ Nguyên Giáp thăm lại căn cứ trong rừng ở Điện Biên Phủ, năm 1994.
Catherine là con gái của nhà sử học, nhà báo Mỹ Stanley Karnow - tác giả cuốn Vietnam: A History, được xem là tác phẩm toàn diện nhất về chiến tranh Việt Nam. Qua sự giới thiệu của bố, bà là người nước ngoài duy nhất được chụp sự kiện Đại tướng Võ Nguyên Giáp thăm Điện Biên 31 năm trước.
Nhà văn Bảo Ninh cách đây 35 năm qua ống kính của Catherine Karnow. Thời điểm này, ông nổi tiếng với tiểu thuyết Nỗi buồn chiến tranh - tác phẩm gây chấn động văn đàn vì khắc họa hiện thực trần trụi, những đau thương của chiến tranh.
Một cô dâu trong ngày cưới ở Đà Lạt năm 2000. Catherine cho biết dù mọi thứ dần thay đổi, nhiều phụ nữ vẫn phải sống với tư tưởng phục vụ bạn đời và gia đình chồng.
Hơn 30 năm qua, nhiếp ảnh gia nhiều lần trở lại Việt Nam, phản ánh sự phát triển của đất nước. Theo bà, dù mọi thứ thay đổi chóng mặt, có những khung cảnh được giữ nguyên, ngay cả trong thành phố.
Tác giả chụp một tiệm cắt tóc vỉa hè ở Hà Nội năm 2014. Bùi Phạm Quát (trái) không chỉ làm công việc cắt tóc mà còn là nghệ sĩ điêu khắc, trực tiếp thực hiện bức tường phía sau ông.
Catherine Karnow, 65 tuổi, sinh ở Hong Kong, từng là phóng viên ảnh của National Geographic. Năm 2015, bà thực hiện triển lãm ảnh đánh dấu 25 năm gắn bó Việt Nam, thuộc chuỗi sự kiện kỷ niệm 20 năm quan hệ ngoại giao Việt - Mỹ và 40 năm kết thúc chiến tranh hai nước. Tháng 10 cùng năm, bà lần đầu tổ chức khóa học nhiếp ảnh kéo dài 13 ngày, trải nghiệm ở Hà Nội, Huế, Đà Nẵng, Hội An.
Tham gia Photo Hanoi'25, ngoài không gian trưng bày Việt Nam - Một đất nước đang đổi thay 1990-2015, bà có hai buổi thuyết trình vào ngày 22, 23/11 và một buổi workshop nhiếp ảnh, hôm 29/11.
Phương Linh
Ảnh: Catherine Karnow