Khu tập thể Công ty Dệt may Hà Nội (tập thể Cọc Sợi), thuộc khối 7 Bến Thủy, phường Trường Vinh, trước đây thuộc TP Vinh, tỉnh Nghệ An, được xây dựng từ năm 1980. Đến năm 1992, các căn nhà được bán hóa giá cho các hộ dân là cán bộ, công nhân viên của nhà máy.
Khu tập thể rộng hơn 27.000 m2, gồm 22 dãy nhà cấp 4 với 246 hộ dân sinh sống. Mỗi phòng rộng 30-40 m2, chung bờ tường, mái lợp ngói, tôn hoặc fibro xi măng. Sau 45 năm sử dụng, công trình đã xuống cấp, nhiều nhà hư mái, phải vá víu bằng những tấm bạt cỡ lớn.
Lối ra vào của các căn nhà chật hẹp, bờ tường bong tróc, rêu bám phủ. Do không có vị trí để phơi đồ, người dân treo chi chít quần áo ở cổng để lấy ánh nắng.
Tại các căn hộ, khu vệ sinh và gian bếp thường sát nhau. Nhiều hộ phải đưa bếp gas ra gần cổng cho thoáng. Nhà xuống cấp, nứt tường, thấm dột nhưng người dân chỉ có thể chắp vá vì công trình nằm trong quy hoạch, không được sửa chữa.
Do không có điều kiện mua đất, nhiều người con lập gia đình vẫn sống chung với bố mẹ, tự dựng gác lửng để có chỗ sinh hoạt.
Bà Nguyễn Thị Vượng, 62 tuổi, cho biết phải bỏ bớt đồ đạc để kê giường. Chồng mất sớm, bà nuôi hai con trai, nay họ đã lập gia đình nhưng vẫn chưa thể ra riêng. Trong nhà hiện có bà, hai con dâu và ba cháu nội. Mưa thì lo mái sập, nắng thì nóng bức, ai đi học, đi làm về cũng muốn bước ra ngoài cho đỡ ngột ngạt.
Bà Vượng nói gia đình nhiều lần rơi vào cảnh “dở khóc dở cười” vì thiếu không gian riêng. Đêm tân hôn, con trai cũng không có phòng riêng. Có lần bà nhường giường, trải chiếu nằm dưới nền nhưng các con không nỡ khiến cả nhà lúng túng. “Sống lâu rồi cũng quen, chỉ lo mưa bão không an toàn mà cũng chẳng biết đi đâu”, bà nói.
Một số ngõ trong khu tập thể Cọc Sợi chỉ rộng hơn 2 m, ôtô không thể vào.
Hệ thống dây điện ở khu tập thể mắc chằng chịt ở tầm thấp, gây nguy hiểm cho người đi đường.
"Nhà cửa san sát, đường điện tạm bợ khiến nơi đây luôn tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao, nhất là vào những ngày nắng nóng kéo dài", ông Lê Văn Đường nói.
Sau bão Bualoi cuối tháng 9, nhiều ngôi nhà bị tốc mái, hư hỏng nhưng đến nay chưa được sửa chữa. Lo sợ nhà mất an toàn, nhiều gia đình phải chuyển đi thuê trọ. Một số con ngõ có tường rệu rã, chờ sập.
Ông Tưởng Đăng Bằng, Khối trưởng khối 7 Bến Thủy, cho biết khu vực này đã được lập quy hoạch và cắm mốc từ 10 năm trước theo phương án bố trí đất tái định cư tại chỗ. Các hộ sẽ bốc thăm vị trí, nộp tiền sử dụng đất để xây nhà. Tuy nhiên, quá trình triển khai kéo dài. Hai năm trước, 54 hộ đầu tiên mới được giải quyết theo phương án chỉnh trang đô thị; một năm sau, thêm 65 hộ được bốc thăm đất tái định cư.
Đến nay, các hộ trong đợt hai vẫn chưa được bàn giao đất. Dự án bị “treo”, khiến hàng trăm người tiếp tục sống trong khu tập thể xuống cấp, không được sửa chữa vì nằm trong diện quy hoạch.
“Mong chính quyền sớm giải quyết, vì giá đất tăng từng ngày, để lâu người dân càng khó khăn”, ông Bằng nói.
Hiện 54 hộ được giao đất tái định cư tại chỗ trong đợt một đã xây nhà mới, một số gia đình bán lại đất rồi chuyển về quê sinh sống.
Ông Nguyễn Sơn Tùng, Trưởng phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị phường Trường Vinh, cho biết việc xử lý các khu tập thể xuống cấp gặp khó do Luật Đất đai 2024 không có quy định riêng cho loại hình này nên không có khung pháp lý để tham mưu thực hiện. "Chúng tôi đang phải nghiên cứu để vận dụng, đưa ra phương án cho từng khu để trình lên tỉnh Nghệ An xử lý", ông Tùng nói.
Trong khi chờ cấp trên đưa ra hướng giải quyết thấu đáo, phường Trường Vinh dự tính thời gian tới sẽ xem xét cho phép các hộ dân ở các khu tập thể cũ sửa chữa tạm nơi ở để đảm bảo an toàn.
Đức Hùng