Masafumi Kouki, thị trưởng Toyoake ở Nhật Bản, không ghét bỏ điện thoại thông minh (smartphone). Ông vẫn dùng nó để theo dõi các trận đấu bóng chày hoặc xem bản đồ. Tuy nhiên, khi chứng kiến nhiều trẻ em và thậm chí cả người lớn dùng điện thoại quá nhiều mỗi ngày, ông quyết định thói quen này cần thay đổi.
Chỉ trong vài ngày, Thị trưởng Kouki cùng đội ngũ cộng sự đã soạn thảo bản quy định giới hạn thời gian sử dụng điện thoại thông minh, máy tính bảng, máy chơi game và máy tính của cư dân Toyoake xuống hai giờ mỗi ngày, trừ lúc học và làm việc.
Quy định, có hiệu lực từ 1/10, biến Toyoake trở thành một trong những thành phố đầu tiên ở Nhật Bản nỗ lực ban hành sắc lệnh để giúp công dân từ bỏ thói quen nghiện thiết bị kỹ thuật số.
"Thật buồn khi mỗi ngày kết thúc mà chúng ta chỉ ở nhà và nhìn chằm chằm vào điện thoại thông minh. Tôi hy vọng công dân sẽ thay đổi hành vi của họ", ông Kouki nói trong cuộc phỏng vấn gần đây.
Thị trưởng Masafumi Kouki giơ chiếc điện thoại của ông khi phỏng vấn tại thành phố Toyoake. Ảnh: Kyodo
Sắc lệnh của Toyoake, được hội đồng thành phố thông qua tháng này với 12 phiếu thuận và 7 phiếu chống, về cơ bản chỉ mang tính biểu tượng. Quan chức thành phố cho hay chính quyền sẽ không giám sát việc sử dụng điện thoại của cư dân và không có hình phạt nếu họ vi phạm quy định.
Tuy nhiên, ở Nhật Bản, người dân luôn chịu áp lực xã hội lớn để tuân theo những quy định được ban hành. Các lãnh đạo Toyoake hy vọng cư dân sẽ tự nguyện tuân thủ và dành thời đó cho gia đình hoặc bản thân.
Nhiều học sinh ở Toyoake thường dùng điện thoại thông minh quá nhiều khi ở nhà. Ông Kouki không hoàn toàn đổ lỗi cho thiết bị điện tử này, nhưng nhận thấy chúng đang dễ dàng trở thành "vật bất ly thân" với những đứa trẻ cô đơn, bị cô lập.
"Học sinh trung học thường có điện thoại và phòng riêng. Chúng dành hàng giờ chỉ để nghịch điện thoại mà không quan tâm đêm hay ngày. Giấc ngủ của chúng theo đó bị đảo lộn", ông nói.
Các báo cáo từ tòa thị chính càng khiến ông thêm lo lắng. Trong các buổi kiểm tra sức khỏe, giới chức thành phố nhận thấy các bà mẹ thường đưa điện thoại cho những đứa trẻ, dù chúng còn rất bé. Ông Kouki nhận ra vấn đề không chỉ nằm ở nhóm thanh thiếu niên.
Điện thoại thông minh cũng ngày càng ảnh hưởng nhiều tới cuộc sống của những người trưởng thành. Họ có thể bị mất ngủ, không còn mặn mà với các cuộc gặp gỡ và nói chuyện trực tiếp.
"Điện thoại thông minh vô cùng tiện lợi, nhưng chúng tôi muốn mọi người xem xét chúng có đang đánh cắp thời gian nghỉ ngơi của các bạn hay không? Chúng có ảnh hưởng tới những cuộc nói chuyện trong mỗi gia đình hay không?", Thị trưởng Toyoake nói.
Những điều đó đã thúc đẩy chính quyền Toyoake ban hành quy định để gửi đi thông điệp về thói quen sử dụng đáng báo động. "Nếu chúng tôi chỉ đưa ra hướng dẫn hay những khẩu hiệu mềm mỏng, mọi người sẽ phớt lờ. Nhưng bằng cách biến nó thành quy định chính thức, mọi người sẽ xem xét vấn đề nghiêm túc hơn", ông Kouki nói.
Con số hai giờ mỗi ngày không phải đưa ra một cách ngẫu nhiên. Các quan chức thành phố đã tranh luận và phân tích kỹ về khoảng thời gian thực tế mọi người có để giải trí sau khi làm việc, học và ngủ. Các nghiên cứu về giấc ngủ được khuyến nghị cho trẻ em và người lớn cũng giúp họ định hướng thảo luận. Cuối cùng, họ thống nhất con số hai giờ mỗi ngày vào các ngày trong tuần.
Quy định đã vấp nhiều tranh cãi từ khi được công bố vào tháng 8. Một số cư dân cho rằng chính quyền đang xâm phạm cuộc sống riêng của họ. Chính quyền thành phố đã nhận được khoảng 400 cuộc gọi và tin nhắn liên quan tới quy định, phần lớn trong đó là tiêu cực. Nhiều chính trị gia địa phương công khai lên án trên mạng xã hội.
"Tôi chỉ muốn nói rằng đó không phải là việc của họ", Mariko Fujie, nhà lập pháp ở Toyoake đã bỏ phiếu phản đối quy định, cho hay.
Bà Fujie cho rằng việc giới hạn dùng điện thoại thông minh "không dựa trên bằng chứng khoa học" và "thiếu cân nhắc tới quyền trẻ em". Bà lo lắng cư dân sẽ cảm thấy bị áp lực phải tuân thủ. "Quy định này hoàn toàn vô lý", bà nói.
Những nỗ lực điều chỉnh thời gian sử dụng điện thoại không phải là mới ở Nhật Bản, nước sản sinh ra những gã khổng lồ công nghệ như Nintendo và Sony. Một nghiên cứu của chính phủ Nhật Bản công bố năm ngoái cho thấy học sinh tiểu học và trung học Nhật Bản sử dụng điện thoại trung bình 5 giờ mỗi ngày.
Năm 2020, tỉnh Kagawa trên đảo Shikoku cũng có động thái tương tự nhằm giới hạn thời gian trẻ em chơi trò chơi điện tử. Động thái đã gây ra làn sóng phản đối và biểu tình, nhưng không đảo ngược được quy định.
Tại Toyoake, hình ảnh mọi người sử dụng điện thoại thông minh có thể dễ dàng thấy trên xe buýt, công viên, nhà hàng và trường học. Kairi Tani, sinh viên 20 tuổi, cho biết mọi người khó có thể cưỡng lại sức hút của điện thoại thông minh. Anh sử dụng các thiết bị điện tử khoảng 5-6 giờ mỗi ngày.
"Bộ não và điện thoại của tôi như được kết nối chặt chẽ với nhau. Tôi không bao giờ có thể buông nó ra được", Tani nói khi ngồi trên ghế đá bên ngoài ga xe lửa và chơi trò Puzzles and Dragons.
Nhiều người trẻ chăm chú dùng điện thoại tại triển lãm Expo 2025 tại Osaka, Nhật Bản. Ảnh: VCG
Asami Sahara, 38 tuổi, cho hay con trai 5 tuổi của cô "rất nghiện chơi game" và thường dành 4 giờ chơi điện thoại vào cuối tuần. Cô cho rằng quy định có thể giúp nâng cao nhận thức về tác động tiêu cực của việc sử dụng điện thoại quá nhiều.
"Mọi người nên xem xét thay vì phản đối", cô nói. Sahara thêm rằng sẽ viện dẫn quy định này để yêu cầu con trai thay đổi thói quen dùng điện thoại. "Tôi có thể dọa thằng bé rằng 'con sẽ bị bắt. Quy định không cho phép được dùng điện thoại'".
Thị trưởng Kouki cho biết ông đã ngừng dùng điện thoại khi ăn tối theo lời khuyên của vợ và hiện chỉ chọn xem một số đoạn nổi bật thay vì cả trận đấu bóng chày như trước. Ông thêm rằng thời gian sử dụng điện thoại hàng ngày hiện khoảng 3 giờ, gồm cả lúc làm việc.
Ông hy vọng hành động của Toyoake sẽ trở thành tấm gương cho các thành phố khác trong nước và nhiều nơi khác. Ông hiện xem xét triển khai các quy định khác như ngăn người dân sử dụng thiết bị khi đi bộ.
"Tôi không ngại đối mặt chỉ trích. Tôi chỉ muốn các gia đình có nhiều thời gian nói chuyện và mọi người có thể ngủ đủ giấc", ông nói.
Thanh Tâm (Theo Japan Today, Kyodo, The Register)