Chuyên gia nêu kinh nghiệm đưa AI vào trường học

Ngày 26/9, trường Đại học Anh Quốc Việt Nam (BUV) nhận giải thưởng Đơn vị giáo dục ứng dụng AI tiêu biểu tại Lễ trao giải AI Awards 2025, trong khuôn khổ Ngày hội Trí tuệ nhân tạo Việt Nam (AI4VN).

Bà Bùi Thanh Vân - Thư ký tòa soạn Báo VnExpress, Trưởng ban tổ chức chia sẻ, AI Awards đánh giá cao những nỗ lực ứng dụng và tích hợp AI vào nghiên cứu, giảng dạy của BUV. Qua các chương trình đã phát triển, trường xác lập định hướng mang tính chiến lược, vượt qua giới hạn của việc bổ sung môn học đơn thuần, biến AI thành trụ cột cốt lõi trong mọi mặt hoạt động. Sự chuyển đổi của đơn vị mang tầm vóc trong nước và vươn ra quốc tế.

"Những hoạt động này khẳng định vị thế của BUV là một đơn vị giáo dục đi đầu trong lĩnh vực AI tại Việt Nam, đồng thời, khai thác triệt để công nghệ nhằm nâng cao chất lượng, đảm bảo tính công bằng và phát triển toàn diện năng lực sinh viên trong kỷ nguyên số", bà nói thêm.

Đại diện BUV nhận giải thưởng, PGS. Ali Al-Dulaimi - Trưởng khoa Khoa học Máy tính & Công nghệ cho biết, qua quá trình triển khai tích hợp AI toàn diện với các nền tảng tiên tiến, được công nhận toàn cầu, trường nhận thấy các cơ sở giáo dục Việt Nam có thể dẫn đầu, không phải chỉ đi theo.

"Chúng tôi đang ở trong tiến trình chuyển đổi giáo dục. Vì vậy, giải thưởng này thực sự khẳng định vị thế của chúng tôi như một đơn vị tiên phong ở tầm quốc gia trong đổi mới toàn cầu và ứng dụng AI có trách nhiệm", ông khẳng định.

Nguyên tắc để ứng dụng AI trong giáo dục

Để đạt được những điều này, BUV nói chung, khoa Khoa học Máy tính & Công nghệ nói riêng đã phát triển bốn nguyên tắc cốt lõi định hướng cho việc tích hợp AI. Nguyên tắc thứ nhất là thiết kế lấy con người làm trung tâm. Tại đây, từ ban lãnh đạo, đội ngũ giảng dạy cho đến sinh viên đều nhận thức rằng tích hợp AI không phải để thay thế, mà để bổ trợ. Con người sử dụng AI theo cách hiệu quả, có trách nhiệm, có đạo đức và học cách đặt câu hỏi với kết quả từ các công cụ AI. Người dùng phải biết phân biệt khi nào AI cung cấp câu trả lời đúng và khi nào là thông tin sai lệch; hiểu cách chất vấn đầu ra, thay vì mù quáng tin theo kết quả AI, không thắc mắc.

Thứ hai, PGS. Al-Dulaimi nhấn mạnh, tính minh bạch và đạo đức phải đặt lên hàng đầu. BUV là đơn vị sáng lập khung AI Assessment Scale (Thang đánh giá AI), xây dựng dựa trên năm cấp độ, đánh giá mức độ sử dụng AI trong bài thi, bắt đầu từ không dùng đến khai thác sáng tạo (Cấp độ 5). Nhờ đó, mọi người có thể học cách sử dụng AI một cách liêm chính tuyệt đối. Thay vì chỉ dùng AI không theo bất kỳ hướng dẫn nào, trường cung cấp bộ quy tắc để công khai việc sử dụng AI trong mỗi bài tập hoặc bài kiểm tra. Bằng cách này, BUV xây dựng niềm tin giữa nhà trường và sinh viên, biến những vấn đề tiềm ẩn về đạo đức học thuật thành cơ hội học tập sáng tạo, hiệu quả.

Nguyên tắc thứ ba là bắt đầu từ những vấn đề thực tế. Trường Đại học Anh Quốc Việt Nam không áp dụng hay triển khai AI chỉ để "cho có", hay khẳng định việc đang dùng AI. Thay vào đó, trường sử dụng AI nhằm giải quyết những vấn đề thật sự, phản ánh đúng nhu cầu của mỗi cá nhân trong tập thể.

"Việc dùng AI không phải là đặc quyền để khoe khoang rằng chúng tôi có công cụ này, mà là vì chúng tôi có những vấn đề thực tiễn và chúng tôi tích hợp AI để xử lý, giải quyết chúng", ông nhấn mạnh

Cuối cùng, trường tích hợp AI theo nguyên tắc đổi mới qua sự bao trùm. PGS. Al-Dulaimi tin việc chuyển đổi AI chỉ thành công khi tất cả mọi người đều tham gia và có vai trò trong quá trình này. Không chỉ giảng viên, sinh viên, cả nhân viên vận hành cũng đang tích hợp và sử dụng các công cụ, đồng thời, được đào tạo để trở nên sáng tạo hơn, trở thành đồng tác giả cùng AI thay vì chỉ là những người dùng thụ động.

Dựa trên những nguyên tắc này, ngoài AI Assessment Scale, BUV đã triển khai chương trình nâng cao kỹ năng AI cho nhân viên. Nhiều cán bộ sau khóa học đã tự phát triển giải pháp AI để xử lý công việc, điển hình như Văn phòng khảo thí xây dựng bốn ứng dụng nội bộ hỗ trợ vận hành.

Thay vì chống lại hay cấm đoán AI, chính sách của BUV là khuyến khích sử dụng AI, nhưng theo cách có đạo đức và có trách nhiệm. Đó chính là nền tảng để đảm bảo tính minh bạch và liêm chính học thuật, PGS. Al-Dulaimi cho biết. "AI không tồn tại để con người tin tưởng tuyệt đối, mà để nâng cao khả năng sáng tạo. Các đơn vị giáo dục cần phương pháp ứng dụng và tư duy đúng từ việc thay đổi nhận thức của những người sử dụng, từ sinh viên, giảng viên đến nhân viên vận hành", ông nói.

Trong quản lý, BUV cũng xây dựng hệ thống chatbot AI 24/7 giúp giải đáp thắc mắc thường nhật của sinh viên, từ đó, giảm tải khối lượng công việc thường nhật cho nhân viên, tạo điều kiện tập trung vào những nhiệm vụ chuyên sâu hơn.

Kết quả nghiên cứu cho thấy, việc tích hợp AI giúp nâng cao tỷ lệ sinh viên vượt qua kỳ thi, đồng thời, góp phần hạn chế tình trạng gian lận học thuật. Thành công này đến từ việc hiểu và vận dụng AI một cách sáng tạo, khai thác tối đa các nền tảng học tập hiện đại mang lại trải nghiệm cá nhân hóa và chất lượng cao hơn, trong đó có Codio, công cụ được nhiều trường đại học hàng đầu thế giới như MIT, cùng các doanh nghiệp lớn như Meta và Coursera tin dùng.

"Chúng tôi không 'mớm bài' cho sinh viên. Thay vào đó, nhờ công cụ AI, lớp học trở thành môi trường tương tác, nơi tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, văn hóa đổi mới và nghiên cứu được khuyến khích trong từng khía cạnh của giảng dạy hằng ngày", ông nói thêm.

Đào tạo AI từ bậc phổ thông giúp Việt Nam vươn mình

Trưởng khoa Khoa học Máy tính & Công nghệ BUV cũng nhận định, định hướng đưa Trí tuệ nhân tạo trở thành môn chính thức của Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam là một bước tiến lớn, mang tầm nhìn xa, giúp Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong toàn cầu trong việc chuẩn bị cho thế hệ học sinh bước vào kỷ nguyên tương lai do AI dẫn dắt. Việc đưa AI trở thành một môn học trong nhà trường sẽ tạo nên nền tảng năng lực số thiết yếu ngay từ sớm, đảm bảo học sinh khi bước vào đại học đã có sẵn kiến thức nền tảng về công nghệ này, giúp các em tiếp tục phát triển và ứng dụng ở bậc đại học, thay vì phải bắt đầu từ con số 0.

"BUV đã chứng kiến AI giúp cải thiện thành tích học tập, tăng sự tham gia, gắn kết và hiệu quả công việc hằng ngày như thế nào. Do đó, cách tiếp cận ở tầm quốc gia này sẽ mang lại cho Việt Nam lợi thế cạnh tranh toàn cầu", ông nhấn mạnh.

Tuy nhiên, PGS. Al-Dulaimi nhận định, yếu tố then chốt để triển khai hiệu quả là đào tạo đúng cách cho đội ngũ giảng dạy. Theo đó, BUV có thể đóng vai trò lớn trong việc này qua các quan hệ hợp tác với các cơ sở giáo dục khác, cũng như Bộ Giáo dục và Đào tạo, để bồi dưỡng đội ngũ giáo viên.

"BUV cung cấp một lộ trình đã được chứng minh, có thể coi như một 'bản thiết kế' cho các cơ sở giáo dục tại Việt Nam. Tất cả công cụ, nền tảng, khung đánh giá chúng tôi đang sử dụng và xây dựng đều có thể được nhân rộng tại các trường khác", PGS. Al-Dulaimi chia sẻ.

Nếu thực hiện được những định hướng này, ông nhận định Việt Nam có thể đảm bảo tính nhất quán trong việc ứng dụng AI vào giáo dục khi học sinh được trang bị ba nhóm kỹ năng. Đầu tiên là năng lực hiểu biết về AI, tức nắm vững kiến thức cơ bản, hiểu giá trị, mục tiêu và giới hạn của công nghệ này. Thứ hai, các em có tư duy số và tư duy tính toán, không chỉ dành cho sinh viên ngành công nghệ, mà còn cần thiết cho mọi người để rèn luyện logic, giải quyết vấn đề và tư duy liên ngành. Cuối cùng, quan trọng nhất là lý luận đạo đức và liêm chính học thuật. Học sinh phải biết phân biệt giữa hợp tác và gian lận, sử dụng AI có trách nhiệm.

Theo ông, sự kết hợp ba kỹ năng trên sẽ giúp sinh viên xây dựng nền tảng vững chắc, tạo lộ trình liền mạch để khai thác AI vừa hiệu quả vừa đảm bảo tính minh bạch trong học tập.

Nhật Lệ