Sáng 10/2, chùa Vẽ thuộc phường Thọ Xương, thành phố Bắc Giang bất ngờ bốc cháy. Gian tiền đường với hậu đường bị thiêu rụi. Lãnh đạo UBND phường Thọ Xương cho biết sư sãi ở chùa cùng người dân phát hiện sự việc khi lửa đã lớn nên không thể cứu được các hiện vật có tuổi đời hàng trăm năm bên trong.
Theo UBND phường Thọ Xương, chùa Vẽ, còn được biết đến với tên gọi Huyền Khuê Tự, là di tích văn hóa - tín ngưỡng có giá trị của Bắc Giang. Ngôi chùa không chỉ là nơi thờ tự mà còn là chứng nhân lịch sử của nhiều thời kỳ, phản ánh sự phát triển của Phật giáo và nghệ thuật kiến trúc truyền thống Việt Nam.
Hội làng ở chùa Vẽ Tết Ất Tỵ. Video: Nguyên Vi
Trong quá trình tu sửa vào năm 2018, người dân phát hiện ba bệ chân tảng đá hoa sen với phong cách kiến trúc của thời Trần (thế kỷ XIII-XIV) dưới nền tòa Tam Bảo. Bệ đá chân tảng có cạnh hình vuông, chất liệu đá xanh, bề mặt trang trí hình hoa sen được bố cục các cánh thành một vòng tròn. Hoa sen bao gồm 16 cánh chính và 16 cánh phụ ở dưới. Viền theo các cánh sen có một đường được chạm chìm. Phát hiện này mở ra cái nhìn mới về lịch sử xây dựng của chùa Vẽ, có thể từ thời Trần.
Chùa Vẽ rộng khoảng 5.000 m2, kiến trúc theo lối chùa truyền thống Bắc Bộ với cách bố trí nội công - ngoại quốc, gồm các hạng mục tam quan, khuôn viên sân vườn, tòa tam bảo, hai dãy hành lang, nhà chung kiểu chồng diêm. Phía sau hậu đường là nhà thờ tổ 5 gian, cạnh có nhà Trai, nhà in Kinh, nhà Tạo soạn, nhà Khách và bên dưới là điện thờ Mẫu.
Ngôi chùa cổ còn lưu giữ nhiều tài liệu, hiện vật có giá trị, tiêu biểu là hệ thống tượng Phật cổ. Mỗi pho tượng đều được tạc quy chuẩn, sơn son thếp vàng công phu, phản ánh giai đoạn phát triển nghệ thuật điêu khắc thời Lê Trung Hưng. Các tài liệu, hiện vật khác như bát hương, mõ gỗ, nhang án thời Nguyễn (thế kỷ XIX), chuông đồng thời Tây Sơn và cây hương đá thời Lê niên hiệu Vĩnh Thịnh (1705-1720) vẫn được lưu giữ tại chùa, mang giá trị lịch sử văn hóa, giá trị nghiên cứu khoa học.
Hội chùa Vẽ tổ chức ngày 7 tháng Giêng hằng năm với nhiều nghi lễ và các trò chơi dân gian như kéo chữ Hán "Thiên Hạ Thái Bình", "Toàn dân khai hội". Ở trò này, 30 người chơi mặc đồng phục, tay cầm quạt, xếp một lần 4 chữ theo sự chỉ dẫn của hai tổng cờ. Người chơi ngồi xuống đứng lên ba lượt, tung hoa, hô vang chữ mình được xếp, đi quanh bãi xếp chữ theo lệnh tổng cờ.
Cướp cầu cũng là trò chơi độc đáo của hội làng ở chùa Vẽ, mang ý nghĩa cầu cho mưa nắng thuận hòa, mùa màng bội thu. Với những giá trị văn hóa, kiến trúc lâu đời, chùa Vẽ được xếp hạng Di tích nghệ thuật cấp quốc gia năm 1994.
Sau vụ hỏa hoạn sáng 10/2, toàn bộ vật dụng, đồ đạc, hiện vật bên trong gian chính bị thiêu rụi, gạch ốp phần mái chùa sập, trơ kèo cột đã cháy đen. Các cơ quan chức năng đang điều tra nguyên nhân vụ cháy và đánh giá thiệt hại.
Bích Phương