Làm cha là điều tự hào mà tôi cảm nhận được trên hành trình song hành bên con. 11 năm qua, tôi vẫn luôn đau đáu và trăn trở về việc trao niềm tin, trao quyền để con được thử sai, được trải nghiệm, thông qua đó hoàn thiện bộ kỹ năng mềm của thế kỷ 21 mà một công dân toàn cầu cần có.

Quản lý tài chính cá nhân là một trong những kỹ năng đặc biệt quan trọng trong bộ kỹ năng mềm là bởi, có quản lý được chi tiêu, xây dựng kế hoạch tiết kiệm, gắn với lối sống lành mạnh thì mỗi chúng ta có thể làm chủ được cuộc sống ngay cả khi sống trong một thế giới đầy biến động, không chắc chắn, phức tạp và mơ hồ. Gắn với bối cảnh hơn 20 năm trước, tôi chưa tự trang bị một sự hiểu biết, một tầm nhìn, sự can đảm và khả năng thích ứng trong việc quản lý tài chính. Tránh lặp lại điều này, là cha, tôi ý thức "làm gương" về lối sống tối giản và lành mạnh, không phụ thuộc nhiều vào vật chất.

Hai cha con tôi hành động dựa trên kế hoạch thông qua các việc làm thực. Xây dựng kế hoạch quản lý tài chính được hai bố con xem như cách xây dựng kế hoạch quản lý tri thức, thông qua việc đầu tư vào giá trị bản thân, hoàn thiện kỹ năng, kết hợp hiểu giá trị lao động thông qua cho con được làm việc từ sớm. Áp dụng việc quản lý tiền thông minh với "Quy tắc sáu chiếc lọ", bố con tôi sử dụng "Hộp hành động" với các ngăn tương ứng:

- Ngăn "Kế hoạch" là xây dựng một kế hoạch trung hạn và dài hạn, đảm bảo mỗi năm có một hoạt động kiếm tiền thông qua lao động.
- Ngăn "Việc làm" là các hoạt động cụ thể của từng năm và trong tương lai.
- Ngăn "Đầu tư" cho giáo dục là các chương trình học bổng cá nhân sẽ theo đuổi. Bằng việc đạt học bổng, đồng nghĩa cá nhân con đầu tư cho việc học của chính con.
- Ngăn "Đóng góp cộng đồng" thể hiện trách nhiệm xã hội của cá nhân. Con sẽ dùng các kinh nghiệm từ ngăn này để thể hiện trên hồ sơ xin học bổng và hoàn thiện kỹ năng để phục vụ cho ngăn "Việc làm".
- Ngăn "Tiết kiệm dài hạn" là việc đầu tư cho tương lai, từ các khoản thu nhập con có được.
- Ngăn "Tự hào" là niềm vui riêng của bố khi được song hành bên con, sau mỗi chặng đường.

Ý niệm về đồng tiền đến với con gái từ khi lên bốn. Đó là tiền tác quyền con gái được hưởng từ một cuộc thi ảnh. Để rồi sau này, với mỗi cuộc thi, con gái đều hào hứng tham gia, với nhiều động lực nội tại hối thúc. Lên 5 tuổi, con gái kiếm được đồng tiền đầu tiên, bằng công sức lao động của mình. Từ một tác phẩm học tập, bố khuyến khích mang ra công viên để bán. Bẽn lẽn và ngượng ngập chào mời, rồi cũng có chú sinh viên ngỏ ý sẵn sàng mua với giá 50.000 đồng. Ánh mắt rưng rưng của bố như nói giùm con nhiều điều; giá trị của lao động là điều đáng được trân trọng. Tuổi nhỏ, làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình.

Năm con gái lên 6 tuổi, tôi tham gia một cuộc thi viết do Ngân hàng Thế giới và báo Tuổi trẻ tổ chức. Con gái là nhân vật chính trong bài viết đó, được khắc họa như là một bạn trẻ giàu trải nghiệm, yêu lao động và sẵn sàng với những thử thách trong cuộc sống. Tôi muốn trao cho con một niềm tin lớn lao: quản lý cuộc sống cá nhân bền vững cần dựa trên tinh thần thực học, thực nghiệp, thực trải nghiệm.

Ở tuổi lên 7, hai bố con xây một kế hoạch 6 năm trên chặng đường chinh phục học bổng. Đây là một kế hoạch dài hơi để phục vụ cho ngăn "Kế hoạch" và ngăn "Đầu tư cho giáo dục".

Tuổi lên 8, con mua cho bố món quà đầu tiên với đồng tiền kiếm được từ cuộc thi do tạp chí toán học PI tổ chức. Điều ước giản đơn là một chiếc ba lô đi làm, do con gái mua tặng cùng một "chầu" cafe ngon, do con gái chi trả được thực hiện ngay tắp lự.

Lên 9 tuổi, con tham gia cuộc thi dịch sách. Món quà to là những quyền sách đẹp, là giấc mơ nuôi dưỡng vẻ đẹp tri thức và chân trời du học rộng mở. Tuổi lên 10, con giành giải Nhì tại cuộc thi "Làm phim qua lăng kính trẻ thơ" do Tập đoàn Panasonic tổ chức. Đây là một giải thưởng lớn và uy tín, giá trị của nó không những nằm ở sự động viên, phần thưởng giá trị, sự khích lệ mà còn nằm ở niềm tin và khát vọng thành công, sau những nỗ lực và bền bỉ.

Trong những ngày hè rảnh rỗi, con gái nhập số liệu và đánh tài liệu truyền thông giúp bố và đồng nghiệp. Có thưởng công là 500.000 đồng tiền công kèm theo lời cám ơn nhưng cũng bị phạt một khoản tiền 200.000 đồng vì không hoàn thiện đúng kế hoạch. Tôi muốn con học được tính trách nhiệm và sự cam kết trong công việc; là yếu tố cam kết trong việc thực hiện mọi kế hoạch, trong đó có kế hoạch quản lý tài chính.

Hiện tại, ở độ tuổi 11, khi dịch Covid-19 vẫn còn nhiều hiểm nguy, kế hoạch bán sản phẩm của dự án "Hà nội trong mắt tôi" bị bỏ ngỏ. Tuy nhiên, ngăn "Kế hoạch" vừa được thêm một dòng mới: "Kế hoạch 2023, mua bảo hiểm cho con. Con đóng 5% trên tổng giá trị bảo hiểm". Vậy là, ngăn "Tiết kiệm dài hạn" sẽ được hoạt động trong hai năm nữa.

Cuộc sống tươi đẹp là vậy. Tôi không ngừng tin rằng: "Hãy dạy con biết yêu giá trị của bản thân, yêu giá trị của lao động với một lối sống lành mạnh, không phụ thuộc vào vật chất, làm việc có kế hoạch chính là cách bạn xây đắp cho mình nền tảng quản lý tài sản cá nhân một cách hiệu quả".

Nguyễn Quang Hòa