"Nếu làm tốt liên thông, chỉ cần 2% xét nghiệm được sử dụng lại thì có thể tiết kiệm 200 tỷ đồng một năm, 10% thì tiết kiệm 3.000 tỷ", TS.BS Hà Anh Đức, Cục trưởng Quản lý Khám chữa bệnh, Bộ Y tế, nói tại hội nghị tổng kết Đề án thực hiện liên thông kết quả xét nghiệm, ngày 29/9.
Xét nghiệm y học là một yếu tố không thể tách rời trong chuyên môn, tham gia vào toàn bộ chu trình chăm sóc sức khỏe từ phòng ngừa, chẩn đoán, theo dõi điều trị đến tiên lượng bệnh. Cả nước hiện có khoảng 3.000 phòng xét nghiệm, trong đó nhiều phòng khám tư nhân cũng triển khai dịch vụ này. Đến nay, khoảng 500 trên 3.000 phòng đã được kiểm chuẩn và công nhận, tạo cơ sở mở rộng liên thông toàn quốc.
Theo các chuyên gia, xét nghiệm tiêu tốn nguồn lực lớn và chi phí ngày càng tăng khi y học hiện đại dựa trên bằng chứng cũng như cá thể hóa. Do đó, việc chuẩn hóa và liên thông kết quả xét nghiệm trên toàn quốc là việc cấp thiết.
Khi chia sẻ dữ liệu kết quả xét nghiệm, người bệnh không phải thực hiện lại phân tích khi chuyển viện hoặc tái khám, tiết kiệm được thời gian, công sức và giảm phiền hà, đặc biệt với người cao tuổi, bệnh nặng hoặc phải đi xa. Thầy thuốc có thể truy cập lịch sử xét nghiệm trọn đời qua Sổ sức khỏe điện tử, theo dõi hiệu quả điều trị liên tục. Đồng thời, hệ thống y tế và Quỹ BHYT cũng tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả quản lý.
Bộ Y tế đã chuẩn bị hành lang pháp lý, danh mục xét nghiệm dùng chung, hệ thống định danh và cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin. Việc chuẩn hóa chất lượng phòng xét nghiệm là điều kiện quan trọng để đảm bảo kết quả có thể liên thông.
Việc chuẩn hóa thiết bị, quy trình xét nghiệm là rất cần thiết để tiến tới liên thông toàn quốc. Ảnh: Thùy Anh
Trên thực tế, nhiều cơ sở y tế đã triển khai hiệu quả việc tái sử dụng kết quả phân tích. Ví dụ, Bệnh viện Từ Dũ cho phép 100% người bệnh đã có xét nghiệm từ các cơ sở y tế được Sở Y tế cấp phép đều được dùng lại nếu kết quả còn giá trị. Tại Bệnh viện Nhân dân Gia Định, bệnh viện sử dụng lại tất cả kết quả xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh từ bệnh nhân chuyển tuyến. Các bệnh viện như Trung ương Thái Nguyên, Hữu Nghị, Nhi đồng 1, Nguyễn Trãi, Nhi Trung ương cũng đã triển khai tương tự, giúp tiết kiệm chi phí và giảm phiền hà cho người bệnh.
Trong bối cảnh chuyển đổi số, hồ sơ bệnh án điện tử đang được triển khai rộng rãi, với khoảng 1.000 bệnh viện đáp ứng đến 30/9. Việc sử dụng định danh kết quả xét nghiệm kết hợp hồ sơ điện tử giúp liên thông dữ liệu ngay lập tức, không gặp vướng mắc.
Tuy nhiên, theo TS.BS Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Quản lý Khám chữa bệnh, hệ thống vẫn còn hạn chế như mạng lưới phòng xét nghiệm tham chiếu chưa hoàn thiện, khả năng tự chủ sản xuất mẫu kiểm chuẩn hạn chế. Lãnh đạo một số đơn vị chưa quan tâm đầy đủ, nhân viên chưa được tập huấn toàn diện và nguồn lực đầu tư còn hạn chế. Một số Sở Y tế cũng chưa thực hiện đánh giá định kỳ theo quy định.
Định hướng tới đây của ngành y tế là hoàn thiện các quy định liên quan, triển khai liên thông kết quả xét nghiệm với hồ sơ bệnh án điện tử, áp dụng mã dùng chung cho các kỹ thuật, đồng thời nâng cao năng lực phòng xét nghiệm và các Trung tâm kiểm chuẩn. Các hoạt động hỗ trợ như đào tạo, kiểm tra, đầu tư trang thiết bị và tăng cường hợp tác quốc tế cũng được chú trọng. Dự kiến đầu năm 2026, Bộ Y tế tổ chức hội nghị tổng kết, đánh giá tiến độ và đề xuất giải pháp để hoàn thiện hệ thống.
Lê Phương