Chính phủ Mỹ và Anh ngày 14/10 công bố chiến dịch truy quét tội phạm tài chính lớn nhất lịch sử, thu giữ hơn 14 tỷ USD bằng bitcoin, khởi tố và áp lệnh trừng phạt đối với Chen Zhi cùng tập đoàn Prince Holding Group do ông sáng lập tại Campuchia.
Washington và London cho rằng Chen và tập đoàn này điều hành một "đế chế tội phạm xuyên quốc gia" với phương thức lừa đảo đầu tư trực tuyến nhắm vào công dân Mỹ và nhiều nước khác khắp thế giới.
Một ngày sau, Bộ Nội vụ Campuchia khẳng định Prince Group "đáp ứng mọi yêu cầu pháp lý" để hoạt động tại nước này, song Phnom Penh sẽ hợp tác điều tra với các bên nếu nhận được yêu cầu kèm bằng chứng rõ ràng.
Chen Zhi trong bức ảnh đăng năm 2021. Ảnh: Prince Holding
Thân thế
Chen Zhi (Trần Chí) sinh ngày 16/12/1987 tại tỉnh Phúc Kiến của Trung Quốc, có hai quốc tịch Trung Quốc và Campuchia, cùng với hai hộ chiếu của quốc đảo Vanuatu và Cộng hòa Cyprus, theo hồ sơ trừng phạt quốc tế của Vụ Quản lý Tài sản Hải ngoại (OFAC) thuộc Bộ Tài chính Mỹ.
Trong khi đó, nhiều bài viết trên truyền thông Anh và Mỹ mô tả Chen có quốc tịch kép Anh - Campuchia, đã từ bỏ quốc tịch Trung Quốc sau khi chuyển đến Campuchia làm ăn.
Chen Zhi khởi nghiệp tại thành phố Phúc Châu thuộc tỉnh Phúc Kiến bằng một quán cà phê Internet quy mô khiêm tốn. Đến năm 2011, Chen quyết định bước vào thị trường bất động sản Campuchia và mở công ty tại Phnom Penh.
Chen được cấp quốc tịch Campuchia vào năm 2014. Người phát ngôn Bộ Nội vụ Campuchia Touch Sokhak ngày 15/10 mô tả điều này "hoàn toàn phù hợp với luật pháp". Một năm sau, Chen sáng lập Prince Holding Group và tập đoàn phát triển nhanh chóng.
Prince Holding Group đóng vai trò lớn trong thay đổi diện mạo thành phố cảng Sihanoukville thành trung tâm casino. Tập đoàn sở hữu một mạng lưới căn hộ và khách sạn tại thành phố, rồi mở rộng sang mảng chung cư, siêu thị và trung tâm thương mại. Tập đoàn cũng được cấp giấy phép hoạt động trong mảng ngân hàng và tài chính.
Từ khóa Chen Zhi trên báo Khmer Times hiển thị nhiều bài viết thể hiện doanh nhân gốc Hoa này đóng góp tích cực cho các chương trình cộng đồng ở Campuchia, nổi bật là giai đoạn đại dịch Covid-19. Ông còn lập quỹ từ thiện và chương trình học bổng mang tên mình phối hợp cùng Bộ Giáo dục, nhiều lần được vinh danh trong các giải thưởng doanh nhân tiêu biểu của nước này.
Trang web của Prince Group mô tả Chen là "doanh nhân tiên phong đưa Prince trở thành tập đoàn hàng đầu tại Campuchia, hướng tới phát triển bền vững và tuân thủ chuẩn mực quốc tế".
Chen Zhi thăm trung tâm đào tạo nghề do tập đoàn tài trợ vào năm 2022. Ảnh: Khmer Times
"Mặt tối" của đế chế
Theo cáo trạng tại tòa án liên bang ở New York, Chen cùng đồng phạm bị truy tố tội danh lừa đảo qua mạng và rửa tiền. Các công tố viên Mỹ cáo buộc Chen đã chỉ đạo xây dựng ít nhất 10 khu "trung tâm lừa đảo" tại Campuchia. Các tài liệu truy tố cho thấy mạng lưới do Chen Zhi điều hành sử dụng tiền mã hóa làm trụ cột cho mạng lưới lừa đảo và rửa tiền toàn cầu.
Những kẻ dưới quyền Chen thường tiếp cận nạn nhân qua ứng dụng nhắn tin hoặc mạng xã hội, giả danh chuyên gia đầu tư hay người quen đáng tin cậy. Sau một thời gian tạo dựng quan hệ, họ thuyết phục nạn nhân chuyển tiền mã hóa vào các ví điện tử "đầu tư sinh lời cao". Thực tế, toàn bộ số tiền này bị chiếm đoạt rồi chuyển tiếp qua hàng loạt tài khoản ẩn danh để rửa và phục vụ lợi ích của tổ chức.
Để vận hành quy mô lớn, Prince Holding Group đã mua bán và cưỡng ép nhiều lao động làm việc trong các khu trại khép kín ở Campuchia. Bên trong là những dãy nhà chật kín, bao quanh bởi tường cao và dây thép gai, nơi "nhân viên" bị giám sát và cưỡng ép thực hiện các vụ lừa đảo trực tuyến.
Chen bị cáo buộc "trực tiếp quản lý và lưu hồ sơ chi tiết" của từng khu trại, từ sổ kế toán lợi nhuận đến danh mục các chiêu trò lừa đảo được triển khai tại từng phòng. Công tố viên cũng cáo buộc Chen chỉ đạo cấp dưới sử dụng bạo lực với những người chống đối, trong một tin nhắn còn yêu cầu "đánh nhưng đừng đánh chết".
Các nhóm dưới quyền Chen đã mua hàng triệu số điện thoại, thiết lập các "trang trại điện thoại" với hàng nghìn thiết bị và tài khoản mạng xã hội để tiến hành lừa đảo. Hai cơ sở bị phát hiện có tới 1.250 điện thoại điều khiển khoảng 76.000 tài khoản. Trong hướng dẫn nội bộ bị thu giữ, nhân viên được khuyên "không dùng ảnh đại diện quá đẹp" khi tiếp cận nạn nhân để khiến hồ sơ trực tuyến trông chân thật hơn.
Sau khi chiếm đoạt tiền, các cộng sự của Chen dùng chiêu thức rửa tiền tinh vi bằng tiền mã hóa, chia nhỏ khối lượng lớn tiền kỹ thuật số qua hàng chục địa chỉ ví khác nhau trước khi gom lại để xóa dấu vết. Một phần tài sản tội phạm được giữ tại các sàn giao dịch tiền số hoặc đổi sang tiền thật gửi vào ngân hàng. Phần còn lại được cất giữ trong các ví riêng mà Chen nắm mã khóa.
Chen còn vẽ sơ đồ mô tả chi tiết quá trình rửa tiền và thường khoe khoang rằng các dự án khai thác tiền mã hóa của Prince Holding Group sinh lợi lớn vì không tốn chi phí, thực chất là sử dụng tiền đánh cắp từ hàng nghìn nạn nhân trên khắp thế giới.
Trợ lý Bộ trưởng Tư pháp Mỹ về An ninh Quốc gia John Eisenberg mô tả đây là "một doanh nghiệp tội phạm được xây dựng trên nỗi đau con người". Ông nhấn mạnh tập đoàn này liên quan buôn người, giam giữ người trong điều kiện "như ngục tù" và cưỡng ép họ tham gia lừa đảo trực tuyến.
Trụ sở chính của Prince Holding Group tại thủ đô Phnom Penh. Ảnh: Google Street View
Theo Bộ Tài chính Mỹ, Chen đã xây dựng mạng lưới hơn 100 công ty bình phong ở hơn 30 quốc gia để hợp thức hóa lợi nhuận bất chính. Tiền rửa được trộn lẫn với nguồn vốn hợp pháp trong nền kinh tế Campuchia. Nhiều giao dịch được thực hiện qua các công ty đăng ký tại Quần đảo Virgin thuộc Anh, sau đó đầu tư vào bất động sản và nghệ thuật ở London và New York.
Giới chức Mỹ mô tả Prince Group là một tập đoàn hoạt động song hành giữa hợp pháp và phạm pháp, vừa đóng vai nhà đầu tư lớn trong các dự án hạ tầng, vừa là đầu mối rửa tiền quy mô toàn cầu. Họ cho rằng việc Chen sử dụng hình thức tài trợ xã hội và các dự án học bổng là cách để đánh bóng hình ảnh và che giấu dòng tiền phạm pháp.
"Những quảng bá về tập đoàn Prince thực chất nhằm che đậy một loạt tội ác xuyên quốc gia, trong đó có xây dựng, vận hành và quản lý các trung tâm lừa đảo. Những trung tâm này tồn tại dựa vào vận chuyển người trái phép và lao động nô lệ kiểu hiện đại. Bên trong các cơ sở này là hoạt động lừa đảo trực tuyến với quy mô công nghiệp, nhắm vào nạn nhân trên khắp thế giới, trong đó có công dân Mỹ", Bộ Tài chính Mỹ nêu trong thông cáo ngày 14/10.
Nhiều trang tin quốc tế từng thực hiện các loạt phóng sự điều tra về Chen, cáo buộc ông lợi dụng sức ảnh hưởng để che đậy "thế giới ngầm" trong đế chế kinh doanh của mình, song tập đoàn luôn phản bác rằng những bài viết đều sai sự thật.
Đáp trả một loạt phóng sự năm 2024 cáo buộc Chen đứng sau mạng lưới lừa đảo tại Campuchia, người phát ngôn Prince Group Gabriel Tan từng khẳng định lãnh đạo tập đoàn "bị mạo danh bởi các phần tử tội phạm" và một số tổ chức sử dụng trái phép thương hiệu Prince.
Tính đến ngày 16/10, trang web của tập đoàn vẫn chưa đưa ra bình luận nào về các cáo buộc từ chính phủ Mỹ và Anh. Nếu tòa án Mỹ kết tội Chen, doanh nhân này có thể chịu mức án tối đa là 40 năm tù.
Các tài liệu của giới chức Mỹ và Anh không xác định Chen đang ở đâu, cũng không đề cập khả năng truy bắt hay yêu cầu dẫn độ nghi phạm. Cáo trạng của văn phòng công tố liên bang ở Đông New York mô tả "bị cáo chưa bị bắt".
Thanh Danh (Theo BBC, Khmer Times, WSJ, Washington Post)