Trong báo cáo công bố đầu tháng 10, Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô châu Âu (ACEA) cho biết Trung Quốc hiện dẫn đầu thế giới về số lượng xe tải điện lưu hành cũng như hạ tầng sạc nhanh chuyên dụng. Trong khi đó, châu Âu vẫn chậm trễ trong việc mở rộng mạng lưới trạm sạc cho xe tải hạng nặng, dù đã ban hành nhiều mục tiêu trung hòa carbon. Giới chuyên gia cảnh báo, lục địa này có nguy cơ tụt lại phía sau Trung Quốc trong quá trình điện khí hóa xe tải nếu Brussels không sớm hành động.
Theo ACEA, trong nửa đầu năm nay, xe tải điện chỉ chiếm 3,6% lượng đăng ký mới tại châu Âu, trong khi xe chạy diesel vẫn áp đảo với 93,6%. Để đạt mục tiêu khí thải, tỷ lệ xe tải điện cần tăng lên 38%.
Xe tải điện của thương hiệu Volvo. Ảnh: Volvo
Ngoài ra, các hãng sản xuất ôtô trong thời gian qua đã liên tục kêu gọi Ủy ban châu Âu (EC) xem xét lại lệnh cấm động cơ xăng, dự kiến có hiệu lực từ năm 2035. Tuy nhiên, các nhà sản xuất xe tải còn đối mặt thách thức lớn hơn, khi tiến trình chuyển đổi sang xe điện diễn ra chậm chạp, bất chấp quy định của EU yêu cầu giảm 45% lượng khí thải vào năm 2030 so với mức năm 2019. Đến năm 2040, gần như toàn bộ xe tải diesel mới sẽ bị cấm bán ra.
Ông Christian Levin, giám đốc điều hành hãng xe tải Đức Traton (thuộc Volkswagen), nhận định: "Đây là thách thức chưa từng có trong ngành công nghiệp ôtô. Ngay cả Trung Quốc cũng không chuyển đổi nhanh đến vậy".
Tại Trung Quốc, tốc độ điện hóa xe tải nặng đang diễn ra nhanh chóng. Tỷ lệ xe tải điện tại nước này đã tăng từ 4% lên khoảng 24% chỉ trong hai năm. Tập đoàn sản xuất pin CATL dự báo một nửa số xe tải mới bán ra ở Trung Quốc sẽ chạy điện vào năm 2028. Ông Levin cho rằng các hãng Trung Quốc đang được hưởng lợi nhờ quy mô thị trường khổng lồ và khả năng mở rộng sản xuất nhanh.
Một tài xế đang sạc chiếc xe tải điện hạng nặng Sany tại trạm sạc ở tỉnh Hà Bắc (Trung Quốc), tháng 7/2025. Ảnh: Tingshu Wang
Ông Agustin Delgado, giám đốc công nghệ của tập đoàn năng lượng Iberdrola (Tây Ban Nha), nhận xét: "Xe tải Trung Quốc có thể giảm giá nhanh hơn vì họ sản xuất nhiều hơn chúng ta. Châu Âu vẫn còn thời gian và cơ hội để cạnh tranh, nhưng phải hành động ngay trên toàn hệ sinh thái".
Trước áp lực ngày càng lớn, Ủy ban châu Âu đã lập một "nhóm đặc nhiệm" chuyên xử lý các vấn đề về hạ tầng sạc và năng lực lưới điện, nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi trong ngành vận tải nặng. Giữa tuần qua, đại diện các hãng xe tải, đơn vị vận hành lưới điện và Amazon đã họp tại Brussels để kêu gọi các biện pháp cụ thể.
Với các doanh nghiệp logistics ở châu Âu, việc đầu tư xe tải điện vẫn là bài toán kinh tế khó. Xe điện có giá mua cao, trong khi hầu hết công ty vận tải hoạt động với biên lợi nhuận rất mỏng. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), xe tải điện tại châu Âu và Mỹ sẽ đạt mức chi phí sở hữu tương đương xe diesel vào năm 2030 - mốc mà Trung Quốc đã đạt được.
Dù Amazon từng gây chú ý khi đặt hàng 200 xe tải điện từ Daimler đầu năm nay, nhiều yếu tố như tầm hoạt động, mạng lưới sạc, hạ tầng điện và giá năng lượng vẫn là rào cản cho việc mở rộng quy mô của dòng xe này.
Bà Anja van Niersen, giám đốc điều hành Milence, liên doanh giữa Daimler Truck, Traton và Volvo Group, cho biết ngành công nghiệp "đã có công nghệ, sản phẩm và sẵn sàng mở rộng hạ tầng sạc". Tuy nhiên, tiến độ triển khai vẫn không đồng đều giữa các quốc gia, trong khi quá trình cấp phép xây dựng lưới điện thường kéo dài nhiều năm.
Hồ Tân (theo Financial Times)