Tại Hội nghị đối thoại với doanh nghiệp về đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài do Bộ Nội vụ tổ chức ngày 30/10, bà Phan Thị Minh Giang, Cục phó Cục Lãnh sự (Bộ Ngoại giao), cho biết công tác bảo hộ công dân tại nước ngoài gặp nhiều thách thức, nhất là với nhóm cư trú bất hợp pháp. Hiện ba thị trường lớn là Hàn Quốc, Đài Loan và Nhật Bản ghi nhận hơn 150.000 lao động Việt Nam cư trú không phép, trong đó Hàn Quốc khoảng 80.000 người, Đài Loan 60.000 và Nhật Bản hơn 14.000 người.
Theo bà Giang, thu phí cao là nguyên nhân chính khiến lao động phá hợp đồng ra ngoài làm việc bất hợp pháp vì phải bù đắp chi phí trước khi đi. Mức phí này đã tồn tại nhiều năm, trong khi biện pháp ký quỹ, xử lý vi phạm hành chính gần như không hiệu quả và việc thanh kiểm tra chưa thực sự quyết liệt.
Bà Phan Thị Minh Giang, Cục phó Lãnh sự, Bộ Ngoại giao tại hội nghị ngày 30/10. Ẩnh: Hải Long
Cục Lãnh sự đề nghị thiết lập hệ thống quản lý trực tuyến để người lao động phản ánh, tố cáo sai phạm liên quan các khoản phí; công khai chi phí cho từng ngành nghề, đơn hàng; yêu cầu mọi khoản thu chi giữa doanh nghiệp và người lao động thực hiện qua ngân hàng kết nối với cơ quan thuế. "Cần mở rộng mô hình không thu phí hoặc thu thấp nhất và xử lý nghiêm môi giới lừa đảo, đưa người đi không đúng quy định", bà Giang nói.
Đại tá Nguyễn Huy Khích, Cục phó An ninh chính trị nội bộ (Bộ Công an), đồng tình chi phí xuất cảnh hiện quá cao. Một số vụ án đang điều tra phát hiện một số doanh nghiệp thu tiền ngoài sổ sách với số lượng lớn. Ông cho biết hoạt động môi giới phức tạp, nhiều tổ chức, cá nhân không được cấp phép vẫn quảng cáo, tuyển dụng trên mạng xã hội.
"Thông tin từ các tổ chức này lan tỏa mạnh hơn cả website, fanpage thật khiến người lao động khó phân biệt. Một số còn làm giả giấy phép để trục lợi", ông nói và đề nghị Bộ Nội vụ chủ trì, Bộ Công an sẽ phối hợp kiểm tra toàn diện lĩnh vực này.
Đại tá Nguyễn Huy Khích, Cục phó An ninh chính trị nội bộ. Ảnh: Hải Long
Phía doanh nghiệp cho rằng môi giới địa phương không phép khiến đơn vị chính thống "mất quyền kiểm soát" trong tuyển dụng. Ông Mai Sỹ Ngọc, Tổng giám đốc Công ty nhân lực Việt Thành, cho biết riêng kênh này có thể chiếm tới 40% chi phí của người lao động. "Đây là trở ngại lớn nhất khiến doanh nghiệp chính thống không thể cạnh tranh. Người lao động như đứng giữa ma trận, không phân biệt được đâu là đơn vị được cấp phép", ông nói, đồng thời đề nghị siết điều kiện tư vấn tuyển dụng, yêu cầu đơn vị tham gia phải có chứng chỉ hành nghề.
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng cho rằng tại nhiều địa phương, trung tâm đào tạo lao động bài bản vẫn thua sức hút của môi giới tự do. "Cần tăng giám sát và xử lý nghiêm môi giới trái phép để bảo vệ quyền lợi lao động", ông nói, đồng thời giao Cục Quản lý lao động ngoài nước rà soát toàn bộ hoạt động đưa người đi làm việc ở nước ngoài, minh bạch chi phí và thông tin từng đơn hàng.
Theo Bộ Nội vụ, trong 10 tháng đầu năm nay có hơn 121.000 lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài, đạt 93% kế hoạch năm. Các thị trường truyền thống vẫn ổn định, trong đó Nhật Bản tiếp nhận 55.000 người, Đài Loan hơn 47.000 và Hàn Quốc 10.000 lao động. Giai đoạn 2021-2025, khoảng 636.000 lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài, với lượng kiều hối gửi về mỗi năm 6,5-7 tỷ USD.
Hồng Chiêu