Khi bắt đầu làm vườn ở ban công, bạn cần lựa chọn vật liệu và bố trí hợp lý để đảm bảo an toàn, hiệu quả cho khu vườn. Việc làm này đòi hỏi thử nghiệm, quan sát và điều chỉnh dần theo điều kiện cụ thể của từng không gian sống.
Hiểu rõ điều kiện khí hậu
Mỗi ban công có vi khí hậu riêng. Với ban công đón nắng mạnh, bạn có thể trồng những loại cây ưa sáng, phát triển tốt khi được tiếp xúc ánh nắng từ 4 đến 6 giờ mỗi ngày. Cà chua bi là một lựa chọn phổ biến nhờ đặc tính bụi lùn hoặc dạng treo, dễ đậu quả và cho năng suất cao. Ớt cũng phù hợp với môi trường nhiều nắng, chỉ cần diện tích nhỏ và có thể ra quả đều đặn.
Các loại rau gia vị như húng quế, húng chanh và bạc hà rất ưa nắng, thậm chí mùi thơm còn rõ rệt hơn khi được trồng trong điều kiện ánh sáng tốt. Ngoài ra, những loại rau cải như cải ngọt, cải thìa hay kale cũng phát triển nhanh và dễ thu hoạch khi trồng trong khay dài đặt ở vị trí nắng nhiều.
Khu vườn nhỏ trên ban công mang đến sự xanh mát dễ chịu. Ảnh: Amelia Stanwix
Ngược lại, với những ban công ít nắng hoặc có mái che, bạn nên ưu tiên trồng các loại cây có khả năng sinh trưởng tốt trong điều kiện ánh sáng gián tiếp. Rau muống là loại dễ trồng, vẫn phát triển tốt dù thiếu nắng một phần.
Rau mồng tơi cũng phù hợp với môi trường ít nắng, miễn là đất trồng giữ ẩm tốt và thoát nước nhanh. Một số loại rau gia vị như tía tô, rau răm và hành lá có thể phát triển trong môi trường không cần ánh sáng trực tiếp quá nhiều.
Các giống cà chua bụi thấp là lựa chọn phù hợp để trồng trên ban công. Ảnh: Martina Gemmola
Chọn chậu trồng cây phù hợp với kết cấu ban công
Hầu hết ban công căn hộ đều có giới hạn về trọng lượng chịu lực, do đó việc lựa chọn vật liệu nhẹ là ưu tiên hàng đầu. Thay vì dùng chậu gốm, sứ hay xi măng vốn nặng và dễ nứt vỡ, bạn có thể dùng các loại từ nhựa tái chế, composite hoặc chất liệu sợi tổng hợp. Đây là những loại chậu trồng cây bền, nhẹ, lại dễ di chuyển khi cần thay đổi bố cục không gian.
Với ban công có mái che, khuất nắng hoặc không tiếp xúc trực tiếp với nước mưa, gia chủ nên sử dụng chậu có hệ thống tự tưới hoặc kết hợp đặt khay bên dưới để tạo không gian tích nước. Cách này giúp cây luôn duy trì độ ẩm cần thiết, giảm tần suất tưới nước, đặc biệt hữu ích với những người bận rộn.
Chậu nhựa nhẹ, bền, phù hợp với ban công căn hộ có giới hạn trọng tải, dễ bố trí lại khi cần thay đổi không gian hoặc di chuyển cây theo hướng nắng. Ảnh: Annie Portelli
Tận dụng không gian theo chiều đứng
Không gian trồng cây không nên chỉ giới hạn ở mặt sàn, có thể được mở rộng lên tường, lan can hay trần nhà thông qua các giá treo, kệ đứng hoặc hệ thống tháp trồng cây dạng mô-đun. Những chiếc kệ nhiều tầng bằng gỗ, sắt sơn tĩnh điện hoặc nhựa chịu lực được thiết kế riêng cho ngoài trời có thể giúp sắp xếp cây theo lớp, tối ưu hóa ánh sáng tự nhiên cho từng chậu cây.
Với các loại rau gia vị, rau ăn lá hoặc cây thân thảo ngắn ngày, việc bố trí theo chiều dọc còn giúp dễ dàng kiểm soát sâu bệnh và thu hoạch gọn gàng hơn. Lan can ban công cũng là vị trí có thể gắn các chậu cây nhỏ.
Phía dưới các giá kệ hoặc góc khuất có thể tận dụng làm nơi cất dụng cụ làm vườn như bình tưới, kéo tỉa, phân bón hoặc bao đất, giúp tổng thể khu vực trồng cây luôn gọn gàng.
Ban công bố trí cây theo chiều đứng với chậu treo, chậu sàn. Ảnh: Annie Portelli
Sử dụng giá thể phù hợp
Trong quá trình trồng, bạn nên ưu tiên sử dụng các loại đất chuyên dụng dành riêng từng chậu, thường được phối trộn sẵn từ hỗn hợp đất sạch, mùn hữu cơ, tro trấu. Bạn cũng có thể sử dụng thêm đá perlite hoặc vermiculite nhằm cải thiện khả năng giữ ẩm và độ thoáng khí. Ưu điểm của loại đất này là giữ được lượng nước cần thiết cho cây, thoát nước nhanh sau khi tưới để tránh hiện tượng úng rễ, đồng thời tạo môi trường thông thoáng cho bộ rễ phát triển tốt.
Do đất trong chậu có giới hạn về thể tích, dinh dưỡng trong đất sẽ dần bị cây hấp thụ hết sau một thời gian. Thông thường, sau khoảng 12 tháng, bạn nên thay mới hoàn toàn đất trong chậu để đảm bảo cây có nền tảng phát triển tốt.
Nếu chưa muốn thay toàn bộ, bạn có thể bổ sung phân trùn quế, phân hữu cơ hoặc các loại phân bón tan chậm để cải thiện dinh dưỡng mà không ảnh hưởng đến cấu trúc đất.
Bích Phương (theo Thedesignfile)