Nguồn nước ngọt đang cạn kiệt ở nhiều nơi trên khắp thế giới. Ảnh: New Scientist
Kết quả đo từ vệ tinh kép GRACE của NASA và các nhiệm vụ tiếp theo cho thấy từ năm 2002, diện tích đất bị mất nước mỗi năm lớn gấp đôi diện tích bang California ở Mỹ, theo nghiên cứu công bố hôm 25/7 trên tạp chí Science Advances. Tình trạng này bao gồm mất nước từ nguồn dự trữ trên mặt đất như ao hồ và sông ngòi cũng như tầng ngậm nước dưới lòng đất, nguồn cung cấp nước uống quan trọng trên toàn cầu.
Những khu vực siêu khô hạn xuất hiện khắp Bắc bán cầu, vùng bị ảnh hưởng nặng nề nhất trải dài từ bờ biển phía tây Bắc Mỹ, tây nam Bắc Mỹ và Trung Mỹ, Trung Đông và Đông Nam Á. Kết quả là 75% dân số thế giới hiện nay đang sống ở khu vực mất nước ngọt, ảnh hưởng đến nông nghiệp, vệ sinh và khả năng chống chọi biến đổi khí hậu. Xu hướng trên nhiều khả năng gây sa mạc hóa trầm trọng hơn cho nhiều nơi bị thiếu hụt lượng mưa.
Nhóm nghiên cứu cho rằng tình trạng mất nước trên lục địa góp phần nhiều hơn làm tăng mực nước biển toàn cầu so với thềm băng tan chảy. GRACE (Gravity Recovery and Climate Experiment) và nhiệm vụ tiếp theo đo biến động ở lực hấp dẫn Trái Đất, vốn phụ thuộc vào phân bố khối lượng bên trong hành tinh cũng như đặc điểm địa hình trên bề mặt. Cả hai nhiệm vụ đều bao gồm một cặp vệ tinh, phản ứng với lực hấp dẫn của khối nước bên dưới.
Nghiên cứu do các chuyên gia ở Đại học Arizona đứng đầu hé lộ ngay cả khu vực trước đây có xu hướng ẩm ướt cũng đang trở nên khô hạn hoặc ít nhất không còn ẩm ướt nữa. Họ kết luận quản lý kém nguồn nước ngầm là nguyên nhân chính cùng với tác động của biến đổi khí hậu như hạn hán kéo dài ở châu Âu và tầng đất đóng băng vĩnh cửu tan chảy ở khu vực Bắc Cực.
Theo dữ liệu vệ tinh, tình trạng khô hạn gia tăng vào năm 2014 khi hiện tượng El Niño mạnh nhất, gây rối loạn khí hậu toàn cầu. Đợt El Nino kéo dài đến năm 2016 gây ra mùa bão mạnh ở khu vực Thái Bình Dương, góp phần vào những đợt hạn hán tàn phá châu Phi và nhiệt độ bề mặt cao kỷ lục trên toàn thế giới.
Do các tác động liên quan đến khí hậu rất khó kiểm soát, nhóm nghiên cứu kêu gọi những biện pháp khẩn cấp nhằm quản lý nước tốt hơn. "Khai thác nước ngầm quá mức là yếu tố đóng góp lớn nhất làm giảm lưu trữ nước trên đất liền ở khu vực khô hạn. Nguồn nước ngầm cạn kiệt sẽ khó bổ sung kịp thời, gây ra mối đe dọa mới đối với nhân loại, kích hoạt hàng loạt thảm họa tiếp theo", các nhà nghiên cứu nhấn mạnh.
An Khang (Theo Yahoo, Science Advance)