Pep Guardiola trao đổi với Bernardo Silva trong trận Man City hạ Chelsea ở bán kết FA Cup năm 2024. Ảnh: Reuters
Thống kê đến lúc này của mùa giải 2025-2026, trong năm giải VĐQG hàng đầu châu Âu, số lượng các HLV người Tây Ban Nha dẫn dắt các đội đang chiếm áp đảo, với 23 người, so với 16 HLV Italy và 13 HLV Đức lẫn Pháp. Ngoại trừ Bundesliga, các giải đấu lớn gồm Ngoại hạng Anh (bốn người), Serie A (hai người) và Ligue 1 (hai người) đều có quốc kỳ Tây Ban Nha xuất hiện trên ghế chỉ đạo
Từ sau bộ ba chức vô địch Euro 2008, World Cup 2010 và Euro 2012 mà tuyển Tây Ban Nha đạt được, "thương hiệu Tây Ban Nha" đã được nâng tầm trên bình diện quốc tế, với lối chơi tiki-taka thời đó làm biểu tượng và mở ra một chiều kích mới.
Trước đây, những HLV xuất sắc đến Tây Ban Nha để truyền bá tư tưởng, trong khi những nhà cầm quân của xứ sở bò tót phải "du học". Giờ thì gần như ngược lại. Tây Ban Nha trở thành miền đất hứa trong công cuộc phổ quát các giá trị chiến thuật và phương pháp huấn luyện.
"Các HLV Tây Ban Nha đang là hình mẫu trên toàn thế giới", cựu chủ tịch Ủy ban HLV Tây Ban Nha David Gutierrez khẳng định. "Chúng tôi liên tục nhận được yêu cầu từ các liên đoàn nước ngoài muốn nghiên cứu phương pháp của chúng tôi. Gần như mọi quốc gia trên thế giới đều có HLV người Tây Ban Nha và chúng tôi trở thành chuẩn mực".
Chinh phục nước ngoài
Ngay tại giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh là Ngoại hạng, "hiệu ứng Pep Guardiola" với giai đoạn thống trị cùng Man City khi giành chức vô địch sáu trong tám mùa gần nhất, đã mở ra cánh cửa cho những Mikel Arteta, Unai Emery, hay Andoni Iraola.
"Các HLV Tây Ban Nha được đánh giá rất cao bởi tính cẩn trọng, chú trọng chi tiết và lập kế hoạch kỹ lưỡng", Emery, người đưa Aston Villa cán đích vị trí thứ tư ở Ngoại hạng trong mùa trọn vẹn đầu tiên dẫn dắt, lý giải. "Chúng tôi có bảng thành tích giúp củng cố vị thế của mình".
Thực tế, dấu ấn thành công của những HLV người Tây Ban Nha đang được chứng minh thông qua thứ hạng những đội bóng họ dẫn dắt ở các giải VĐQG tầm cỡ châu Âu. Arsenal của Arteta, Real của Alonso và PSG của Enrique đều đang dẫn đầu bảng điểm ở Anh, Tây Ban Nha và Pháp.
Arteta sau ba năm liền về nhì ở Ngoại hạng, cũng như chỉ từng biết mùi vô địch Cup FA và hai Siêu cup Anh, giờ đây đang trên hành trình vững vàng để mang về ngôi vương giải đấu cao nhất xứ sương mù lần đầu tiên cho Arsenal sau 21 năm. Những gì Arteta xây dựng ở Emirates, không chỉ là một tập thể đang đi chinh phục những danh hiệu lớn, mà còn là một dự án bền vững, khoa học sau gần 6 năm tại vị. Xét ở phương diện cá nhân, HLV xứ Basque còn chứng minh rằng ông không phải là một phiên bản "sao chép" của Guardiola, mà đang vạch ra lối đi cho riêng mình, xứng đáng là người xây đắp di sản Arsene Wenger để lại.
HLV Mikel Arteta vỗ tay tri ân các CĐV sau một trận đấu ở Ngoại hạng Anh, trên sân Emirates, London, Anh. Ảnh: Reuters
Tại quê nhà Tây Ban Nha của Arteta, người đồng đội một thời với ông ở Antiguoko là Alonso ngay trong mùa đầu tiên dẫn dắt Real, cũng đang từng bước giúp đội bóng chuyển mình sau mùa giải trắng tay 2024-2025. Chiến thắng 2-1 mới đây trước đại kình địch Barca đã giúp Real xua tan nỗi ám ảnh của chuỗi bốn thất bại liên tiếp ở El Clasico, đồng thời tạo khoảng cách năm điểm trên bảng La Liga ở vị trí dẫn đầu.
Bên cạnh đó, vị HLV từng đưa Bayer Leverkusen vô địch Bundesliga lần đầu tiên trong lịch sử vào 2024 – kèm theo Cup Quốc gia và Siêu cup Đức – đang tìm cách phá vỡ một lời nguyền lâu đời. Real đã không vô địch La Liga với một HLV nội nào trên băng ghế huấn luyện kể từ mùa 2002-2003 dưới thời Vicente del Bosque.
Bên kia biên giới, đại gia Pháp PSG kể từ khi được tiếp quản bởi những ông chủ Qatar từ 2011, cuối cùng cũng tìm thấy "minh chủ" từ một "bộ óc" Tây Ban Nha. Vô địch Ligue 1 với PSG là điều quá tầm thường, họ dễ dàng bỏ túi chiếc cúp hình lục giác với những Carlo Ancelotti, Laurent Blanc, Emery, Thomas Tuchel, Mauricio Pochettino hay Christophe Galtier, nhưng giấc mộng xưng bá Champions League chỉ có thể đi vào đời thực nhờ Enrique mùa trước.
Thắng đậm Inter Milan 5-0 trong trận chung kết giúp PSG trở thành CLB Pháp thứ hai vô địch giải đấu danh giá nhất châu Âu. Thành công ấy khắc ghi tên tuổi của HLV sinh ra ở xứ Asturias. Kể từ khi đến Parc des Princes năm 2023, ngoài Champions League, Enrique đã thâu tóm mọi danh hiệu quốc nội cùng PSG: hai chức vô địch Ligue 1, hai Cup Quốc gia và hai Siêu cúp Pháp.
Mùa hè vừa qua, ông cũng đã vô địch Siêu cúp châu Âu và đang trên đường giành chức vô địch Ligue 1 thứ ba liên tiếp, cũng như không ngại trước mục tiêu bảo vệ ngôi vương châu Âu. "Đây là cuộc đua marathon, bạn có thể chạy nhanh 10 km đầu, nhưng vẫn phải về đích ở những km cuối", Enrique tuyên bố.
Biểu tượng mới Iraola, Fabregas
Arteta, Alonso và Enrique chỉ là "phần nổi của tảng băng". Nhiều HLV Tây Ban Nha khác cũng đang nối gót, đặc biệt là Andoni Iraola và Cesc Fabregas với những câu chuyện bất ngờ đang viết ở Anh và Italy.
Từng mang đến lối chơi vừa phóng khoáng, vừa khoa học thời còn dẫn dắt Rayo Vallecano ở La Liga, Iraola lọt vào mắt xanh của các ông chủ đội chủ sân Vitality. Với tầm vóc bé nhỏ so với các đại gia nước Anh, Bournemouth thời Iraola từ 2023 từng bước nâng tầm. Từ vị trí 12 ở Ngoại hạng mùa đầu dẫn dắt, sau đó là vị trí thứ 9, tập thể Iraola mùa này đang xếp ngay sau Arsenal. Khởi đầu tốt nhất lịch sử CLB với vị trí thứ hai cùng 18/27 điểm tối đa lại đến với HLV 43 tuổi và các học trò sau một mùa hè chia tay hàng loạt trụ cột, từ Ilya Zabarnyi, Dean Huijsen, Milos Kerkez, đến Dango Ouattara.
Cecs Fabregas chỉ đạo trong một trận đấu của Como.
Trong khi đó, tại Italy, Fabregas tiếp tục tranh danh hiệu HLV đột phá nhất mùa của Serie A. Định hình một lối chơi rõ nét đậm phong cách Tây Ban Nha, nhà cầm quân trẻ tuổi này đã thuyết phục được hai ông chủ người Indonesia bơm hơn 100 triệu USD vào kỳ chuyển nhượng hè 2025. Với những đầu tư đúng đắn và chất lượng, Como của Fabregas hiện đứng thứ 7 Serie A, chỉ kém Inter ở nhóm dự Champions League đúng hai điểm và đã bất bại liên tiếp 7 trận trên mọi đấu trường.
Biểu tượng ở cấp độ ĐTQG
Thành công của những HLV Tây Ban Nha ở cấp CLB cũng đang vang vọng ở cấp ĐTQG. Ngôi sao không ai khác là Luis de la Fuente. Người kế nhiệm Enrique đã dẫn dắt Tây Ban Nha vô địch Euro lần thứ tư trong lịch sử và UEFA Nations League 2023.
HLV 64 tuổi còn cùng La Roja vào chung kết Nations League 2025 và san bằng kỷ lục 29 trận bất bại của Del Bosque, khẳng định đẳng cấp của những HLV người Tây Ban Nha không phân biệt tuổi tác hay thế hệ.
Ở trận chung kết Nations League mà De la Fuente thất bại, ông để thua trước một HLV Tây Ban Nha khác: Roberto Martinez. "Tập thể này xứng đáng, đặc biệt là với HLV", thủ quân Cristiano Ronaldo của Bồ Đào Nha nói sau chức vô địch. "Những gì họ làm với ông ấy thật không công bằng. Họ đã chỉ trích ông tơi tả. Ngay cả khi tôi không ở đây, Martinez vẫn là HLV lý tưởng cho tuyển Bồ Đào Nha".
HLV De la Fuente chỉ đạo tiền đạo cánh Lamine Yamal trong trận Tây Ban Nha thắng Croatia 3-0 ở lượt đầu bảng B Euro 2024. Ảnh: AFP
Trừ biến cố lớn, Martinez và Luis de la Fuente sẽ dự World Cup 2026. Trước mắt, đã có một HLV Tây Ban Nha khác đặt vé sang Bắc Mỹ mùa hè tới, là Julen Lopetegui. Cựu HLV tuyển Tây Ban Nha này sau khi chia tay West Ham đã kịp lúc đưa Qatar dự vòng chung kết thế giới và chỉ cần đúng sáu trận để hoàn thành mục tiêu.
Ngoài các giải đấu lớn của châu Âu, nhiều HLV Tây Ban Nha khác cũng đang dẫn đầu ở các giải đấu rải rác khác khắp thế giới, như Julio Velazquez (Levski, Bulgaria), Juan Carlos Carcedo (Pafos, Đảo Síp), Albert Riera (Celje, Slovenia), Gonzalo Garcia (Hajduk Split, Croatia), Abraham Paz (St. Joseph, Gibraltar), Tintin Marquez (Qatar SC, Qatar), Pablo Franco (MAS Fez, Morocco)...
Và không chỉ làm tốt công việc ở sân chơi quốc nội, những HLV Tây Ban Nha cũng để lại dấu ấn ở đấu trường quốc tế. Carcedo đưa Pafos lần đầu vào vòng bảng Champions League. Juanjo Bezares làm nên lịch sử với Lincoln Red Imps khi giành chiến thắng đầu tiên ở cúp châu Âu trong lịch sử một CLB bất kỳ thuộc Gibraltar. AEK Larnaca dưới sự dẫn dắt của Inigo Idiakez vừa gây sốc khi hạ Crystal Palace ở Conference League.
Rõ ràng, bóng đá đương đại đang là thời của những HLV Tây Ban Nha.
Hoàng Thông (theo Marca)