Bộ trưởng Giao thông: Công khai thu chi của trạm BOT vào cuối năm

Đại biểu Nguyễn Hữu Cầu chất vấn, cử tri lo lắng về chất lượng đào tạo lái xe cả lý thuyết và thực hành; nghi ngờ dấu hiệu tiêu cực trong thi cử và muốn biết giải pháp khắc phục của ngành giao thông.

Khẳng định giáo trình đào tạo lái xe được ban hành công khai, không có tiêu cực, song Bộ trưởng Giao thông Nguyễn Văn Thể cho biết có thể xem xét tăng thời lượng đào tạo thực hành, lý thuyết. "Như thế sẽ phát sinh chi phí, nếu có, mong người dân thông cảm", ông nói.

Trong hơn nửa tiếng đồng hồ trả lời chất vấn các đại biểu Quốc hội từ đầu giờ chiều, Bộ trưởng Thể không dưới chục lần "xin cảm ơn, xin tiếp thu ý kiến đại biểu nêu".

Đặt câu hỏi chất vấn, đại biểu Nguyễn Phước Lộc đề nghị Bộ trưởng Giao thông minh bạch thu - chi trong khai thác BOT. 

Trả lời, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nói "hiện Bộ phải tập trung quyết toán công trình. Sau quyết toán sẽ có thiết kế đồng bộ, thời gian thu phí chuẩn, đảm bảo giám sát chặt chẽ. Quyết toán xong sẽ công khai". Hiện Bộ đang đề nghị chính quyền địa phương khẩn trương hoàn thành quyết toán các dự án đã làm xong.

Ông cũng cho rằng, khi triển khai hệ thống thu phí tự động năm 2019 thì số thu của các trạm BOT sẽ được minh bạch.

Tuy nhiên, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương băn khoăn về phần trả lời của Bộ trưởng Thể. Bà đặt câu hỏi "Bộ trưởng cho hay vì sao chưa quyết toán? Lâu nay dựa vào đâu xác định giá thu phí? Phải chăng đang áng chừng mức thu? Khi nào việc quyết toán được hoàn tất?".

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể giải thích, một dự án đầu tư thấp nhất 15 năm, cao nhất 20 năm. Dự án đã đầu tư, nghiệm thu chỉ còn khâu quyết toán, do đó toàn bộ quyết toán của nhà đầu tư trình lên có thể không chính xác 100% song "không thể dừng thu phí do họ đã đầu tư toàn bộ, nếu không sẽ phát sinh lãi đầu tư".

"Chúng ta đã ký hợp đồng ban đầu, nên tích cực quyết toán thì sau khi xong sẽ điều chỉnh lại hợp đồng chính thức. Hiện nay các trạm BOT vẫn nằm trong thời gian thu phí và Bộ linh động để nhà đầu tư thu phí", ông Thể nói và không quên khẳng định "quyết tâm đẩy nhanh quyết toán các trạm BOT trong thời gian nhanh nhất".

Vẫn chưa hài lòng, bà Đàng Thị Mỹ Hương hỏi tiếp: có khó khăn gì khiến Bộ Giao thông không công khai mức thu, chi mỗi ngày của các trạm BOT trên bảng điện tử?

Cho hay việc công khai này không hề khó, song Bộ trưởng Thể mong cử tri, người dân chờ đợi thêm tới cuối năm khi hệ thống thu phí tự động được đưa vào sử dụng tại một số trạm trên Quốc lộ 1, lúc đó các con số thu - chi sẽ "không thể ai can thiệp".

Đại biểu Phùng Văn Hùng nêu chất vấn vì sao chi phí dành cho phát triển đường sắt quá thấp? Bộ trưởng Giao thông Nguyễn Văn Thể khẳng định không có phân biệt đối xử trong phát triển đường sắt với các loại hình giao thông khác.

"Đường sắt hay đường bộ đều quan tâm như nhau, nhưng dự án đường sắt kinh phí cao, để hình thành một đoạn tuyến cần kinh phí lớn. "Chúng tôi sẽ chọn những đoạn tuyến tốt đề đầu tư và đưa ra giải pháp cùng địa phương quản lý hành lang giao thông", ông nêu.

Phần trả lời này không nhận được sự đồng tình của đại biểu. Ông Phùng Văn Hùng "truy" tiếp, thời gian qua đầu tư cho đường sắt chỉ chiếm 2-3% trong tổng đầu tư của ngành, "Bộ trưởng cần giải thích nguyên nhân đầu tư cho đường sắt thấp?".

Bộ trưởng Thể nói thêm, nhiều năm qua lãnh đạo ngành giao thông trăn trở cố gắng duy trì đường sắt hiện nay và phát triển, xây dựng dự án mới. Tuy nhiên, theo lãnh đạo ngành giao thông, nếu không thông qua dự án đường sắt tốc độ cao thì cũng khó giải quyết căn cơ bài toán của đường sắt Việt Nam. 

Trả lời câu hỏi về "phí chồng phí" liêm quan đến dự án BOT, ông Nguyễn Văn Thể cho rằng, trách nhiệm Nhà nước là cung cấp hệ thống hạ tầng, nhưng ngân sách không đủ phát triển, nâng cấp mở rộng hệ thống đường bộ nên Nhà nước kêu gọi các thành phần kinh tế tham gia theo hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao.

"Nhà nước đặt hàng doanh nghiệp cung cấp dịch vụ công. Khi doanh nghiệp bỏ tiền ra kinh doanh thì được hưởng chính sách", ông Thể nói.

Người dân nộp phí Quỹ bảo trì đường bộ và Quỹ này có trách nhiệm đảm bảo giao thông cho đường quốc gia, địa phương; các nhà đầu tư thì có trách nhiệm sửa chữa đường BOT, nếu không đảm bảo chất lượng thì Bộ Giao thông sẽ yêu cầu dừng, không cho thu phí.

Kết thúc phiên chất vấn sáng 4/6 có 30 đại biểu chất vấn, 20 lượt đại biểu tranh luận; còn 28 đại biểu đăng ký. Quốc hội nghỉ lúc 11h30 và trở lại vào 14h chiều.

Đại biểu Đặng Thuần Phong chất vấn về chi phí làm đường. "Bộ trưởng nghĩ sao khi chi phí làm đường của ta 700 tỷ đến 1.000 tỷ đồng một km trong khi các nước 200 tỷ đến 300 tỷ đồng. Tuổi thọ đường xá của họ vài chục năm còn của ta thì vài năm đã xuống cấp?", ông nêu vấn đề. 

Trả lời các đại biểu, ông Nguyễn Văn Thể cho hay, suất đầu tư 700 tỷ đồng đến 1.000 tỷ đồng một km có thể đúng cho vài đoạn đường, chứ không phải tất cả. Việc xây dựng đường phụ thuộc vào địa hình, địa chất, chi phí giải phóng mặt bằng. Các khoản chi phí này khác nhau giữa các địa phương, các nước. Ông đơn cử, với khu vực nền đất yếu như khu vực đồng bằng sông Cửu Long thì chi phí xử lý tốn kém hơn khu vực khác.

Thời gian tới, Bộ Giao thông sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng thí điểm đoạn đường mẫu để có suất đầu tư chuẩn.

Hai đại biểu Tô Bích Châu và Dương Trung Quốc cùng chất vấn về tình trạng đường sắt lạc hậu, dẫn tới tai nạn xảy ra liên tiếp vừa qua. 

"Phải chăng làm đường bộ thì dễ chia sẻ lợi ích hơn làm đường sắt, nên Bộ Giao thông để cho lĩnh vực đường sắt lạc hậu", ông Dương Trung Quốc nêu câu hỏi

Trả lời chất vấn trên, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nói nếu giao thông đường sắt phát triển tốt thì sẽ giảm tải cho đường bộ và không phải đầu tư nhiều tiền cho đường bộ Bắc Nam như hiện nay. Ông cho hay, đường sắt Bắc Nam hiện ở giai đoạn 2 sử dụng dầu diesel, nghĩa là vô cùng lạc hậu; có những đoạn đường sắt hình thành 70-80 năm vẫn chưa có giải pháp nâng cấp để đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân.

"Tôi xin nhận trách nhiệm của ngành trong tham mưu vấn đề này", ông Thể nói. 

Trước thực tế tai nạn đường sắt gia tăng, trưởng ngành giao thông giải thích, hiện vẫn còn 5.719 đường giao cắt trên toàn tuyến đường sắt, trong đó 1.519 đường giao cắt do Tổng công ty Đường sắt tổ chức có gác chắn, quản lý tương đối tốt. Còn lại hơn 4.200 đường giao cắt dân sinh là đường nhỏ, kết nối cụm dân cư, có gờ cảnh báo, biển cảnh báo tai nạn, song việc chấp hành tham gia giao thông không nghiêm nên phương tiện qua khu vực này tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông. 

Bộ đang tập trung xử lý để chấn chỉnh tình trạng trên, cùng với địa phương tăng cường quản lý và dứt khoát không để phát sinh thêm đường giao cắt. Về lâu dài, Bộ chuẩn bị đề án xây dựng đường sắt tốc độ cao, sẽ trình cấp có thẩm quyền trong năm 2019.

"Bộ Giao thông rất quan tâm tới đường sắt. Bản thân lãnh đạo Bộ, các đơn vị đã nhận trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước và xin lỗi người dân về các vụ tai nạn vừa qua. Chúng tôi xác định trách nhiệm rất cao trước người dân vấn đề này", ông nêu.

Cũng theo trưởng ngành giao thông, dự án đường sắt có suất đầu tư rất lớn, có những dự án hàng chục tỷ đô la. Cách đây 8 năm dự án đường sắt Bắc Nam đã trình ra Quốc hội nhưng sau đó không được thông qua do nguồn huy động đầu tư quá lớn.

"Nếu làm thì phải xây tuyến mới chứ không thể chắp vá trên đường hiện nay. Nếu Quốc hội thống nhất chủ trương, Chính phủ chỉ đạo sẽ tiến hành triển khai các dự án đường sắt mới", ông nói thêm.

Chủ tịch Quốc hội Kim Ngân nhắc nhở, tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội đồng ý dùng khoản dự phòng đầu tư công trung hạn 5 năm là 15.000 tỷ đồng để phát triển các dự án giao thông, trong đó có 7.000 tỷ dành cho đầu tư đường sắt, 8.000 tỷ dành cho đường bộ quan trọng tạm dừng thi công. "Tới nay việc này cũng chậm, Bộ trưởng nhanh chóng chỉ đạo để sớm trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội", bà Ngân nói. 

Trong mạch chất vấn về tình hình vi phạm quy định an toàn giao thông, đại biểu Nguyễn Sỹ Cương gợi ý, nếu có thời gian buổi trưa, Bộ trưởng có thể cùng ông ra ngã tư để biết vi phạm đang diễn biến phức tạp thế nào. Bộ trưởng Thể cảm ơn gợi ý của đại biểu và nói "ông đã nắm được tình hình"

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân gợi ý, buổi trưa Bộ trưởng ăn uống, nghỉ ngơi để chiều trả lời chất vấn tiếp, không cần phải ra đường khảo sát vi phạm giao thông.

Đại biểu Nguyễn Mạnh Cường cho rằng, tình trạng ùn tắc giao thông diễn biến phức tạp ở nhiều thành phố lớn gây thiệt hại lớn cho kinh tế, môi trường và sức khoẻ con người. Nhiều giải pháp đã được thực hiện như hạn chế xây dựng nhà cao tầng, xây dựng đường sắt đô thị, xe buýt nhanh, di dời trường học, bệnh viện ra khỏi trung tâm,… nhưng tiến độ các giải pháp trên còn rất chậm, hiệu quả chưa cao.

“Cử tri cho rằng đến nay vẫn chưa có giải pháp rõ ràng, thiếu quyết tâm, xin Bộ trưởng cho biết giải pháp cụ thể để khắc phục tình trạng trên?”, đại biểu chất vấn.

Chủ trì phiên chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân hoan nghênh đại biểu Cường đã chuyển sang chất vấn chủ đề khác. Bà cho hay, có nhiều nội dung liên quan đến hoạt động của ngành giao thông, nhưng “từ sáng đến giờ chúng ta tập trung quá nhiều vào dự án BOT”.

Trả lời chất vấn trên, Bộ trưởng Giao thông cho biết, các đô thị của Việt Nam có lịch sử hàng trăm năm, nhiều lần điều chỉnh quy hoạch, tuy nhiên có những quy hoạch và triển khai trong thực tế không sát với thực tiễn phát triển đô thị nên đã dẫn đến tình trạng ách tắc. Các địa phương và bộ ngành rất quyết tâm giải quyết vấn đề này. Cụ thể, Uỷ ban an toàn giao thông quốc gia đã được thành lập, hàng tháng, quý các bên liên quan đều họp để xem xét, giải quyết các vấn đề liên quan.

Bộ trưởng Thể nói, để giải quyết triệt để tình trạng ùn tắc giao thông ở các đô thị, cần điều chỉnh tổng thể quy hoạch để có giải quyết căn cơ, giám sát chặt chẽ quy hoạch mới.