Những phàn nàn về tình trạng thiếu điện cho sản xuất một lầ nữa được đại diện các nhóm công tác, phòng thương mại các nước đưa ra tại Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF) 2014, vừa diễn ra tại Hà Nội. Đây là vấn đề đã được các nhà đầu tư nước ngoài nhắc lại suốt nhiều kỳ diễn đàn trước đó.
Tuy nhiên, trong phần trả lời tại sự kiện, Bộ trưởng Bộ Công Thương - Vũ Huy Hoàng cho rằng chưa bao giờ tình hình sản xuất và cung ứng điện của Việt Nam đạt trạng thái tốt như hiện nay. Không chỉ đủ điện cho sản xuất, sinh hoạt của người dân mà hệ số dự phòng luôn ở mức 20-30%. Tuy vậy, người đứng đầu ngành Công Thương cũng chia sẻ rằng thực tế vẫn còn một vài địa bàn khó khăn, đường dây và hệ thống phân phối không đảm bảo, dẫn tới sự cố và chất lượng điện thấp. "Ngành điện cam kết đồng hành với doanh nghiệp, chỗ nào chất lượng điện thấp chắc chắn sẽ khắc phục", ông nói.
Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết chưa bao giờ tình hình sản xuất và cung ứng điện lại đạt trạng thái tốt như hiện nay.
Trước đó, báo cáo của Tiểu nhóm Năng lượng VBF cho hay, nhu cầu năng lượng của Việt Nam ngày càng cao với mức tăng trưởng trung bình 14,5% trong giai đoạn 2001 - 2010 và trên 10% trong những năm gần đây. Tuy nhiên, các nguồn cung ứng điện lại gặp rất nhiều khó khăn do năng lượng thủy điện suy giảm, sự trì hoãn mở rộng các nhà máy nhiệt điện, mức giá nhập khẩu than cao và các khó khăn trong phát triển năng lượng hạt nhân...
Một trong những nguyên nhân khiến nhà đầu tư quan ngại chính là giá điện. Cụ thể, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hiện trả cho các nhà sản xuất điện độc lập 7,8 cent một kWh, và theo tiểu nhóm đây là mức quá thấp để tạo ra lợi nhuận cho các nhà đầu tư, dẫn tới thu hút đầu tư vào ngành điện rất khó khăn.
Ngoài ra, EVN phải chịu lỗ cũng khiến vốn cho ngành điện chỉ đến từ nguồn hỗ trợ phát triển (ODA) mà khó vay vốn ngân hàng hay đầu tư tư nhân. "Không có nhà đầu tư tư nhân nước ngoài hay ngân hàng nào chấp nhận kế hoạch của EVN để mua điện từ các nhà máy điện gió, trừ phi có sự đảm bảo của chính phủ Việt Nam", đại diện nhóm năng lượng cho biết.
Theo quy hoạch điện VII, giai đoạn 2011 - 2015, mỗi năm ngành điện cần khoảng 100.000 tỷ đồng để đầu tư cơ sở hạ tầng, tuy nhiên, trong năm 2013 mức thu xếp vốn chỉ đạt gần 65%. Trước vấn đề này, tại một hội thảo khoa học về vốn cho các dự án điện, ông Dương Quang Thành, Phó tổng giám đốc EVN thừa nhận công tác thu xếp vốn của tập đoàn gặp không ít khó khăn, chủ yếu do giá điện chưa thu hút đầu tư và nguồn vốn tín dụng thương mại không mấy sáng sủa, thậm chí có ngân hàng đã ngừng giải ngân dẫn đến tiến độ thi công của một số dự án bị ảnh hưởng.
Vốn vay nước ngoài cũng không khả quan do chỉ số tài chính của EVN không đáp ứng được các yêu cầu tối thiểu của các nhà tài trợ. Do vậy, nhằm tạo điều kiện cho tập đoàn có đủ vốn đầu tư các dự án nguồn điện, ông Thành đề xuất Chính phủ cần tiếp tục thực hiện lộ trình điều chỉnh giá điện theo cơ chế thị trường. Đồng quan điểm, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam Trần Viết Ngãi cho rằng điều chỉnh giá điện theo cơ chế thị trường là cần thiết, song ngành điện cũng cần công khai bức tranh tài chính, giá vốn sản xuất để mọi quyết định nhận được sự đồng tình và đáng tin cậy.
Phương Linh