Lễ đón bằng công nhận bia ma nhai là di sản tư liệu thuộc chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình, tổ chức ngay dưới chân danh thắng Ngũ Hành Sơn. Tại đây, có 78 văn bản bằng chữ Hán, chữ Nôm được khắc trên vách đá và hang động.
Ông Lê Trung Chinh, chủ tịch UBND TP Đà Nẵng (bìa phải), nhận bằng công nhận ma nhai là di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Ảnh: Nguyễn Đông
Nhiều nhất là tại động Hoa Nghiêm và động Tàng Chơn, mỗi động có 20 ma nhai. Động Huyền Không lưu giữ 3 ma nhai, trong đó có ngự bút của vua Minh Mạng "Huyền Không Động". Hang Vân Nguyệt Cốc có 3 bia ma nhai ngự bút của vua Minh Mạng năm 1837, khắc ghi tên hang, động.
Thống kê có ba thể loại ma nhai, gồm bi ký Phật giáo thời chúa Nguyễn; ngự bút vua Minh Mạng và thơ đề của các đại thần, quan lại triều Nguyễn; bút tích của các hòa thượng, thiền sư, đạo sĩ. Nội dung đa dạng, hình thức độc đáo, cùng nhiều thể loại văn học, có niên đại trải dài từ nửa đầu thế kỷ 17 đến 20.
Bà Miki Nozawa, Trưởng ban Giáo dục, Văn phòng UNESCO tại Việt Nam, nói bộ sưu tập 78 ma nhai đã lưu giữ ký ức về sự giao lưu kinh tế, văn hóa, chính trị, xã hội giữa Việt Nam với các nước trên con đường hàng hải xuyên khu vực, cũng như vai trò của phụ nữ Việt Nam trong thế kỷ 17.
"Việc ghi danh ma nhai trong danh mục di sản tư liệu thuộc chương trình Ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương là sự ghi nhận ý nghĩa, tầm vóc cấp khu vực của bộ sưu tập theo nhiều tiêu chí, như ý nghĩa lịch sử, tính độc đáo và tính xác thực, đồng thời có tính đến sự nhạy cảm về giới", bà Miki Nozawa nói.
Du khách tham quan, tìm hiểu về ma nhai tại động Tàng Chơn. Ảnh: Nguyễn Đông
Ông Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Văn hóa Thể thao và Du lịch, cho biết bia ma nhai là các tác phẩm trên đá độc đáo ấn tượng, chiếm số lượng ít trong danh sách di sản tư liệu khu vực, thế giới và là đầu tiên ở Việt Nam. Việc công nhận bia ma nhai khởi đầu cho việc khai phá tiềm năng di sản tư liệu đặc biệt giá trị trong kho tàng di sản văn hóa Việt Nam.
Hiện, TP Đà Nẵng đã dập văn bia bằng giấy dó các tác phẩm ma nhai tại danh thắng Ngũ Hành Sơn để tổ chức triển lãm, giới thiệu rộng rãi đến người dân, du khách trong và ngoài nước. Bà Ngô Thị Kim Yến, Phó chủ tịch TP Đà Nẵng, cho biết thời gian tới thành phố sẽ kiểm tra, giám sát và bảo vệ nghiêm ngặt các ma nhai.
Ma nhai trên vách đá động Tàng Chơn. Ảnh: Nguyễn Đông
Đến nay, USESCO đã ghi danh 32 di sản của Việt Nam vào danh sách di sản khu vực và thế giới. Riêng di sản tư liệu, hiện có 3 di sản thế giới và 6 di sản châu Á - Thái Bình Dương. Bia ma nhai (Đà Nẵng) và bộ sưu tập văn bản Hán Nôm (Hà Tĩnh) được công nhận là di sản tư liệu khu vực châu Á - Thái Bình Dương, ngày 26/11/2022.