Hụi hay còn được gọi là họ, biêu, phường (sau đây gọi chung là họ), việc tổ chức họ chỉ được thực hiện nhằm mục đích tương trợ lẫn nhau giữa những người tham gia quan hệ về họ; không được tổ chức họ để cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác (căn cứ khoản 2, khoản 3 Điều 3 Nghị định 19/2019/NĐ-CP).
Hiện nay, pháp luật không có khái niệm về giật họ. Tuy nhiên, trên thực tế, những trường hợp chủ họ đến ngày giao họ nhưng không giao hoặc thành viên trong dây họ sau khi nhận họ xong thì không tiếp tục đóng họ như cam kết làm ảnh hưởng đến thành viên khác trong dây họ thì được gọi là giật họ.
Điều 25 Nghị định 19/2019/NĐ-CP quy định về giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm trong việc tham gia họ như sau:
- Trong trường hợp có tranh chấp về họ hoặc phát sinh từ họ thì tranh chấp đó được giải quyết bằng thương lượng, hòa giải hoặc yêu cầu tòa án giải quyết theo quy định của pháp luật.
- Chủ họ, thành viên, cá nhân, tổ chức liên quan có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có hành vi cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác khi tham gia quan hệ về họ.
Như vậy, nếu bị giật họ thì trước tiên các bên nên ngồi lại để thương lượng nhằm giải quyết một cách êm thấm. Nếu chủ họ vẫn không chịu thanh toán tiền họ cho bạn theo cam kết ban đầu thì bạn có quyền khởi kiện ra tòa án để bảo đảm quyền lợi chính đáng.
Nếu bạn xét thấy chủ họ hoặc thành viên của dây họ có dấu hiệu lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản (như là có hành vi gian dối, bỏ trốn... nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản) thì bạn cần phải trình báo với cơ quan công an, đề nghị họ điều tra để khởi tố về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Lưu ý: Trong trường hợp bị giật họ, bạn cần bình tĩnh, thực hiện đúng theo quy định nêu trên. Không nên gây rối trật tự công cộng hoặc có hành vi quá khích (như đánh, hành hung, đe dọa kẻ giật họ) nhằm tránh gặp rủi ro pháp lý.
Luật sư Phạm Thanh Hữu
Đoàn luật sư TP HCM