Chiếc xe chở dầu sưởi đến sớm hơn dự kiến tại gia đình Allyssa Canoy ở thành phố Fairbanks, Alaska, mang theo đủ nhiên liệu cho những tháng mùa đông giá lạnh phía trước, kèm theo hóa đơn 2.600 USD. Canoy và hai con trai sẽ không quá lo lắng, bởi họ sắp nhận được những tấm chi phiếu từ chính quyền bang đủ để trang trải khoản chi phí này và còn dư lại chút ít cho lũ trẻ.
Bắt đầu từ tuần sau, Alaska sẽ tiến hành chi trả khoản cổ tức thường niên cho cư dân, được rút ra từ quỹ đầu tư dầu mỏ trị giá 83 tỷ USD. Khoản tiền có tên gọi chính thức là Cổ tức Quỹ Dài hạn (PFD), thường được ví von là một dạng "tiền thưởng" dành cho công dân chấp nhận sống tại vùng đất quanh năm lạnh lẽo.
Quỹ đầu tư này được Alaska lập ra vào năm 1976, khi nguồn thu từ dầu khí tăng mạnh, nhằm gìn giữ một phần tài sản kiếm được từ tài nguyên chung cho thế hệ sau. Theo hiến pháp bang Alaska, khoản vốn gốc của quỹ phải được giữ nguyên, nhưng lợi nhuận nhờ đầu tư có thể được sử dụng. Chương trình PFD bắt đầu được chi trả từ năm 1982.
Cư dân Alaska xếp hàng đăng ký nhận tiền PFD tại thành phố Anchorage vào tháng 3/2023. Ảnh: Alaska Beacon
Năm nay, mỗi người dân đủ điều kiện sẽ nhận 1.000 USD, mức thấp nhất kể từ 2020 khi khoản chi là 992 USD. Trong gần hai thập kỷ qua, số tiền này hiếm khi rơi xuống dưới mốc 1.000 USD.
Trước năm 2018, số tiền cổ tức được tính toán dựa trên hiệu quả hoạt động của quỹ theo công thức định sẵn, nhưng mô hình này bị đánh giá là không còn phù hợp. Thay vào đó, nghị sĩ bang sẽ quyết định mức chi, thường là một trong những vấn đề được giải quyết sau cùng trong quá trình đàm phán ngân sách. Họ buộc phải cân nhắc giữa quy mô PFD với nhu cầu tài trợ cho các chương trình công cộng, trong đó có giáo dục.
Theo công thức cũ, người dân năm nay lẽ ra sẽ nhận tới 3.800 USD. Tuy nhiên, với bối cảnh tài chính hiện tại, các nghị sĩ cho rằng mức 1.000 USD là con số phù hợp, vừa đủ duy trì hỗ trợ cho dân, vừa bảo đảm ngân sách cho giáo dục phổ thông.
Năm ngoái, mỗi người dân tại Alaska nhận khoảng 1.700 USD từ chương trình PFD. Một số năm, chính quyền còn chi thêm khoản hỗ trợ chi phí năng lượng bên cạnh cổ tức.
Trong số khoảng 740.000 dân Alaska, hơn 600.000 người sẽ nhận khoản chi năm nay, với điều kiện đáp ứng các tiêu chuẩn về cư trú. Để nhận được tiền, người dân phải đăng ký từ tháng 1 đến cuối tháng 3 và tuân thủ hàng loạt điều kiện như cư trú liên tục, có ý định sinh sống lâu dài tại Alaska, không nhận phúc lợi từ bang khác và không phạm các tội nghiêm trọng.
Những ai đăng ký online và nhận chuyển khoản trực tiếp sẽ nhận tiền từ ngày 2/10, trong khi các đơn đăng ký bằng giấy hoặc nhận chi phiếu sẽ được phát từ ngày 23/10. Người dân có thể tra cứu tình trạng hồ sơ qua cổng thông tin trực tuyến của bang.
Thanh Danh (Theo AP, Economic Times, Alaska Beacon)