Ba đề xuất nổi bật tại cổng Góp ý kiến tạo

Từ ngày 1 đến 7/9 độc giả gửi nhiều đề xuất đến cổng Góp ý kiến tạo của VnExpress, trong đó có ba đề xuất nổi bật về chia sẻ lợi ích nghiên cứu, quy định khi dùng máy phát điện trong không gian kín và chính sách nuôi dưỡng doanh nghiệp khoa học công nghệ. Các đề xuất từ cộng đồng cho thấy những vướng mắc từ thực tiễn, góp phần định hình chính sách.

Động lực từ chia sẻ lợi ích nghiên cứu

Độc giả Trương Xuân Khiêm gửi đề xuất về vấn đề chia sẻ lợi ích nghiên cứu, mục tiêu để khoa học công nghệ trở thành động lực then chốt của phát triển kinh tế. Theo TS Khiêm, Việt Nam cần một văn bản pháp luật quy định rõ ràng quyền lợi và trách nhiệm của người làm nghiên cứu.

Ông đề xuất cơ chế phân chia lợi ích minh bạch: nhà khoa học được hưởng 30% lợi nhuận từ phát minh, 10% đóng góp cho Quỹ phát triển khoa học, đồng thời được miễn thuế trong 10 năm. Cơ chế này giúp tạo động lực cho các nhà nghiên cứu tiếp tục đầu tư chất xám.

Độc giả nêu ví dụ trên thế giới, nhiều nước đã áp dụng cơ chế "royalty sharing" (chia sẻ bản quyền) để khuyến khích sáng tạo, và đây có thể là hướng đi phù hợp với Việt Nam. Ví dụ: tại Mỹ, một giáo sư đại học khi có phát minh thương mại hóa thành công có thể nhận 30-40% lợi nhuận bản quyền. Mô hình này không chỉ giúp nhà khoa học sống bằng tri thức mà còn khuyến khích đại học, viện nghiên cứu gắn kết với doanh nghiệp.

Cần quy định cảnh báo khi dùng máy phát điện trong không gian kín

Thực tế những năm qua, nhiều vụ tai nạn thương tâm xảy ra khi người dân đặt máy phát điện trong không gian kín, dẫn đến ngạt khí CO. Đặc biệt sau mỗi đợt mưa bão, mất điện kéo dài, nguy cơ này càng gia tăng.

Tác giả Cao Tân cho rằng, Bộ quản lý cần ban hành quy định bắt buộc nhà sản xuất gắn cảnh báo rõ ràng: "Không để thiết bị hoạt động trong phòng ngủ hay không gian kín". Đây phải là tiêu chuẩn bắt buộc, tương tự cảnh báo "Không hút thuốc" trên bao thuốc lá

Cảnh báo trực quan sẽ giúp nâng cao ý thức người dùng, nhất là ở vùng nông thôn hoặc nơi người dân ít tiếp cận thông tin.

Thực tế năm 2023, tại Quảng Bình, một gia đình bốn người tử vong vì chạy máy phát trong phòng kín khi mất điện do bão. Những bi kịch này hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu có cảnh báo bắt buộc và tuyên truyền rộng rãi.

Ở Nhật Bản, bất kỳ thiết bị đốt nhiên liệu nào đều đi kèm cảnh báo an toàn in nổi bật bằng nhiều ngôn ngữ. Việt Nam có thể tham khảo mô hình này để đưa ra quy định cụ thể, đồng bộ.

Chính sách nuôi dưỡng doanh nghiệp công nghệ lớn

Theo Nghị quyết 57, mục tiêu đến năm 2045 Việt Nam phải có ít nhất 10 doanh nghiệp công nghệ số ngang tầm các nước tiên tiến, đồng thời thu hút thêm 5 tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới đặt trụ sở nghiên cứu và sản xuất tại Việt Nam.

Độc giả Nguyễn Bình đặt câu hỏi: hiện đã có chính sách nào cụ thể để hiện thực hóa điều này, và doanh nghiệp muốn tham gia cần làm gì?

Phản hồi vấn đề này Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết Chính phủ đã ban hành các nhiệm vụ, giải pháp và giao cho các Bộ, ngành, địa phương chủ trì xây dựng, đề xuất ban hành và triển khai.

Trong số này Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng và trình Thủ tướng ban hành Bộ tiêu chí để xác định Doanh nghiệp công nghệ số ngang tầm các nước tiên tiến.

Các Bộ, ngành, địa phương công bố danh mục các bài toán lớn về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của đất nước để các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam tham gia giải quyết;

Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng và trình Thủ tướng công bố danh mục các nhiệm vụ trọng điểm về chuyển đổi số; đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các doanh nghiệp công nghệ số thực hiện.

Các Bộ, ngành xây dựng, ban hành chương trình đẩy mạnh sản xuất thông minh, chuyển đổi số trong các lĩnh vực trọng điểm như nông nghiệp, công nghiệp, thương mại, tài chính, giáo dục, y tế, giao thông, xây dựng, logistics, du lịch...).

Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng và trình Thủ tướng ban hành Đề án hình thành các doanh nghiệp công nghệ chiến lược quy mô lớn trong nước để phát triển hạ tầng số, nhân lực số, dữ liệu số, công nghệ chiến lược, an toàn, an ninh mạng.

Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng và trình Thủ tướng ban hành Đề án hỗ trợ, phát triển các doanh nghiệp công nghệ số vươn ra toàn cầu.

Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng và trình Thủ tướng ban hành cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cho các doanh nghiệp công nghệ số thực hiện các nhiệm vụ trọng điểm về chuyển đổi số.

Bộ Tài chính chủ trì, các bộ ngành, địa phương thường xuyên rà soát, xây dựng cơ chế thu hút doanh nghiệp công nghệ hàng đầu thế giới đặt trụ sở, đầu tư nghiên cứu, sản xuất tại Việt Nam theo nguyên tắc: sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực Việt Nam đang ưu tiên; có phát triển công nghiệp phụ trợ tại Việt Nam; có đầu tư Trung tâm nghiên cứu và phát triển tại Việt Nam với tỷ lệ 1% - 3% doanh thu...

Các nhiệm vụ, giải pháp nêu trên đang được các Bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, tổ chức triển khai thực hiện.

Minh Thư