Tại xưởng sửa chữa điện lạnh ngổn ngang máy móc ở xã Yên Bình, tỉnh Lào Cai (Yên Bái cũ), anh Hùng tỉ mẩn dùng thước kẹp đo độ dày một trục sắt. Xung quanh anh, 5 chiếc xe công trình gồm máy xúc, xe lu, xe ben, cần cẩu xếp thành hàng. Chúng đều là phiên bản thu nhỏ tỷ lệ 1:6 hoặc 1:8 nhưng sở hữu hệ thống động cơ, thủy lực vận hành trơn tru.
Tốt nghiệp đại học chuyên ngành kinh tế nhưng mê máy móc, anh Hùng rẽ ngang sang làm kỹ thuật điện lạnh để thỏa đam mê và tiện chăm sóc gia đình. Đầu năm 2022, khi công việc gián đoạn do dịch bệnh, anh bắt đầu chế tạo chiếc máy xúc tỷ lệ 1:8 đầu tiên.
"Lợi thế duy nhất của tôi là nghề điện lạnh, giúp hiểu cơ bản về cách máy móc vận hành và đấu nối mạch điện", anh nói.
Anh Hùng và chiếc xe máy xúc lật (wheel loader) CAT 994K phiên bản thu nhỏ được anh chế tạo. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Không có kiến thức cơ khí bài bản, anh lên mạng tìm tài liệu, xem video hướng dẫn nguyên lý hoạt động của xe công trình. Thiếu bản vẽ chi tiết, anh tìm đến các công trường xây dựng quan sát xe thực tế, chụp ảnh khớp nối, hệ thống thủy lực rồi phác thảo lại. Nơi ở không có vật liệu chuyên dụng, anh ra vựa phế liệu lùng mua từng thanh sắt, tấm tôn cũ về tái chế. Riêng phần khung gầm chịu lực, anh mua thép mới để đảm bảo độ bền.
Không có máy tính thiết kế hay máy cắt CNC như quy trình công nghiệp, Hùng làm thủ công hoàn toàn. Bộ dụng cụ chỉ gồm máy cắt sắt cầm tay, máy hàn que, khoan và búa. Anh đo đạc trực tiếp trên vật liệu, cắt và hàn để liên kết.
"Cắt bằng tay rất khó chuẩn xác như máy. Những ngày đầu, tôi làm hỏng vô số lần, cắt rồi lại vứt, hàn rồi lại tháo", người thợ 35 tuổi kể.
Sau ba tháng, chiếc xe ben đầu tiên hoàn thiện khung vỏ, được lắp động cơ điện và bộ mạch điều khiển mua từ sàn thương mại điện tử. Dù chưa thật sự tinh xảo, xe đã có thể di chuyển và nâng hạ thùng hàng nặng hàng chục kg.
Từ động lực ban đầu, anh tiếp tục chế tạo hơn 10 mô hình khác nhau như máy xúc 390S, xe ủi cát D11, xe lu, đầu kéo. Mỗi xe dài 1-3 m, cao 50-70 cm, tải trọng từ vài chục đến hàng trăm kg. Thời gian hoàn thiện mỗi mô hình mất 2-6 tháng, chi phí nguyên vật liệu 30-80 triệu đồng.
Một số xe công trình, xe tăng được anh Mạnh Hùng chế tạo từ năm 2022 đến nay. Nguồn: @hungdel_toys
Kỳ công nhất là chiếc cần cẩu dài 3 m, cần vươn xa 6 m, sức nâng 200 kg. Anh mất 6 tháng nghiên cứu và thực hiện hoàn toàn dựa vào hình ảnh trên mạng do không có xe thực tế để quan sát.
Thách thức lớn nhất nằm ở cơ cấu nâng hạ và hệ thống dây cáp bên trong cần trục. Anh phải tính toán sắp xếp các ròng rọc sao cho dây cáp thu - nhả mượt mà, không bị rối hay giật cục khi chịu tải trọng lớn. "Chỉ cần sai một thông số nhỏ ở hệ thống cáp, xe sẽ không thể vận hành an toàn", anh Hùng cho hay. Khi hoàn thiện, cỗ máy có thể nhấc bổng một chiếc xe máy.
Những video ghi lại cảnh xe vận hành được anh đăng tải lên mạng xã hội, thu hút hàng triệu lượt xem. Không giấu nghề, anh quay chi tiết từng công đoạn, từ chọn vật liệu, đi đường hàn đến địa chỉ mua linh kiện để hướng dẫn người cùng đam mê. Nhiều người hỏi mua lại các mô hình với giá cao nhưng anh từ chối, muốn giữ lại làm kỷ niệm.
Thấy chồng ngày đêm cặm cụi với sắt thép, khói hàn độc hại, lại thêm công việc điện lạnh leo trèo vất vả, vợ anh nhiều lần khuyên can. Anh cam kết giảm bớt thời gian làm đêm nhưng không từ bỏ vì "máu đam mê đã ngấm vào người".
Chiếc xe cần cẩu được anh Hùng chế tạo có khả năng nâng đồ vật nặng 200-300 kg, từ xe máy cho đến bao tải thóc, miếng bê tông. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Sắp tới, anh Hùng dự định thử sức với các dòng xe quân sự. Anh đang hoàn thiện một chiếc xe tăng tỷ lệ 1:6, nặng gần 350 kg. Hệ thống khung gầm chắc chắn của nó có thể "cõng" một người lớn di chuyển trên mọi địa hình.
"Mỗi khi nhìn những thanh sắt vô tri ghép lại thành một cỗ máy chuyển động nhịp nhàng, mọi mệt mỏi trong tôi đều tan biến", anh nói.
Quỳnh Nguyễn