5 ngày giao tranh tàn phá khu vực biên giới Campuchia - Thái Lan

Binh sĩ Campuchia và Thái Lan tại ngôi đền cổ Ta Moan Thom ở khu vực tranh chấp hôm 26/3, thời điểm căng thẳng giữa hai nước đang âm ỉ vì những khu vực chưa được phân định ở biên giới, đặc biệt là các ngôi đền có từ thời Đế chế Khmer.

Ta Moan Thom, tiếng Thái là Ta Muen Thom, là ngôi đền nằm trên đất Campuchia, nhưng một phần lối vào hiện do Thái Lan quản lý.

Hai bên tăng cường hiện diện quân sự tại các khu vực tranh chấp sau vụ nổ súng khiến một binh sĩ Campuchia thiệt mạng hồi tháng 5, cũng như các vụ đạp phải mìn khiến ít nhất hai lính Thái Lan bị thương.

Ngày 24/7, đền Ta Moan Thom trở thành ngòi nổ xung đột, khi binh sĩ hai bên cáo buộc nhau nổ súng trước ở khu vực này.

Đụng độ ở đền Ta Moan Thom nhanh chóng gia tăng cả về quy mô, lan sang một số khu vực khác dọc biên giới hai nước. Quân đội hai bên lập tức triển khai các vũ khí hạng nặng đến biên giới và khai hỏa vào mục tiêu trên lãnh thổ đối phương.

Trong ảnh là một hệ thống pháo phản lực phóng loạt RM-70 của quân đội Campuchia gần khu vực biên giới với Thái Lan. Quân đội Thái Lan cáo buộc lực lượng Campuchia đã khai hỏa pháo phản lực vào một số ngôi làng gần biên giới, khiến nhiều dân thường thiệt mạng.

Khói lửa bốc lên từ một cửa hàng tiện lợi gần trạm xăng ở huyện Kantharalak, tỉnh Sisaket, Thái Lan bị trúng đạn pháo phản lực của Campuchia ngày 24/7, khiến hai học sinh thiệt mạng.

Cảnh đổ nát tại cửa hàng tiện lợi ở tỉnh Sisaket sau khi trúng pháo kích từ Campuchia.

Quân đội Thái Lan đã triển khai tiêm kích F-16 ném bom căn cứ của hai sư đoàn lục quân Campuchia ở bên kia biên giới, cũng như tăng cường săn lùng pháo phản lực BM-21. Lực lượng này cũng sử dụng pháo hạng nặng, xe tăng, drone tấn công mục tiêu qua biên giới.

Khẩu đội pháo phòng không Campuchia ở tỉnh Oddar Meanchey hôm 25/7.

Trong ngày đụng độ thứ hai, lực lượng hai nước tiếp tục đấu pháo hạng nặng tại các khu vực giao tranh ở biên giới. Quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai cùng ngày cảnh báo đụng độ giữa hai nước có thể leo thang thành chiến sự.

Đoàn xe quân sự di chuyển dọc một con đường ở tỉnh Buriram, Thái Lan, khi Bangkok tăng cường chi viện lực lượng cho khu vực biên giới.

Mỹ, Trung Quốc và Malaysia, nước Chủ tịch luân phiên ASEAN, ngày 25/7 đề xuất hỗ trợ đối thoại nhằm tìm giải pháp cho xung đột biên giới Campuchia - Thái Lan.

Tuy nhiên, giao tranh tiếp tục leo thang, khi hai bên đều triển khai thêm binh sĩ và vũ khí đến biên giới và tăng cường các hoạt động tấn công.

Người dân Campuchia ngồi trên xe đi sơ tán tại tỉnh Oddar Meanchey.

Từ 24/7 đến 28/7, hơn 138.000 người phải sơ tán khỏi khu vực biên giới Thái Lan, trong khi khoảng 140.000 người phải rời bỏ nhà cửa ở Campuchia.

Thái Lan ngày 25/7 thiết quân luật tại 7 huyện ở tỉnh Chanthaburi và một huyện ở vùng Trat. Đây là hai tỉnh nằm giáp biên giới với Campuchia.

Người dân nhận nước uống tại điểm sơ tán trường tiểu học Batthkao, tỉnh Oddar Meanchey, Campuchia ngày 26/7.

Giao tranh vẫn tiếp diễn trong ngày thứ ba, song nhiều dấu hiệu cho thấy hai bên muốn hạ nhiệt tình hình và đàm phán để ngừng bắn. Tại cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, Đại sứ Campuchia Chhea Keo cho biết Phnom Penh đề xuất lệnh ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện, cũng như giải pháp hòa bình để giải quyết bất đồng.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Thái Lan Nikorndej Balankura nhận định có dấu hiệu cho thấy giao tranh bắt đầu hạ nhiệt. Ông thêm rằng Thái Lan sẵn sàng đàm phán, có thể là với sự hỗ trợ của Malaysia, quốc gia đang giữ chức Chủ tịch luân phiên ASEAN.

Các nhà hoạt động Thái Lan và nước ngoài cầm những tấm biển in khẩu hiện phản đối giao tranh, thúc đẩy hòa bình tại Bangkok ngày 26/7.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng ngày điện đàm với lãnh đạo Campuchia và Thái Lan nhằm chấm dứt xung đột. Ông Trump cho hay Mỹ đang đàm phán thương mại với cả Campuchia và Thái Lan, nhưng sẽ không muốn ký thỏa thuận nào nếu hai quốc gia tiếp tục giao tranh.

"Thái Lan, cũng như Campuchia, muốn ngừng bắn ngay lập tức và lập lại hòa bình", ông Trump cho hay.

Ngôi nhà ở tỉnh Surin, Thái Lan bị phá hủy do pháo kích hôm 27/7. Những người sống trong ngôi nhà này đã được sơ tán trước đó.

Sau các cuộc điện đàm với ông Trump, cả Campuchia và Thái Lan đều bày tỏ sẵn sàng đạt lệnh ngừng bắn, giải quyết xung đột một cách hòa bình.

Quân đội Thái Lan chuẩn bị trao trả thi thể 12 binh sĩ Campuchia tại cửa khẩu Chong Sa-ngam, tỉnh Sisaket ngày 27/7.

Thủ tướng Hun Manet cho hay Campuchia "đồng ý với đề xuất ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện giữa hai lực lượng vũ trang". Quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham cũng nói đàm phán sẽ diễn ra "sớm nhất có thể". Tuy nhiên, ông cảnh báo Campuchia phải thể hiện "thiện chí chân thành" nếu muốn tái lập hòa bình.

Cùng ngày, những cuộc pháo kích xảy ra gần hai ngôi đền cổ tranh chấp từ lâu ở khu vực biên giới giữa phía bắc Campuchia và đông bắc Thái Lan, nơi chứng kiến phần lớn các cuộc giao tranh từ khi xung đột bùng phát.

Ngày 28/7, phái đoàn Campuchia - Thái Lan đàm phán tại Malaysia, dù giao tranh giữa hai bên vẫn tiếp tục ở biên giới. Cuộc đàm phán diễn ra theo lời kêu gọi từ Tổng thống Trump.

Trong ảnh là Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim (giữa), Thủ tướng Campuchia Hun Manet (trái) và quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai.

Thủ tướng Anwar sau đó thông báo Campuchia và Thái Lan đã đạt thỏa thuận ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện. Hai bên cũng đồng ý tổ chức họp không chính thức giữa lãnh đạo Quân khu 1, Quân khu 2 Thái Lan với lãnh đạo Quân khu 4, Quân khu 5 Campuchia.

Người dân Thái Lan ăn mừng tại trung tâm sơ tán ở tỉnh Surin sau khi nghe tin hai nước đạt thỏa thuận ngừng bắn. Đây là cuộc giao tranh nghiêm trọng nhất giữa hai nước láng giềng hơn 10 năm qua, khiến tổng cộng 38 người thiệt mạng, gồm 25 người ở Thái Lan và 13 người tại Campuchia.

Nhiều quốc gia và tổ chức trên thế giới, trong đó có Việt Nam, Mỹ, Liên minh châu Âu, Liên Hợp Quốc, hoan nghênh lệnh ngừng bắn giữa Campuchia và Thái Lan.

Thái Lan cho hay giao tranh vẫn xảy ra tại vài điểm dọc biên giới sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực, trong khi đó Campuchia nói rằng tình hình đã lắng xuống. Quyền Thủ tướng Thái Lan mô tả đây chỉ là những cuộc "đụng độ nhỏ" do một số binh sĩ không chấp hành nghiêm kỷ luật gây ra, nhấn mạnh tình hình biên giới đến sáng 29/7 đã yên tĩnh.