Hạ tầng giao thông mở đường phát triển

Năm 2025 ghi nhận làn sóng đầu tư hạ tầng quy mô lớn, trải rộng từ giao thông, năng lượng đến logistics và hạ tầng số. Hạ tầng không chỉ là lĩnh vực chi tiêu công, mà trở thành trụ cột điều tiết phát triển và phản ánh sự dịch chuyển trong cấu trúc nguồn lực của nền kinh tế.

Trong năm, cả nước khởi công và khánh thành hơn 560 dự án với tổng vốn đầu tư trên 5,14 triệu tỷ đồng. Đáng chú ý, vốn tư nhân chiếm gần 75%, cho thấy vai trò ngày càng lớn của khu vực ngoài nhà nước. Riêng đợt khởi công, khánh thành đồng loạt cuối năm, vốn xã hội hóa chiếm hơn 80%, trải dài từ giao thông, đô thị đến y tế, giáo dục và nhà ở xã hội.

Nhiều công trình trọng điểm được đưa vào khai thác hoặc cơ bản hoàn thành như cầu Rạch Miễu 2, các dự án mở rộng thủy điện Hòa Bình, Trị An, đường dây 500 kV Lào Cai - Vĩnh Yên, nhà máy điện khí LNG Nhơn Trạch 3 và 4, Trung tâm Dữ liệu Quốc gia.

Đến cuối năm, Việt Nam hoàn thành hơn 3.800 km cao tốc, vượt mục tiêu đề ra; trục Bắc - Nam cơ bản thông suốt từ Lạng Sơn đến Cà Mau. Tính chung 5 năm qua, cả nước đã đưa vào khai thác 2.025 km cao tốc, gần gấp đôi tổng chiều dài cao tốc được xây dựng trong 20 năm trước nhiệm kỳ. Hàng không cũng tăng tốc với Long Thành chuẩn bị khai thác, các sân bay lớn mở rộng, những dự án mới bắt đầu triển khai.

Tuy nhiên, giải ngân đầu tư công chậm, giải phóng mặt bằng tiếp tục là khâu khó, khiến nhiều dự án dù đủ vốn và thiết kế vẫn triển khai chậm. Sự thiếu đồng bộ sau đầu tư, từ trạm dừng nghỉ, đường kết nối, giao thông công cộng đến hạ tầng đô thị, đang làm giảm hiệu quả khai thác của không ít công trình.

Bỏ thuế khoán với hơn
5,2 triệu hộ kinh doanh

Năm qua, hộ kinh doanh trên cả nước đứng trước một thay đổi lớn về phương thức kê khai thuế khi chính sách thuế khoán chấm dứt. 5,2 triệu hộ sẽ chuyển sang kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế từ năm 2026. Các hộ có doanh thu năm trên 1 tỷ đồng đã buộc phải dùng hóa đơn điện tử từ giữa năm.

Thuế khoán nhiều năm qua giúp đơn giản hóa nghĩa vụ thuế song dần bộc lộ hạn chế khi thanh toán điện tử và kinh doanh trực tuyến phát triển mạnh. Mức khoán được cho là không phản ánh sát doanh thu thực tế, gây thất thu ngân sách và tạo ra sự chênh lệch nghĩa vụ thuế giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp. Việc bỏ thuế khoán vì vậy được đặt trong mục tiêu mở rộng quản lý theo nguyên tắc “tự khai, tự nộp, tự chịu trách nhiệm”.

Thay đổi này mở rộng cơ sở thuế và tạo điều kiện để chuẩn hóa dữ liệu kinh doanh cá thể, qua đó hỗ trợ hoạch định chính sách và quản lý kinh tế. Về dài hạn, đây được xem là một mắt xích trong lộ trình phát triển kinh tế tư nhân, thúc đẩy chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp siêu nhỏ, phù hợp với mục tiêu 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030.

Trong dòng chảy cải cách năm 2025, việc bỏ thuế khoán không chỉ là điều chỉnh kỹ thuật, mà phản ánh mong muốn tái cấu trúc khu vực kinh doanh cá thể theo hướng minh bạch và bền vững hơn. Hiệu quả của chính sách sẽ phụ thuộc lớn vào cách triển khai, hỗ trợ và khả năng đồng hành cùng người kinh doanh trong giai đoạn chuyển tiếp.

Công bố 11 nhóm công nghệ chiến lược

Một bước đi quan trọng trong định hướng phát triển khoa học - công nghệ được xác lập khi Việt Nam lần đầu công bố danh mục các công nghệ chiến lược ở cấp quốc gia. Việc xác định rõ những công nghệ và sản phẩm mang tính chiến lược được xem là nền tảng để tập trung nguồn lực, hướng tới làm chủ và từng bước tự chủ các lĩnh vực có tác động lớn đến kinh tế - xã hội và an ninh, quốc phòng.

Động thái này cụ thể hóa Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, trong đó công nghệ chiến lược được xác định là một trong những trọng tâm cốt lõi, cùng với thể chế, nhân lực, hạ tầng và dữ liệu. Trên cơ sở đó, ngày 12/6, Thủ tướng ban hành Quyết định 1131, lần đầu xác lập danh mục 11 nhóm công nghệ với 35 sản phẩm công nghệ chiến lược theo đề xuất của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Danh mục bao gồm: trí tuệ nhân tạo, bản sao số, thực tế ảo, thực tế tăng cường; điện toán đám mây, điện toán lượng tử, dữ liệu lớn; blockchain; mạng di động thế hệ sau; robot và tự động hóa; chip bán dẫn; y - sinh học tiên tiến; năng lượng và vật liệu tiên tiến; đất hiếm, đại dương, lòng đất; an ninh mạng; hàng không; vũ trụ.

Ngay sau khi danh mục được công bố, cộng đồng khoa học và công nghệ trong nước có những chuyển động rõ rệt. Các viện nghiên cứu và trường đại học điều chỉnh ưu tiên đào tạo, nghiên cứu theo các nhóm công nghệ trọng tâm. Nhiều doanh nghiệp rà soát và mở rộng kế hoạch đầu tư vào các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, thiết bị bay không người lái, mạng di động thế hệ mới và blockchain, hướng tới mục tiêu làm chủ một số công nghệ quan trọng vào năm 2030.

Ở phía quản lý, việc xác định rõ công nghệ chiến lược được coi là bước khởi đầu để tạo điểm tham chiếu chung trong xây dựng chính sách và phân bổ nguồn lực. Một số công cụ thể chế và tài chính như Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ quốc gia được thiết kế các cơ chế ưu tiên riêng cho nhóm công nghệ này. Đến tháng 9, Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục xác định 6 sản phẩm có thể ưu tiên phát triển ngay trong năm 2025.

Theo đánh giá của giới chuyên gia, danh mục 11 nhóm công nghệ cùng 35 sản phẩm chiến lược đóng vai trò như một “bản đồ công nghệ”, giúp các chủ thể trong hệ thống có định hướng rõ ràng hơn cho đầu tư, đào tạo và nghiên cứu. Việc các ưu tiên này được chuyển hóa thành sản phẩm cụ thể trong thực tế sẽ là thước đo quan trọng cho tham vọng tự chủ công nghệ của Việt Nam đến năm 2030.

Khép lại "một chương trình,
nhiều bộ sách giáo khoa"

Khép lại "một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa"

Sau hơn một thập kỷ, mô hình “một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa” chính thức khép lại khi Việt Nam quyết định quay trở lại sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất trên toàn quốc, dự kiến áp dụng từ năm học 2026-2027.

Chủ trương đa dạng sách giáo khoa được Quốc hội thông qua năm 2014, với kỳ vọng phá thế độc quyền biên soạn, tăng quyền chủ động cho giáo viên và tiếp cận các mô hình giáo dục quốc tế. Theo định hướng này, sách giáo khoa không còn mang tính “pháp lệnh”, giáo viên được chủ động lựa chọn ngữ liệu, tài liệu giảng dạy miễn đáp ứng yêu cầu của chương trình.

Tuy nhiên, khi chương trình triển khai từ năm 2020, nhiều vướng mắc bộc lộ. Phần lớn trong gần hai triệu giáo viên chưa quen với việc tự thiết kế học liệu; công tác tập huấn bị gián đoạn do đại dịch; việc lựa chọn sách giáo khoa vẫn mang tính hành chính. Với phụ huynh, chi phí sách tăng cao và việc mỗi nơi dùng mỗi bộ khác nhau khiến sách khó tái sử dụng, phát sinh chi phí xã hội lớn.

Trong bối cảnh đó, giữa tháng 8/2025, Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị - về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo - yêu cầu xây dựng một bộ sách giáo khoa thống nhất trên phạm vi cả nước. Ngay sau đó, Chính phủ chỉ đạo triển khai từ năm học tới, chấm dứt giai đoạn “nhiều bộ sách”.

Một bộ sách dùng chung được kỳ vọng tạo sự đồng đều về nội dung học tập, thuận lợi cho kiểm tra, đánh giá; đồng thời giúp giảm chi phí xã hội. Đây cũng được coi là tiền đề nếu Việt Nam hướng tới mục tiêu miễn phí sách giáo khoa trong tương lai.

Tuy nhiên, thách thức đặt ra không chỉ nằm ở việc biên soạn mới hay lựa chọn một bộ sách sẵn có, mà ở cách triển khai để tránh quay lại tư duy dạy và học phụ thuộc hoàn toàn vào sách.

Nhiều chuyên gia cho rằng trọng tâm của cải cách vẫn nằm ở chương trình và đội ngũ giáo viên: làm rõ chuẩn đầu ra, cập nhật nội dung phù hợp với thực tiễn, đồng thời bồi dưỡng năng lực sư phạm. Việc quay lại một bộ sách giáo khoa vì thế không khép lại cải cách giáo dục.

Diễu binh 50 năm thống nhất
đất nước và 80 năm Quốc khánh

Diễu binh 50 năm thống nhất
đất nước và 80 năm
Quốc khánh

Năm 2025 diễn ra hai lễ kỷ niệm cấp quốc gia mang tính biểu tượng cao: 50 năm thống nhất đất nước và 80 năm Quốc khánh Việt Nam. Trong một năm đất nước có nhiều chuyển động lớn, các sự kiện này tạo nên điểm nhấn tinh thần đặc biệt trong đời sống xã hội.

Lễ diễu binh kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước diễn ra ngày 30/4 tại TP HCM, với hơn 13.000 quân nhân thuộc 56 khối tham gia. Lần đầu tiên sau nhiều thập niên, đội hình bay gồm tiêm kích Su-30MK2, Yak-130 và trực thăng quân sự trình diễn trên bầu trời trung tâm thành phố. Trong diễn văn, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh thông điệp khép lại quá khứ, tôn trọng khác biệt, hướng tới tương lai, coi đại đoàn kết toàn dân tộc là nền tảng để đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới.

Bốn tháng sau, lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh tại Hà Nội được tổ chức với quy mô lớn nhất trong nhiều thập kỷ. Hơn 16.000 quân nhân tham gia 79 khối diễu binh, cùng sự góp mặt của quân đội một số quốc gia khác. Lần đầu, Việt Nam tổ chức diễu binh trên biển tại Cam Ranh, với đội hình tàu chiến, tàu ngầm, máy bay tuần thám và trực thăng hải quân. Sự kiện cũng giới thiệu loạt khí tài do Việt Nam tự nghiên cứu, sản xuất hoặc cải tiến.

Ở bình diện xã hội, hàng triệu người dân tại TP HCM và Hà Nội đứng kín các tuyến phố từ đêm trước để theo dõi đoàn diễu binh, tạo nên không khí gắn kết hiếm thấy.

Về đối ngoại và an ninh, việc tổ chức diễu binh đồng bộ trên bộ, trên không và trên biển cho thấy mức độ tổ chức, phối hợp và năng lực tự chủ của Việt Nam. Các đánh giá quốc tế cho rằng đây không chỉ là màn biểu dương sức mạnh quân sự, mà còn thể hiện cách tiếp cận quốc phòng mang tính phòng vệ, hướng tới hòa bình trong bối cảnh khu vực và thế giới nhiều bất ổn.

Thiên tai "dị thường"

Năm 2025 được ghi nhận là một trong những năm thiên tai bất thường nhất trong nhiều thập kỷ, với tần suất và cường độ thời tiết cực đoan vượt xa các con số quan sát trước đây.

Trên Biển Đông, 15 cơn bão và 6 áp thấp nhiệt đới hình thành, nhiều nhất kể từ khi có số liệu thống kê năm 1961. Bão xuất hiện sớm, kéo dài và đổi hướng khó lường; lượng mưa cực đoan liên tiếp lập kỷ lục. Trạm Bạch Mã (Huế) ghi nhận 1.739 mm mưa trong 24 giờ - mức chưa từng có trong lịch sử đo đạc.

Thiên tai gây ảnh hưởng trên diện rộng, từ nông thôn đến đô thị. Nhiều thành phố lớn từ Bắc vào Nam liên tiếp ngập úng. Hà Nội, trong hơn một tháng chịu tác động của ba cơn bão, hàng trăm điểm ngập xuất hiện, nhiều tuyến giao thông tê liệt kéo dài, bộc lộ rõ những giới hạn của hạ tầng thoát nước.

Nam Trung Bộ trở thành tâm điểm thiệt hại khi mưa lớn kéo dài sáu ngày liên tiếp, đẩy các sông Kỳ Lộ, Ba và Dinh vượt đỉnh lũ lịch sử. Hàng chục nghìn hộ dân vùng trũng bị ngập sâu; xã Hòa Thịnh (tỉnh Phú Yên cũ) là rốn lũ của khu vực với mực nước dâng 3-5 m. Trên phạm vi địa giới hành chính mới, tỉnh Đăk Lăk ghi nhận 113 người thiệt mạng, mức cao nhất cả nước.

Tính chung toàn quốc, thiên tai năm 2025 gây thiệt hại ước khoảng 100.000 tỷ đồng, tương đương 0,7-0,8% GDP; tổng số người chết và mất tích lên tới 409 người, vượt xa mức trung bình nhiều năm.

Các số liệu trên cho thấy thời tiết cực đoan đang vượt ra ngoài những khuôn mẫu quen thuộc. Nhiều chuyên gia khí tượng và môi trường nhận định, các hiện tượng thiên tai ngày càng khó dự báo và có xu hướng vượt ngưỡng thiết kế của nhiều công trình phòng chống lũ, đê điều và hạ tầng hiện hữu.

Trong bối cảnh đó, “sống chung với thiên tai” không còn là bài toán ứng phó đơn lẻ, mà đòi hỏi tổ chức lại không gian phát triển: bảo vệ hành lang thoát lũ, hạn chế xây dựng ở vùng rủi ro cao, tích hợp khí hậu vào quy hoạch đô thị và hạ tầng… Thiên tai năm 2025 vì thế trở thành lời cảnh báo rõ nét về giới hạn của mô hình phát triển và mô hình ứng phó hiện nay.

GDP tăng 8%, tạo đà tăng trưởng
hai chữ số giai đoạn tới

GDP tăng 8%, tạo đà tăng trưởng hai chữ số
giai đoạn tới

Trong bối cảnh kinh tế thế giới tiếp tục đối mặt với nhiều biến động, đặc biệt là căng thẳng thương mại, chính sách thuế đối ứng của Mỹ, Việt Nam dự kiến hoàn thành và vượt 15/15 chỉ tiêu kinh tế - xã hội năm 2025. Tăng trưởng GDP ước đạt khoảng 8% - mức cao nhất trong khu vực ASEAN và thuộc nhóm tăng trưởng hàng đầu thế giới, khu vực.

Với kết quả này, GDP bình quân giai đoạn 2021-2025 đạt khoảng 6,3% mỗi năm, cao hơn mức 6,2% của nhiệm kỳ trước. Quy mô nền kinh tế năm 2025 ước đạt khoảng 510 tỷ USD; GDP bình quân đầu người vượt 5.000 USD, đưa Việt Nam tiến gần hơn ngưỡng quốc gia có thu nhập trung bình cao.

Ngoại thương tiếp tục là điểm sáng khi kim ngạch xuất nhập khẩu có thể đạt 920 tỷ USD, thiết lập mức cao mới so với khoảng 700 tỷ USD của năm trước. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thực hiện đạt gần 24 tỷ USD - mức cao nhất trong 5 năm - giúp Việt Nam nằm trong nhóm 15 nền kinh tế có quy mô thương mại lớn nhất thế giới.

Kinh tế Việt Nam tăng trưởng thế nào trong 10 năm qua (Đơn vị: %)