Một tháng trước, chị Linh nhận được tin người bạn thân ở Đồng Nai phát hiện mắc ung thư cổ tử cung sau một lần tầm soát định kỳ. Người bạn này gần như không có triệu chứng bất thường nào trước đó, sống điều độ, ăn uống lành mạnh.
Chưa đầy hai tuần sau, một người bạn khác - hàng xóm cũ của chị cho biết đang trong quá trình điều trị ung thư tuyến giáp, nhân xơ tử cung. Điều khiến chị Linh bàng hoàng là cả hai đều đang ở độ tuổi ngoài 30, chưa từng nghĩ đến việc bản thân có thể mắc bệnh nghiêm trọng khi còn quá trẻ.
"Tôi bắt đầu cảm thấy bất an, chợt nhận ra rất lâu rồi không kiểm tra sức khỏe định kỳ. Còn mẹ tôi, đã ngoài 50 tuổi, dường như chưa từng làm xét nghiệm tầm soát phụ khoa nào. Con gái thì sắp dậy thì, nhưng chưa được giáo dục đầy đủ về sức khỏe giới tính, sinh sản", chị Linh nói.
Tranh thủ thời gian tìm hiểu các căn bệnh nan y của phụ nữ, vô tình chị Linh xem TVC truyền thông ngắn, trong đó ca sĩ Hari Won công khai chia sẻ về quá trình điều trị ung thư cổ tử cung - một căn bệnh có liên hệ mật thiết với các týp nguy cơ cao của vi rút HPV. Câu nói "Bạn hoàn toàn có thể kiểm soát cuộc đời của mình" trong video khiến chị Linh sững lại. Đó không chỉ là một thông điệp truyền thông, với chị, đó là lời nhắc nhở nghiêm túc và kịp thời.
Suốt những năm qua, chị Hà Linh sống như bao người phụ nữ bận rộn khác, ưu tiên công việc, chăm sóc gia đình, lo toan cho mọi người, nhưng lại ít khi dành thời gian cho chính mình. Mẹ chị, cô giáo về hưu, thuộc thế hệ thường ngại nhắc đến bệnh tật, đặc biệt là bệnh lý phụ nữ. Còn con gái chị đang ở độ tuổi dậy thì, nhưng cũng chưa từng được hướng dẫn cụ thể về dự phòng HPV và các bệnh lý liên quan.
"Tôi giật mình khi nghĩ cả ba thế hệ chúng tôi đều đang thiếu thông tin, hoặc ngại đối diện với một chủ đề rất quan trọng, đó là sức khỏe sinh sản và phòng vệ vi rút HPV", chị Linh nói.
Chủ động thăm khám sức khỏe là một trong những giải pháp phòng bệnh từ sớm. Ảnh minh họa: Vecteezy
Vài ngày sau, chị rủ mẹ và con gái đăng ký tư vấn cùng bác sĩ phụ khoa để tìm hiểu thêm về HPV và các bệnh lý liên quan, đặc biệt là ung thư cổ tử cung. Mẹ chị hơi bất ngờ, ban đầu có phần ngần ngại vì "lớn tuổi rồi, ngại khám". Con gái thì tò mò: "HPV là gì hả mẹ?".
Chính khoảnh khắc đó, chị Linh hiểu rằng sự chủ động của mình có thể là khởi đầu cho một cuộc đối thoại mà cả nhà chưa từng có. "Tôi muốn việc thăm khám sức khỏe trở thành một hành trình mà ba thế hệ cùng đồng hành", chị Linh nói.
Tại phòng khám, mỗi người được tư vấn phù hợp theo độ tuổi. Mẹ chị, ở tuổi tiền mãn kinh, được bác sĩ khuyên thực hiện tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ. Chị Linh được bác sĩ chỉ định thực hiện xét nghiệm HPV và kiểm tra cổ tử cung, điều mà chị đã trì hoãn nhiều năm vì chủ quan. Còn con gái chị được tư vấn về các biện pháp dự phòng HPV.
Đặc biệt, chị Linh được bác sĩ cho biết thêm bé trai tuổi vị thành niên cũng có nguy cơ nhiễm HPV dù chưa quan hệ, nên cũng là đối tượng nên dự phòng HPV.
"Sau buổi đó, không khí trong gia đình tôi có gì đó thay đổi theo hướng cởi mở hơn. Con gái chủ động hỏi thêm về cơ thể mình, còn mẹ tôi thì bảo lần sau nên đi kiểm tra lại sớm hơn", chị Linh cho biết
Chị Linh gọi hành trình này là "team 3 thế hệ - một lựa chọn": lựa chọn chủ động, lựa chọn phòng vệ và quan trọng là lựa chọn yêu thương chính mình và người thân bằng hành động cụ thể.
HPV (Human Papillomavirus) là vi rút phổ biến lây truyền qua đường tình dục, đến nay đã phát hiện hơn 200 chủng, trong đó hơn 30 chủng thường lây lan qua quan hệ tình dục. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo tiêm vắc xin HPV cho trẻ em gái từ 9 - 14 tuổi. Một số biện pháp khác để dự phòng HPV và các bệnh lý liên quan cũng được Bộ Y tế Việt Nam khuyến cáo như thay đổi hành vi lối sống và tầm soát ung thư cổ tử cung cho phụ nữ từ 21 - 65 tuổi.
Tại Việt Nam, dù nhận thức về HPV đã tăng lên trong những năm gần đây, vẫn còn nhiều phụ nữ chưa tiếp cận đầy đủ thông tin, đặc biệt là những người trung niên hoặc đang sống ở vùng nông thôn. Trong khi đó, ung thư cổ tử cung là ung thư phổ biến ở nữ, gần như 100% liên quan đến HPV.
Mặc dù phần lớn các trường hợp nhiễm HPV không có triệu chứng và tự đào thải, tuy nhiên việc nhiễm dai dẳng có thể dẫn đến mụn cóc sinh dục, tiền ung thư và ung thư. Vì vậy dự phòng HPV là cách hiệu quả góp phần bảo vệ sức khỏe.
Ngoài ra, sự đồng hành giữa các thế hệ trong một gia đình cũng có thể tạo ra tác động tích cực khi người mẹ chia sẻ kinh nghiệm, người con tạo động lực cho sự chủ động, còn người cháu được dẫn dắt đúng hướng từ sớm. Chị Linh cho biết, từ sau hôm đi khám, con gái chị bắt đầu quan tâm đến các vấn đề sức khỏe tuổi dậy thì, chịu trò chuyện cởi mở hơn. Mẹ chị thì đặt lịch tái khám định kỳ cũng như tham vấn chuyên gia y tế để dự phòng HPV cho hai mẹ con, lần đầu tiên sau nhiều năm. Còn bản thân chị thấy mình trưởng thành hơn trong cách yêu thương gia đình.
"Tôi từng nghĩ sức khỏe là chuyện của riêng mình. Nhưng hóa ra, khi bắt đầu chia sẻ, tôi đã nhận ra sức khỏe của tôi cũng là niềm vui và sự hạnh phúc của mẹ và con gái tôi" chị nói. "Chúng tôi không còn lúng túng trước những cuộc trò chuyện về sức khỏe".
Thế Đan
HPV là vi rút gây u nhú ở người. Nhiễm HPV phổ biến trên thế giới. Đa số trường hợp nhiễm không có triệu chứng và tự đào thải, tuy nhiên nhiễm dai dẳng có thể gây các bệnh lý, tiền ung thư và ung thư ở nam và nữ. Hành động từ mỗi cá nhân là cần thiết để nâng cao nhận thức dự phòng trong cộng đồng "Vì một Việt Nam không gánh nặng bởi HPV". Tham vấn với chuyên gia y tế và tìm hiểu thêm về HPV tại hpv.vn.