"Chúng tôi đang chuẩn bị hợp đồng đặt mua 25 hệ thống phòng không Patriot", Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết trong bài phát biểu được công bố hôm nay, nhấn mạnh đây sẽ là sự bổ sung lớn với năng lực phòng thủ của Ukraine trước các đòn tập kích do Nga tiến hành.
Tổng thống Zelensky tiết lộ những tổ hợp này sẽ được bàn giao dần từng năm, thừa nhận rất khó để tiếp nhận toàn bộ 25 tổ hợp cùng lúc, do nhiều quốc gia đã ký hợp đồng với nhà sản xuất Mỹ và đang chờ đến lượt giao hàng. Ukraine đang tìm cách đổi chỗ với một số nước trong danh sách chờ đợi.
"Nhà Trắng có thể thay đổi thứ tự bán hàng nếu muốn. Chúng tôi biết một vài quốc gia châu Âu có thể cho Ukraine ưu tiên nhận trước", ông Zelensky cho hay, song không đề cập nước cụ thể.
Ông Zelensky trong bài phát biểu hàng ngày hôm 19/10. Ảnh: Văn phòng Tổng thống Ukraine
Lãnh đạo Ukraine lưu ý rằng một số nước châu Âu hiện có sẵn các tổ hợp Patriot trong biên chế hoặc cho phép lực lượng Mỹ đồn trú trên lãnh thổ, khẳng định Kiev sẵn sàng tiếp nhận những hệ thống trên thay vì chờ mua hàng mới. "Nếu mọi người hợp tác một cách thiện chí, những hệ thống mà Mỹ triển khai tại châu Âu có thể được chuyển cho chúng tôi", ông cho hay.
Tổng thống Zelensky cho biết ngân sách cho hợp đồng Patriot chủ yếu đến từ tài sản Nga bị đóng băng, bên cạnh các thỏa thuận hợp tác an ninh song phương. Liên minh châu Âu (EU) hôm 17/10 đề xuất dùng tài sản Nga bị phong tỏa tại Bỉ nhằm tạo khoản vay 163 tỷ USD, một phần sẽ được sử dụng để mua vũ khí cho Ukraine.
Giới chức Mỹ chưa bình luận về thông tin.
Ukraine được cho là sở hữu ít nhất 8 tổ hợp Patriot trong đó 6 hệ thống có khả năng hoạt động và hai tổ hợp đang được tân trang. Tuy nhiên, thống kê mới cho thấy dường như nước này chỉ còn 5 hệ thống đủ khả năng chiến đấu, không rõ số lượng radar và bệ phóng cụ thể.
Xe bệ phóng của tổ hợp Patriot tại căn cứ Cavazos ở bang Texas, Mỹ hồi tháng 9. Ảnh: US Army
Các quan chức Ukraine và giới quan sát cho biết Nga gần đây cải tiến tên lửa đạn đạo Iskander-M và tên lửa siêu vượt âm Kinzhal, giúp chúng vượt qua được nhiều hệ thống phòng không phương Tây trong biên chế của Kiev, trong đó có tổ hợp Patriot.
Bên cạnh nâng cấp tên lửa, Nga còn liên tục săn lùng các hệ thống phòng không hiện đại được phương Tây viện trợ cho Ukraine. Sau nhiều tháng bị tấn công liên tục, một số tổ hợp Patriot đã bị hư hại hoặc phá hủy hoàn toàn, khiến lưới phòng không Ukraine suy yếu đáng kể.
Tướng Igor Romanenko, cựu phó tổng tham mưu trưởng quân đội Ukraine, hôm 11/10 nói tỷ lệ đánh chặn thành công của lá chắn Patriot đã giảm từ 42% xuống còn 6%, sau khi Nga điều chỉnh phần mềm để tên lửa Iskander-M và Kinzhal sở hữu khả năng cơ động trong pha cuối.
Phạm Giang (Theo Reuters, RBC Ukraine, Ukrinform)