10h sáng, mưa vẫn lất phất hắt vào tấm bạt dã chiến dựng trước cây xăng thôn Phú Hữu, xã Hòa Thịnh. Hàng trăm người dân đội nón, xếp hàng dài chờ nhận cơm từ bếp ăn 0 đồng. Vài người mở hộp cơm ăn ngay tại chỗ. Đôi tay họ run lên, miệng nói lời cảm ơn. Với nhiều người, đây là bữa cơm nóng đầu tiên sau bốn ngày cầm cự với nước lũ.
Cùng lúc đó, hai chiếc xe tải nhỏ của bếp len lỏi vào thôn Mỹ Lâm, nơi nước chưa rút hết. Người dân phải lội bì bõm qua những cánh đồng mênh mông để tiếp cận đoàn.
Bà con xếp hàng nhận cơm trước bếp ăn dã chiến ở thôn Phú Hữu, xã Hòa Thịnh hôm 23/11. Ảnh: Ngô Đức Tuấn
Trong buổi sáng 24/11, 2.000 suất ăn cùng nhu yếu phẩm của nhóm thiện nguyện Nhất Tâm Chay đã được trao hết. "Nhìn bà con có cơm ăn lúc đói, bao mệt mỏi của anh em đều tan biến", anh Nguyễn Khắc Chung, bếp trưởng nhóm nói.
Bếp ăn đặt ngay tại cây xăng, hoạt động trong tình trạng "5 không" - không điện, không nước sạch, không chỗ ngủ, không nhà vệ sinh và các thành viên không ai kịp tắm rửa.
Dưới nền đất ẩm ướt, rau củ và nồi niêu nằm ngổn ngang. Hàng ngày, nước sạch và gas phải nhập về liên tục. Để bếp đỏ lửa kịp bữa sáng, từ nửa đêm, một nhóm tình nguyện viên phải ra chợ địa phương gom từng bó rau. Nhóm còn lại dùng đèn kích điện, soi từng thớ thịt để sơ chế trong ánh sáng nhập nhoạng.
"May mắn là cơm trắng được các sư thầy ở Thiền viện Trúc Lâm hỗ trợ nấu rồi chuyển xuống, mỗi ngày khoảng 4 tạ gạo", anh Chung kể.
Anh Chung vẫn nhớ như in buổi phát cơm đầu tiên hôm 23/11. Khi xe vừa dừng, hàng trăm người dân ùa ra, chen lấn vì quá đói. Cảnh tượng ấy khiến nhóm quyết tâm phải nấu nhiều hơn, nhanh hơn. Từ 12 thành viên, đến nay bếp có thêm 50 người dân địa phương phụ giúp.
"Có chị ba đêm chưa chợp mắt, ngồi ở góc bếp đảo liên tục 2-3 chiếc chảo lớn. Lại có người một mình bay từ Hà Nội vào góp sức", bếp trưởng chia sẻ. Ngay khi vừa phát xong suất sáng, cả đoàn lại bắt tay vào chuẩn bị 4.000 suất cho bữa chiều để bà con ăn lấy sức dọn dẹp sau lũ.
Bếp 0 đồng của nhóm ATM gạo Huế và các nhóm từ thiện khác tại khách sạn Farmer Community, TP Tuy Hòa nấu vài nghìn suất mỗi ngày. Ảnh: Đăng Hậu
Cách đó 30 km, tại TP Tuy Hòa, không khí tại khách sạn Farmer Community - "đại bản doanh" của nhóm ATM Gạo Huế cũng khẩn trương không kém.
Đặt chân đến Phú Yên lúc 5h sáng 23/11, trưởng nhóm Nguyễn Đăng Hậu, 41 tuổi, cùng 14 thành viên nòng cốt lao vào dựng bếp ngay khi xe vừa tắt máy. Sau sự cố mất điện ngày đầu chỉ nấu được hơn 1.600 suất, sang ngày 24/11, đoàn đã tăng công suất lên 2.500 suất nhờ sự hỗ trợ của 60 tình nguyện viên địa phương. Ngoài cơm nóng, đoàn huy động được 80 tấn hàng hóa để phát kèm.
Không chỉ có các đoàn thiện nguyện từ xa, nhiều bếp cơm của chính người dân vùng lũ cũng đỏ lửa. Tại thôn Lễ Lộc Bình, xã Sơn Thành, căn bếp của chị Hồ Thị Bích Trâm, 34 tuổi, 5 ngày nay cháy liên tục. Nằm ở thế đất cao, xóm của chị trở thành "an toàn khu" cho những vùng trũng thấp.
Ngày đầu lũ về, cả xóm tự gom góp. "Có hộ nghèo, vốn sống nhờ quà từ thiện quanh năm nhưng cũng mang đến góp 5 kg gạo và 10 thùng mì", chị Trâm kể. Từ những bữa cơm chỉ có đu đủ và lạc, đến nay nhờ sự chung tay của cộng đồng, bếp của chị Trâm đã nấu được 400 suất mỗi ngày với đầy đủ thịt cá, mang vào tận nơi cho những hộ dân vừa thoát cảnh ngập lụt.
Vượt qua những đoạn đường sình lầy, ngập bùn đặc quánh, những suất cơm từ căn bếp này đã đến được sâu trong các thôn, mà theo những người dân là "chưa thấy đoàn nào vào được".
Chị Trâm nhớ mãi hình ảnh ám ảnh hôm 23/11. Khi đoàn lội bộ vào một ngõ sâu của Hòa Thịnh, một ông cụ ngoài 70 tuổi run rẩy bước ra. Cầm suất cơm nóng trên tay, cụ bật khóc như một đứa trẻ: "Mấy ngày rồi không được ăn, đói quá con ơi".
Những suất cơm của bà con thôn Lễ Lộc Bình, xã Sơn Thành gửi tặng người dân các vùng lũ từ 19/11. Ảnh: Bích Trâm
Khắp Phú Yên, hàng chục bếp ăn 0 đồng đang được thiết lập khẩn trương, trở thành điểm tựa sống còn cho người dân. Ý nghĩa của những bếp ăn này đã vượt xa một bữa no. Đó là biểu tượng của tình người và lời hứa "không bỏ ai lại phía sau" trong cơn hoạn nạn.
Khi được hỏi bao giờ sẽ dừng lại, cả anh Chung, anh Hậu và chị Trâm đều có chung câu trả lời: "Chúng tôi sẽ nấu đến khi nào bà con ổn mới về".
Phan Dương
Quỹ Hy vọng - báo VnExpress mở chiến dịch "Cùng đồng bào vượt lũ" nhằm hỗ trợ người dân vượt lên nghịch cảnh thiên tai, tái thiết các trường học bị thiệt hại. Quý độc giả ủng hộ tại đây.