Bước vào độ tuổi trung niên, nhiều phụ nữ thường bận tâm các vấn đề như nội tiết tố, loãng xương, hoặc sức khỏe tim mạch mà quên rằng vi rút HPV - tác nhân gây ung thư cổ tử cung cũng là một mối đe dọa âm thầm.

Human papillomavirus (HPV) là loại vi rút lây truyền qua đường tình dục phổ biến trên thế giới, với hơn 200 chủng vi rút đã được xác định. Trong đó, hơn 40 týp HPV lây truyền qua đường tình dục có thể gây bệnh tại các bộ phận sinh dục và hậu môn ở cả nam và nữ. Hầu hết trường hợp nhiễm thường không có triệu chứng và tự đào thải nhưng việc nhiễm dai dẳng có thể gây ra các bệnh lý, tiền ung thư và ung thư liên quan ở cả nam và nữ. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố năm 2019 ước tính có hơn 620.000 ca ung thư mới ở phụ nữ do HPV gây ra.

Đáng chú ý, tỷ lệ nhiễm không chỉ tập trung ở nhóm trẻ tuổi mà còn hiện diện ở phụ nữ trung niên. Theo nghiên cứu của Hiệp hội Ung thư Mỹ (American Cancer Society) công bố năm 2024, tỷ lệ nhiễm mới HPV ở phụ nữ 30-39 tuổi là 38,9%, 40-49 tuổi là 35,1%. Trong khi đó, phụ nữ độ tuổi 30 - 44 có tỷ lệ mắc ung thư cổ tử cung tăng 1,7% mỗi năm từ 2012 đến 2019.

Tại Việt Nam, theo Bộ Y tế, tỷ lệ nhiễm HPV ở phụ nữ khoảng 6,1 - 10,2% tùy khu vực địa lý và nhóm dân cư khác nhau. Xác suất trung bình nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời khi có ít nhất một bạn tình khác giới là 85% ở nữ giới và 91% ở nam giới. Mặt khác, theo Globocan 2022, ước tính mỗi năm ở Việt Nam có hơn 4.600 người được chẩn đoán mắc mới và hơn 2.500 trường hợp tử vong do ung thư cổ tử cung được ghi nhận.

Tỷ lệ mắc bệnh ung thư cổ tử cung ở Việt Nam liên quan chặt chẽ với tỷ lệ hiện mắc HPV, tỷ lệ này cũng cao hơn ở khu vực miền Nam so với miền Bắc. Một nghiên cứu tiến hành vào năm 2003 cho thấy tỷ lệ hiện mắc HPV ở TP HCM là 10,9% luôn cao gấp 4-5 lần tại Hà Nội với tỷ lệ 2,0%. Một nghiên cứu khác năm 2010-2011 cho thấy tỷ lệ này tại TP HCM là 8,27% và tại Hà Nội là 6,13%.

Tuy nhiên, bác sĩ Phạm Hồ Thúy Ái, Phó trưởng khoa Khám phụ khoa - Bệnh viện Từ Dũ TP HCM cho biết, không ít phụ nữ ở tuổi trung niên vẫn chủ quan trước HPV, cho rằng đây là bệnh của người trẻ và không cần thiết kiểm tra hay dự phòng.

Theo bác sĩ, phần lớn phụ nữ khi được chẩn đoán có tổn thương cổ tử cung thường bất ngờ và hoang mang. "Tôi từng gặp nhiều trường hợp chị em đến khám định kỳ mới phát hiện tổn thương nghiêm trọng ở cổ tử cung, dù trước đó không có triệu chứng rõ rệt. Điều này khiến họ trải qua nhiều cảm xúc tiêu cực, ảnh hưởng tinh thần, tâm lý và cả chi phí điều trị sau đó", bác sĩ Ái nói thêm.

Mặt khác, ung thư cổ tử cung là loại ung thư duy nhất do HPV gây ra có thể được phát hiện sớm bằng xét nghiệm sàng lọc được khuyến nghị. Các bệnh lý ung thư khác do HPV gây ra có thể không được phát hiện cho đến khi chúng gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn. Vì vậy, vậy dự phòng HPV rất quan trọng.

Cũng theo bác sĩ Ái, việc dự phòng HPV cần được tiếp cận theo nhiều hướng. Đơn cử, khám phụ khoa định kỳ, tầm soát ung thư cổ tử cung bằng xét nghiệm Pap smear và HPV DNA là những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

"Chúng ta có thể sống khỏe mạnh, tích cực, có đời sống tình dục lành mạnh và vẫn đảm bảo kiểm soát HPV nếu biết chủ động. Việc đi khám phụ khoa không chỉ dành cho khi có triệu chứng, mà cần được xem như một phần của chăm sóc sức khỏe thường niên, giống như cách chúng ta kiểm tra đường huyết hay huyết áp", bác sĩ Ái khuyến nghị.

Ngoài ra, bác sĩ cũng đề cập đến yếu tố miễn dịch và thói quen sinh hoạt: "Hệ miễn dịch khỏe mạnh giúp cơ thể tự loại bỏ phần lớn các chủng HPV trong vòng một đến hai năm. Vì vậy, phụ nữ nên duy trì lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng hợp lý, tập luyện đều đặn và kiểm soát căng thẳng để hỗ trợ sức đề kháng". Bên cạnh đó, tiêm vắc xin HPV là một trong những biện pháp dự phòng hiệu quả giúp giảm thiểu nguy cơ phơi nhiễm.

Phụ nữ từ 21 đến 65 tuổi nên tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ theo hướng dẫn của Bộ Y tế và tham vấn bác sĩ sản phụ khoa để được tư vấn cụ thể.

Thế Đan