Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) ngày 14/9 ném bom phá hủy tháp chung cư Al-Kawthar ở phía tây Gaza City, thành phố lớn nhất ở Dải Gaza. Các nhân chứng cho biết tiêm kích Israel tấn công tòa nhà ngay sau khi IDF phát lệnh sơ tán lập tức đối với cư dân trong chung cư cũng như những người xung quanh.
Đây là đòn tập kích mới nhất của IDF nhắm vào loạt tòa nhà cao tầng ở Gaza City, khi họ tăng cường chiến dịch tấn công nhằm chiếm đóng thành phố. Theo Văn phòng Truyền thông Chính quyền Gaza, kể từ ngày 11/8, IDF đã phá hủy hoàn toàn 1.600 tòa nhà cao tầng và khu chung cư ở Gaza City.
IDF hôm 5/9 tuyên bố Tháp Mushtaha ở phía tây Gaza City là "hạ tầng của Hamas" và kêu gọi người dân tại đây lập tức sơ tán. Họ không kích một lần như lời cảnh báo cuối cùng, trước khi tung đòn quyết định, khiến tòa nhà 12 tầng sụp đổ hoàn toàn chỉ trong vài giây. Bộ trưởng Quốc phòng Israel tuyên bố IDF "đã mở chốt cổng địa ngục ở Gaza".
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày 8/9 cảnh báo đây mới chỉ là "khúc dạo đầu" của IDF nhằm buộc người dân Gaza City từ bỏ nhà cửa của họ. "Tôi xin gửi lời đến người dân Gaza: hãy rời đi ngay lập tức!", ông Netanyahu nói.
Hani Mahmoud, phóng viên của Al Jazeera tại Gaza City, cho hay tiêm kích Israel "cứ 10-15 phút" lại đánh bom một tòa chung cư hoặc công trình công cộng, thường không cho người dân có đủ thời gian để sơ tán đến nơi an toàn, gây ra nhiều thương vong. Chỉ riêng trong ngày 13/9, ít nhất 62 người ở Gaza City đã thiệt mạng vì những cuộc tập kích như vậy.
Điều đó đẩy hơn 700.000 người Palestine đang bám trụ tại Gaza City phải đưa ra lựa chọn mang tính sống còn: di tản tìm nơi trú ẩn mới hay ở lại trong thành phố đang bị siết phong tỏa. Lời giải không dễ dàng, bởi họ còn tùy thuộc vào trách nhiệm gia đình, điều kiện thể chất và tài chính, trên hết là may mắn.
"Trước tiên chúng tôi nghĩ đến những gì mình phải rời xa. Đó là ngôi nhà, con phố, hàng xóm và bạn bè thân thuộc", Ihab Rabie, 45 tuổi, người rời miền bắc Gaza để đến Gaza City hồi đầu chiến sự, chia sẻ. "Sau đó là những câu hỏi thực tế hơn, như chi phí, cách thức di tản và nơi đặt chân đến để bắt đầu lại. Ở đó có nước uống hay nhu yếu phẩm cơ bản không?".
Người dân trên cung đường sơ tán từ Gaza City xuống miền nam, đoạn chạy qua Nuseirat, miền trung Gaza ngày 9/9. Ảnh: AFP
Cogat, cơ quan chuyên về vấn đề Gaza của IDF, ước tính hơn 100.000 người đã rời Gaza City từ khi Israel thông báo "chuẩn bị tiếp quản" thành phố hồi tháng 8. Cogat cho rằng Hamas đã đưa ra những lời đe dọa để người Palestine không di tản, nhưng cư dân thành phố nói những vấn đề họ đối mặt lại cơ bản hơn nhiều.
Giá mọi thứ, từ bạt che, gỗ để dựng lều cho đến nhiên liệu vận chuyển và lương thực, đều đã tăng vọt, khiến chi phí di tản vượt ngoài khả năng của số đông. Theo phóng viên địa phương, để chuyển một gia đình kèm theo hành lý từ Gaza City về phía nam cần 1.500-2.000 shekel (khoảng 450-600 USD). Một lít xăng ở Gaza City hiện được bán với giá 500 shekel (150 USD) còn một lít dầu diesel có giá 150 shekel (gần 45 USD).
"Nếu quyết định rời đi, mối lo tiếp theo là tìm chỗ trú ẩn", ông Rabie nói. "Giá một chiếc lều lên tới 600 USD, trong khi tự dựng lều cũng không dễ dàng. Nếu tôi muốn dựng một lều rộng 18 m2 cho gia đình 9 người, chi phí ít nhất cũng 400 USD".
IDF đánh sập tòa tháp Mushtaha ở Gaza City ngày 5/9. Video: NY Post
Đối với người già, người bệnh và người bị thương ở Gaza City, quyết định ấy còn khó khăn gấp bội. Các lãnh đạo cộng đồng Công giáo tại Gaza ngày 26/8 thông báo rằng di tản lúc này không khác gì "án tử" với những người đang trú ẩn trong nhà thờ.
"Nhiều người đã kiệt sức và suy dinh dưỡng vì những khổ cực suốt nhiều tháng qua", thông báo có đoạn. "Do đó, các linh mục và nữ tu quyết định ở lại, tiếp tục chăm sóc tất cả những ai còn nương náu trong khuôn viên nhà thờ".
Rabab Muqat, 36 tuổi, bị khuyết tật vận động và phải ngồi xe lăn. Cô cùng gia đình đã sống sót qua hai cuộc tấn công trước đây vào thành phố và cho rằng ở lại sẽ an toàn hơn là di tản. Cô trú ẩn bằng cách "ngồi hẳn xuống sàn, sát tường và tránh xa cửa sổ".
"Họ hàng nói với tôi rằng di tản rất tốn kém, mệt mỏi. Họ đã tiêu hết gia sản vì phải di tản nhiều lần và không tìm được đồ ăn. Chúng tôi không thể gánh được những chi phí đó. Tôi sẽ ở lại Gaza City như trước", Muqat nói vơi Telegraph.
Cogat cho biết họ đã chuẩn bị những vùng an toàn mới cho người tị nạn và đặt mục tiêu cho phép các tổ chức nhân đạo chuyển 100.000 lều vào trong vài tuần tới. Trước đây, việc cung cấp lều bị hạn chế vì Israel xếp các cột dựng lều bằng hợp kim vào nhóm "vật liệu lưỡng dụng", có thể bị Hamas dùng để chế tạo vũ khí.
Vị trí Gaza City. Đồ họa: BBC
Nhiều người chọn ở lại Gaza City vì bị ám ảnh bởi những chuyện trong quá khứ. Jawaher Al-Najjar, 50 tuổi, từng rời Gaza City xuống một khu vực an toàn được IDF chỉ định ở Rafah, miền nam Gaza hồi tháng 10/2023, nhưng con trai cả của bà đã thiệt mạng trong hành trình.
"Tôi tự hứa sẽ không bao giờ di tản nữa, ngay cả khi có mất mạng", bà nói. "Quân đội Israel yêu cầu người dân Gaza City rời đi. Tôi sẽ không thực hiện. Tôi không muốn trải qua chuyện kinh khủng đó thêm lần nào nữa".
Số khác đã rời khỏi Gaza City, nhưng sớm tiếc nuối. Raed Bakr, 45 tuổi, cùng 10 thành viên gia đình gần đây đã khởi hành xuống phía nam, cho rằng di chuyển sớm sẽ giúp ông có nhiều cơ hội tìm được không gian phù hợp, bảo vệ các con.
"Tôi buộc phải dựng lều trên bờ biển Khan Younis, nhưng thủy triều lên khiến toàn bộ lều ở khu vực ngập nước", Bakr kể lại. "Các con tôi từng trải qua cảnh bị bao vây, đói khát khi Israel mở chiến dịch vào Gaza hơn một năm trước. Lần này, tôi muốn bảo vệ chúng nhưng giờ đây cảm thấy hối hận. Cái giá của di dời quá tốn kém. Và không có chỗ nào an toàn ở đây".
Người dân Palestine kiểm tra đống đổ nát của Tháp al-Ruya ở Gaza City, sau khi tòa nhà bị quân đội Israel phá hủy ngày 8/9. Ảnh: AFP
Nguy hiểm khi ở lại Gaza City cũng khôn lường. IDF đang dần tiến vào từ vùng ven và đã kiểm soát khoảng 40% khu vực. Tiếng nổ, tiếng súng gần như không ngớt, mỗi ngày cơ quan y tế Gaza đều ghi nhận thêm nhiều người thiệt mạng. Video ghi lại cảnh Tháp Mushtaha bị đánh sập cho thấy đống đổ nát vùi lấp hàng trăm lều bạt xung quanh.
Arej Ahmed, 50 tuổi, người Palestine tị nạn đang sống trong lều ở tây nam Gaza City, kể với AFP rằng chồng bà "nhìn thấy cư dân Tháp Mushtaha ném đồ đạc từ các tầng trên xuống để tháo chạy".
"Chưa đầy nửa giờ sau lệnh sơ tán, tòa tháp đã bị oanh tạc", bà kể.
Những sự việc kinh hoàng như vậy có khiến cư dân thành phố phải rời đi hay không vẫn còn là câu hỏi ngỏ.
"Nỗi sợ lớn nhất của tôi là tôi sẽ phải di dời hết lần này đến lần khác", ông Rabie chia sẻ. "Nơi tôi chọn có trở thành mục tiêu trong vài tháng tới không, có an toàn không? Không ai biết được".
Như Tâm (Theo AFP, Reuters, Telegraph)